Η εβδομάδα που πέρασε ήταν εξαιρετικά ενδιαφέρουσα και έδειξε ότι εισερχόμαστε σε μια περίοδο έντασης για το διεθνές σύστημα, στην οποία η πίεση στην περιφέρεια θα είναι μεγάλη και οι παράπλευρες απώλειες αρκετές. Ξαφνικά η Ουάσιγκτον, πριν καλά, καλά, ζεστάνει την καρέκλα του Προέδρου, ο Τζό Μπάϊντεν, ανέβασε κατακόρυφα και άκομψα, τη ρητορική μέχρι στιγμής, ένταση με τη Ρωσία και την Κίνα, και όλα δείχνουν ότι η πατρίδα του στρατηγικού σκάκι στη διεθνή σκακιέρα ξεκίνησε με πυροτεχνήματα.
Του Δημήτρη Γ. Απόκη*
Σίγουρα η Ρωσία και ο Πρόεδρος της Βλαντιμίρ Πούτιν, δεν είναι άγγελοι, αλλά δεν είναι σώφρων ο Πρόεδρος των Ηνωμένων Πολιτειών, να αποκαλέσει τον ηγέτη μιας έστω και πληγωμένης υπερδύναμης, ψυχρό δολοφόνο, απειλώντας ότι θα λογοδοτήσει για τα εγκλήματα του, μόνο και μόνο για να αποδείξεις ότι είσαι ο Πρόεδρος και είσαι σκληρός.
Ταυτόχρονα, λίγες ώρες μετά τα παγόβουνα στην Αλάσκα, έλιωσαν από την καυτή συνάντηση που είχαν με αντιπροσωπεία Ανώτατης Διπλωματικής Αντιπροσωπείας από την Κίνα, ο νέος Αμερικανός Υπουργός Εξωτερικών, Άντονι Μπλίνκεν και ο Σύμβουλος Εθνικής Ασφάλειας του Προέδρου, Τζέικ Σάλιβαν. Οι αξιωματούχοι των δυο, αν και κανείς δεν περίμενε πολλά από αυτή τη συνάντηση, εκτός του ότι αντάλλαξαν βαριές κουβέντες και σχεδόν απειλές μπροστά στις κάμερες, δεν κάθισαν μαζί ούτε σε ένα διπλωματικό γεύμα κατά το διήμερο των συζητήσεων. Η ένταση αυτή σε μια συνάντηση για την οποία πίεσε η Κίνα, δείχνει ότι η κατηφόρα στις σχέσεις Ουάσιγκτον – Πεκίνου θα συνεχιστεί και ίσως να επιταχυνθεί, με απρόβλεπτες συνέπειες για πολλές χώρες και περιοχές. Επίσης, είναι σαφές ότι το γεγονός ότι η Κίνα πίεσε για αυτή τη συνάντηση, τόσο νωρίς από την ανάληψη της κυβέρνησης Μπάϊντεν στις ΗΠΑ, δείχνει την δυσφορία που επικρατεί στο Πεκίνο το τελευταίο διάστημα, λόγω και της σκληρής πολιτικής που ακολουθούσε η κυβέρνηση Τράμπ. Παρόλα αυτά κανείς, δεν περίμενε, ούτε το Πεκίνο, αυτή την άκομψη και καθόλα επιθετική συμπεριφορά από την νέα διοίκηση στην Ουάσιγκτον.
Με το καλημέρα λοιπόν η κυβέρνηση Μπάϊντεν, βάζει φωτιά στη διεθνή στρατηγική σκακιέρα και αυτό που πρέπει να αναρωτηθεί κανείς, αλλά κυρίως να εκφράσει ανησυχία, είναι ποιος ο λόγος και γιατί αυτή τη δεδομένη στιγμή και με τόσο έντονο και καθόλου διπλωματικό τρόπο, προβοκάρει τις δυο άλλες υπερδυνάμεις του διεθνούς συστήματος. Και μάλιστα, σε μια στιγμή, που λόγω της πανδημίας και μιας σειράς άλλων παραγόντων στο διεθνές σύστημα επικρατεί μια μεγάλη και καθόλα επικίνδυνη αστάθεια.
Επίσης, ένα εύλογο ερώτημα που θα μπορούσε να θέσει κανείς, είναι το κατά πόσο έτοιμη είναι η Ουάσιγκτον, με δεδομένη την κατάσταση που επικρατεί στο εσωτερικό πολιτικό σκηνικό και το πόσο διχασμένη είναι η χώρα στο εσωτερικό, να αντιμετωπίσει ένα διμέτωπο αγώνα σε στρατηγικό επίπεδο με Ρωσία και Κίνα, ταυτόχρονα.
Σε καμία περίπτωση δεν θα ήθελα να πιστέψω, ότι ακριβώς λόγω αυτής της άσχημης εσωτερικής κατάστασης, μια τέτοιο είδους ένταση εξυπηρετεί τη νέα κατάσταση στις ΗΠΑ.
Σε κάθε περίπτωση και οποιοιδήποτε να είναι οι λόγοι και οι αφορμές η ένταση αυτή σε συνδυασμό με τα τραγικά, και μη ορατά ακόμη, αποτελέσματα της πανδημίας για το σύνολο του πλανήτη, προμηνύουν μια πάρα πολύ δύσκολη και με άσχημες εξελίξεις κατάσταση στο προσεχές μέλλον.
Η Ευρώπη και η Ανατολική Μεσόγειος, δυστυχώς θα είναι ένα από τα focal points, αυτής της έντασης και σύγκρουσης μεταξύ των υπερδυνάμεων και είναι δεδομένο ότι θα βρεθούν ανάμεσα σε συμπληγάδες και είναι πολύ πιθανόν να χρειαστεί σε κάποια στιγμή να επιλέξουν στρατόπεδο, με κόστος το οποίο δεν θα είναι καθόλου ευκαταφρόνητο.
Η διαχείριση της πανδημίας σε επίπεδο Ευρωπαϊκής Ένωσης, είναι απλά τραγική και πολύ σύντομα αυτό θα γίνει ορατό σε οικονομικό και κοινωνικό επίπεδο από κάθε απλό ευρωπαίο πολίτη.
Η οικονομική διείσδυση της Κίνας, στον ευρωπαϊκό χώρο και στην περιοχή μας, τα τελευταία χρόνια είναι πολύ μεγάλη. Για να το πω πολύ απλά τα λεφτά είναι πάρα πολλά και οι Κινέζοι όπου επενδύουν δεν αφήνουν πολλά περιθώρια απαιτούν.
Ταυτόχρονα, όσο και η Ρωσία να είναι μια πληγωμένη αρκούδα, παραμένει αρκούδα και σημαντικός παίκτης στο πεδίο των ενεργειακών αναγκών της Ευρώπης. Επίσης, η εν λόγω αρκούδα έχει αφυπνιστεί στις στρατηγικού για αυτή περιοχές της Ανατολικής Ευρώπης, αλλά και στη Μέση Ανατολή με την παρουσία της στη Συρία.
Και όλα αυτά σε μια στιγμή που το ΝΑΤΟ, σπαράσσεται στο εσωτερικό του και αγωνίζεται να βρει ρόλο στη νέα ασταθή εποχή.
Οι σε αποδρομή ηγεσίες τύπου Μέρκελ, σε όλη την Ευρώπη, οι οποίες από το 2016 που ανέλαβε ο Τράμπ Πρόεδρος στις ΗΠΑ, έπαιξαν το παιχνίδι του πολέμου στη διοίκηση Τράμπ, τώρα δεν κρύβουν την ευτυχία τους για την παρουσία του κ. Μπάϊντεν στο Οβάλ Γραφείο, και την επιστροφή στις παλιές καλές εποχές.
Εκείνο όμως που δεν λένε είναι το κατά πόσο θέλουν και κυρίως μπορούν, να ακολουθήσουν τη νέα διοίκηση στην Ουάσιγκτον, σε μια ξέφρενη και ταυτόχρονη κούρσα έντασης με Κίνα και Ρωσία. Δεν θα είναι ένα καθόλου εύκολο σκηνικό, για μια ουσιαστικά σε κακή κατάσταση Ευρώπη, με μια ηγεσία όχι απλά χαμηλότερη των προσδοκιών, αλλά ανίκανη να χειριστεί, όπως περίτρανα απέδειξε στη διαχείριση της πανδημίας, στρατηγικές κρίσεις ηγεσίας στις Βρυξέλλες.
Και στην περιοχή μας η κατάσταση θα είναι εξαιρετικά πολύπλοκη και εύθραυστη, με τις εξελίξεις είναι απρόβλεπτες και δυνητικά επικίνδυνες.
Οι Κινεζικές επενδύσεις στην Ελλάδα είναι πολλές και μεγάλες. Η Ουάσιγκτον στο παρασκήνιο είχε αρχίσει να πιέζει την Ελλάδα να κόψει τον ομφάλιο λώρο με το Πεκίνο, και μάλιστα έντονα. Φτάνει να θυμηθούμε την επίσκεψη του πρώην Υπουργού Εξωτερικών των ΗΠΑ, Μάϊκ Πομπέο στην Αθήνα και το τι είχε παιχθεί στο παρασκήνιο με το θέμα της Κίνας. Η πίεση είναι βέβαιο ότι θα αυξηθεί από την κυβέρνηση Μπάϊντεν και η Αθήνα θα βρεθεί ανάμεσα σε συμπληγάδες.
Η Ρωσία είναι επίσης, ένας μεγάλος πονοκέφαλος για τη χώρας μας, με δεδομένη τη σχέση που έχει αναπτύξει με την Τουρκία. Ο Ταγίπ Ερντογάν, όχι μόνο στήριξε τον Πούτιν στην κόντρα του με τον Πούτιν, αλλά στηλίτευσε τον Αμερικανό Πρόεδρο για τη στάση του και τις δηλώσεις του όσο αφορά τον Πρόεδρο της Ρωσίας. Και στα θέματα του Αιγαίου, αλλά και στο Κυπριακό, ο παράγοντας Ρωσία, είναι αστάθμητος και πιθανά επικίνδυνος παράγοντας.
Την ίδια στιγμή ο ύπουλος ρόλος που παίζει η Τουρκία στο εσωτερικό του ΝΑΤΟ, είναι άλλος ένας μεγάλος πονοκέφαλος για τη χώρας μας, μέσα σε αυτό το σκηνικό έντασης των ΗΠΑ, με τη Ρωσία και την Κίνα.
Η Άγκυρα, έχει επίσης στενές οικονομικές και όχι μόνο σχέσεις με το Πεκίνο, και αυτό της δίνει ακόμη ένα πλεονέκτημα μέσα σε αυτό το σκηνικό.
Είναι δεδομένο ότι η Τουρκία του Ερντογάν θα εκμεταλλευτεί στο έπακρο, αυτό το τρίγωνο στρατηγικής έντασης. Είναι βαθιά εμπλεκόμενοι και με τους τρείς στρατηγικούς παίκτες και είναι βέβαιο ότι θα προσπαθήσει να γίνει το πετράδι διεκδίκησης και των τριών, προσπαθώντας να αποκομίσει τα μέγιστα κέρδη. Το εγχείρημα είναι πολύπλοκο και εξαιρετικά δύσκολο να πετύχει, αλλά όχι και ακατόρθωτο.
Σε κάθε περίπτωση η κυβέρνηση Μπάϊντεν ξεκινά ένα επικίνδυνο και περίπλοκο στρατηγικό παιχνίδι έντασης, στο οποίο η περιοχή μας και η χώρας μας θα βρεθεί στο κέντρο, καλούμενη να επιλέξει πλευρά. Και αυτό δεν θα είναι ένα θέμα απλά δύσκολης διαχείρισης, αλλά εξαιρετικά επικίνδυνο. Και εάν κάποιοι ευαγγελίζονται ότι θα κρυφτούν στην πανοπλία της Ευρωπαϊκής Ένωσης, η πανοπλία αυτή είναι σαθρή και διάτρητη.
Το παιχνίδι αρχίζει και θα είναι επικίνδυνο.
Ο Δημήτρης Απόκης, είναι Διεθνολόγος και Δημοσιογράφος, Απόφοιτος του The Paul H. Nitze, School of International Studies, The Johns Hopkins University, μέλος του The International Institute of Strategic Studies, και διετέλεσε επί σειρά ετών διαπιστευμένος ανταποκριτής στο Λευκό Οίκο, το Στέητ Ντιπάρτμεντ, και το Πεντάγωνο, στην Ουάσιγκτον.
