Στρατηγικό κενό καταλογίζει στη κυβέρνηση ο πρώην υπουργός Εξωτερικών και αρμόδιος τομεάρχης για θέματα Εξωτερικής Πολιτικής και Άμυνας του ΣΥΡΙΖΑ –ΠΣ Γιώργος Κατρούγκαλος με συνέντευξη του στο ThePresident και καλεί την κυβέρνηση να εκμεταλλευτεί τη στάση των ΗΠΑ και να εξασφαλίσει την προσφυγή στη Χάγη για υφαλοκρηπίδα/ΑΟΖ. Επιμένει πως η Τουρκία, λειτουργεί ως συστηματικός παραβάτης του διεθνούς δικαίου, αλλά δεν είναι καθόλου απομονωμένη όπως «εμφανίζεται από τμήμα της κυβερνητικής προπαγάνδας» και σημειώνει με νόημα πως «η «απομονωμένη» Τουρκία προσκλήθηκε στην διαδικασία του Βερολίνου, διαδικασία της Ευρωπαϊκής Ένωσης, ενώ εμείς, κράτος-μέλος, αποκλεισθήκαμε από αυτή».
Ερωτηθείς σχετικά ο κ. Κατρούγκαλος επαναλαμβάνει την πάγια θέση του ΣΥΡΙΖΑ-Προοδευτική Συμμαχία υπέρ της ενίσχυσης του αξιόμαχου των ενόπλων δυνάμεων, επισημαίνοντας ωστόσο πως θα πρέπει να αποφευχθούν επιλογές που θα μπορούσαν να καταλήξουν σε αδιέξοδες «κούρσες εξοπλισμών».
Ακολουθεί το πλήρες κείμενο της συνέντευξης του πρώην υπουργού Εξωτερικών του ΣΥΡΙΖΑ-ΠΣ Γιώργου Κατρούγκαλου στο ThePresident και στην Αγγελική Λάζου
Ερ: Κύριε Υπουργέ έχουμε ένα δύσκολο γείτονα και υπό αυτό το πρίσμα θα ήθελα να σας ρωτήσω πως μπορεί να διεξαχθεί ένας ουσιαστικός διάλογος προς όφελος και των δυο πλευρών; Με δεδομένο ότι η εθνική εξωτερική πολιτική είναι σταθερή σε ποια σημεία έγκειται η κριτική σας ως προς τους χειρισμούς της κυβέρνησης; Και πως εκτιμάτε τη στάση του κ. Δένδια;
Οι θεμελιώδεις αρχές της εξωτερικής μας πολιτικής, σε γενικό επίπεδο, είναι πράγματι κοινής αποδοχής. Η διπλωματία της χώρας μας έχει ως πάγιους πυλώνες την προάσπιση της κυριαρχίας μας και τον σεβασμό της διεθνούς νομιμότητας. Από εκεί και μετά, όμως, κάθε πολιτική δύναμη έχει την δική της πρόταση για την στρατηγική που πρέπει να ακολουθηθεί για την προάσπιση και προώθηση των θέσεων αυτών. Έχουμε ασκήσει κριτική στην κυβέρνηση για στρατηγικό κενό. Θεωρούμε, ειδικότερα, εσφαλμένη την επιλογή της να περιορίσει τον διάλογο με την Τουρκία στα οικονομικά και εμπορικά θέματα. Με τη σημερινή Τουρκία της επιθετικής – και συχνά τυχοδιωκτικής – διπλωματίας εάν δεν δημιουργηθούν στέρεοι διμερείς και ευρωτουρκικοί δίαυλοι ουσιαστικού διαλόγου, η πορεία είναι προδιαγεγραμμένη: η Άγκυρα ή θα επανέλθει στις επιθετικές κινήσεις ή θα διεξάγει διάλογο για τα δικά μας θέματα με τρίτους. Πρέπει να προσπαθήσουμε, σε αυτήν τη συγκυρία που η Τουρκία επιδιώκει να ομαλοποιήσει τις σχέσεις της με Αμερική και Ευρώπη, να προωθήσουμε τα ζητήματά μας και να εξασφαλίσουμε την προσφυγή στη Χάγη για υφαλοκρηπίδα/ΑΟΖ, διασυνδέοντας τη με την ενεργοποίηση τυχόν αναβάθμισης της τελενειακής ένωσης Τουρκίας-ΕΕ.
Υπολήπτομαι προσωπικά τον κ. Δένδια. Είναι από τα στελέχη της ΝΔ που, παρά τις προφανείς διαφωνίες μας, μπορούμε να έχουμε ουσιαστική και γόνιμη αντιπαράθεση απόψεων.
Ερ: Αναλυτές εκτιμούν κατά διαστήματα πως ο Ερντογάν βρίσκεται σε απομόνωση ωστόσο αυτό, εάν και εφόσον εδράζεται σε στοιχεία και όχι σε ευχές, διόλου δεν τον δυσκολεύει να προκαλεί επεισόδια είτε σε επίπεδο ρητορικής ή ακόμα και σε επίπεδο δράσεων (τουρκο-λιβυκό σύμφωνο) ποια θεωρείτε ότι πρέπει να είναι η στάση της Ελλάδος;
Η Τουρκία, μολονότι λειτουργεί ως συστηματικός παραβάτης του διεθνούς δικαίου, δεν είναι τόσο απομονωμένη όσο εμφανίζεται από τμήμα της κυβερνητικής προπαγάνδας. Άλλωστε, η «απομονωμένη» Τουρκία προσκλήθηκε στην διαδικασία του Βερολίνου, διαδικασία της Ευρωπαϊκής Ένωσης, ενώ εμείς, κράτος-μέλος, αποκλεισθήκαμε από αυτή. Η στάση της χώρας μας πρέπει να έχει τα χαρακτηριστικά που αδρά περιέγραψα στην προηγούμενη ερώτηση, ώστε να εξασφαλίζει και την αποτελεσματική αποτροπή της επιθετικότητας της Άγκυρας και την προώθηση ουσιαστικού διαλόγου με αυτήν.
Ερ: Θεωρείτε ότι η χώρα μας ενήργησε σωστά κατά τη διάρκεια της πίεσης που επιχειρήθηκε από την Άγκυρα μέσω των προσφυγικών ροών;
Από την πρώτη στιγμή ο ΣΥΡΙΖΑ-ΠΣ κατήγγειλε την εργαλειοποίηση του προσφυγικού-μεταναστευτικού από την Τουρκία και στήριξε την απόκρουση του εκβιασμού, επισημαίνοντας βεβαίως παράλληλα ότι η προστασία των συνόρων δεν αναιρεί την υποχρέωση σεβασμού της διεθνούς νομιμότητας και των θεμελιωδών δικαιωμάτων. Ταυτόχρονα υποστηρίξαμε ότι η επιλογή του «φρουρίου Ευρώπη», η πολιτική Όρμπαν, Σαλβίνι, αλλά και Κουρτς, είναι ανεφάρμοστη μακροπρόθεσμα και αντίθετη με τα εθνικά μας συμφέροντα. Πρόκειται ουσιαστικά για μια στρατηγική υπεργολαβίας, «outsourcing» του προβλήματος, ώστε οι ανεπιθύμητοι αλλοδαποί να παραμένουν μακριά από τις μεγάλες ευρωπαϊκές μητροπόλεις και η χώρα μας και οι άλλες χώρες εισόδου στην ΕΕ να παραμένουν αποθήκες ψυχών. Μόνον Ευρωπαϊκή λύση βασισμένη στο διεθνές δίκαιο και στον ισόμετρο καταμερισμό ευθυνών μεταξύ των κρατών μελών της ΕΕ μπορεί να δοθεί στο προσφυγικό-μεταναστευτικό.
Ερ: Μπορούμε να μιλάμε για διπλωματία χωρίς άμυνα και ποιος ο ρόλος της Γαλλίας στην ενίσχυση των ενόπλων δυνάμεων της χώρας μας;
Απολύτως ορθά επισημαίνετε την διασύνδεση άμυνας και διπλωματίας και για το λόγο αυτό επανειλημμένα έχουμε ζητήσει, χωρίς ανταπόκριση από την κυβέρνηση, τη συγκρότηση Συμβουλίου Εθνικής Ασφάλειας. Πάγια θέση επίσης του ΣΥΡΙΖΑ-Προοδευτική Συμμαχία είναι η ενίσχυση του αξιόμαχου των ενόπλων μας δυνάμεων, με αποφυγή όμως επιλογών που θα μπορούσαν να καταλήξουν σε αδιέξοδες «κούρσες εξοπλισμών» και με παράλληλη αντιμετώπιση από τον προϋπολογισμό και των άλλων θεμελιωδών κοινωνικών προτεραιοτήτων. Η Άμυνα της χώρας δεν μπορεί να επιτευχθεί, αντίθετα υπονομεύεται, όταν οι αναγκαίοι εξοπλισμοί δεν συνδέονται άμεσα και σταθερά με το κοινωνικό Κράτος (την Υγεία, την Παιδεία, την Πρόνοια), με την αντιμετώπιση της φτώχειας και των ανισοτήτων, τελικά με την κοινωνική συνοχή.
Η χώρα μας θα πρέπει να αξιοποιήσει τη στρατηγική σχέση που έχει με χώρες όπως η Γαλλία, στο πλαίσιο όμως μιας πολυδιάστατης πολιτικής, όπως αυτή που αναπτύξαμε ως κυβέρνηση. Δεν ωφελούν την πατρίδα μας ανισότιμες σχέσεις, χωρίς εθνικά οφέλη, που συνήθως προκύπτουν από τη μονόπλευρη «διπλωματία των εξοπλισμών».
Ερ: Ποιες είναι οι προκλήσεις που έχει να αντιμετωπίσει η Ελλάδα μετά το πέρας της πανδημίας οπότε και η γηραιά ήπειρος θα βρεθεί σε κατάσταση ανασυγκρότησης;
Το εργασιακό νομοσχέδιο έδειξε για μια ακόμη φορά ότι για τη Νέα Δημοκρατία η πανδημία ήταν ευκαιρία για τον προώθηση ακραίων νεοφιλελεύθερων πολιτικών. Η κυβέρνηση απελευθερώνει πλήρως τους πλειστηριασμούς ακόμη και της πρώτης κατοικίας, ενώ το ιδιωτικό χρέος την περίοδο της πανδημίας εκτοξεύθηκε. Αντιμετωπίζει και τη λαϊκή κατοικία με τον ίδιο ιδεολογικό και νεοφιλελεύθερο τρόπο με τον οποίο αντιμετωπίζει και τις μικρομεσαίες επιχειρήσεις που παλεύουν να αποφύγουν τα λουκέτα: «ζόμπι» τις αποκάλεσε ο σύμβουλος του Πρωθυπουργού κ. Πατέλης και ο αρμόδιος υφυπουργός οικονομικών κ. Ζαββός. Ο κ. Μητσοτάκης δεν αρνείται μόνο την πρότασή μας για ρύθμιση του πανδημικού χρέους με διαγραφή μέρους της βασικής οφειλής, αλλά αρνείται να δώσει έστω και μία ευκαιρία για τους νέους οφειλέτες που επλήγησαν από την πανδημία. Με δυο λόγια υλοποιεί όσα δεν κατάφεραν με στυγνούς εκβιασμούς ούτε οι δανειστές για δέκα χρόνια: Από τη μία μειώνει το εισόδημα των εργαζομένων και θεσμοθετεί την πληρωμή σε ρεπό και από την άλλη βγάζει στο σφυρί τα σπίτια τους. Πρόκειται για ένα συνολικό σχέδιο αναδιάρθρωσης οικονομίας και κοινωνίας προς όφελος των ισχυρών, σε βάρος των πολλών.
Ερ: Η Συμφωνία των Πρεσπών, ακόμα και αν υπάρχουν διαφορετικές αναγνώσεις έλυσε ένα μακροχρόνιο ζήτημα με το βόρειο γείτονα μας, μπορούμε να αισιοδοξούμε για την επίλυση του Κυπριακού;
Το πνεύμα των Πρεσπών, η λογική δηλαδή ότι με το διάλογο και την προσήλωση στο διεθνές δίκαιο μπορούν να επιλυθούν οι διακρατικές διαφορές, πρέπει, πράγματι, να είναι οδηγός της διπλωματίας μας. Το Κυπριακό, μολονότι είναι πολύ δυσκολότερο ζήτημα από το Μακεδονικό, δεν έχει τύχει μέχρι στιγμής ιδιαίτερης προσοχής από την κυβέρνηση. Ο Κυριάκος Μητσοτάκης είναι ο μόνος Έλληνας Πρωθυπουργός που δεν αναφέρθηκε σε αυτό, στην ετήσια ομιλία του στον ΟΗΕ. Και αυτό στην πιο κρίσιμη καμπή του, όταν επίσημα πλέον η Τουρκία επιδιώκει τη νομιμοποίηση της εισβολής μέσω της αναγνώρισης δύο κυρίαρχων κρατών. Στην πρόσφατη άτυπη πενταμερή η χώρα μας πήγε χωρίς να έχει προηγηθεί συνάντηση του Πρωθυπουργού με τους αρχηγούς των κομμάτων, όπως το 2017. Η Ευρωπαϊκή Ένωση έλειπε από το τραπέζι, αντίθετα με την διαπραγμάτευση στη Γενεύη επί των ημερών μας. Η Άγκυρα επιδιώκει να αξιοποιήσει την στασιμότητα στο Κυπριακό. Οι διαπραγματεύσεις του Κρανς Μοντανά, μολονότι δεν κατέληξαν σε λύση, επανατοποθέτησαν το θέμα στις ορθές του διαστάσεις και έθεσαν στην ημερήσια διάταξη ως πρωταρχικό το θέμα της ασφάλειας, της αποχώρησης των στρατευμάτων κατοχής, της κατάργησης του αναχρονιστικού καθεστώτος των εγγυήσεων.
Σήμερα απαιτείται η επιστροφή σε μια ανάλογη συγκροτημένη στρατηγική, με κινητοποίηση και της Ευρωπαϊκής Ένωσης, στο πλαίσιο του οδικού χάρτη των σχέσεων της με την Τουρκία.
* Ο κ. Γιώργος Κατρούγκαλος είναι τομεάρχης για θέματα Εξωτερικής Πολιτικής και Άμυνας του ΣΥΡΙΖΑ –ΠΣ
