Η πανδημία έχει ανατρέψει σχεδόν τα πάντα όσα ξέραμε. Ένα πράγμα όμως έχει μείνει ανέγγιχτο και κανείς δεν τολμά να το ακουμπήσει: τα πρόστιμα στις εκπρόθεσμες δηλωτικές υποχρεώσεις.
Του Αγαμέμνονα Σταυρόπουλου *
Στη μεγάλη φορολογική μεταρρύθμιση που πραγματοποιήθηκε το 2013 ψηφίστηκε και ο νόμος 4174, ο περίφημος Κώδικας Φορολογικών Διαδικασιών. Αυτός, πέρα από τις προσαυξήσεις στην εκπρόθεσμη υποβολή φορολογικών δηλώσεων, επέβαλλε οριζόντια πολύ αυστηρά πρόστιμα. Η αυστηρότητα δεν συνίσταται μόνο στο ύψος τους που ξεκινά από το ελάχιστο των 100 ευρώ για δηλώσεις χωρίς φόρο και ανεβαίνει στα 250 ή 500 ευρώ για δηλώσεις με φόρο έστω ένα ευρώ, αλλά και στο γεγονός ότι επιβάλλονται από το πρώτο δευτερόλεπτο καθυστέρησης. Σε άλλες χώρες η καθυστέρηση μπορεί να συνεπάγεται ασφαλώς προσαυξήσεις, αλλά τα πρόστιμα επιβάλλονται μόνο από μια περίοδο καθυστέρησης και πάνω, π.χ. δύο μήνες ή μετά τη λήξη του φορολογικού έτους.
Με τα πολύ αυστηρά πρόστιμα ο νομοθέτης θέλησε να επιβάλλει την φορολογική συνείδηση, να αντιμετωπίζονται οι φορολογικές υποχρεώσεις με τον προσήκοντα σεβασμό και φόβο αμέλειας. Ταυτόχρονα η δυσπιστία του κράτους δεν περιορίστηκε στους πολίτες αλλά και στους ίδιους τους κρατικούς λειτουργούς, οπότε στέρησε πλέον από τους εφοριακούς την δυνατότητα να χαρίζουν πρόστιμα. Καίγοντας όμως τα ξερά, κάηκαν και τα χλωρά και υπάρχουν αρκετές περιπτώσεις που η επιβολή προστίμων είναι καταφανώς άδικη, αλλά ο εφοριακός δεν μπορεί να κάνει τίποτα άλλο από το να σηκώσει τους ώμους και να παρηγορήσει τον φορολογούμενο.
Ευχής έργο θα ήταν να περνούσαμε μια ήρεμη περίοδο και να είχαμε την πολυτέλεια να κάνουμε μια φιλοσοφική κουβέντα για το κατά πόσο η αυστηρότητα αυτή επιτελεί τον σκοπό της ή αντίθετα η καχυποψία αυτή με την οποία περιβάλλει ελεγκτές και ελεγχόμενους τελικά λειτουργεί ως μια αυτοεκπληρούμενη προφητεία, ώστε αμφότεροι αντί να τηρούν επιμελώς τις διατάξεις, να ψάχνουν τρόπο να απαλλαγούν από αυτές. Σε συνθήκες πανδημίας όμως που είναι η πραγματικότητα που βιώνουμε από τον Μάρτιο και μετά, η αυστηρότητα αυτή έχει καταφέρει να δημιουργήσει την απόλυτη δυστοπία και να γίνει ο εφιάλτης των λογιστών.
Δεν χρειάζεται να αναφέρω ότι η δουλειά μας έχει τουλάχιστον πενταπλασιαστεί από τον Μάρτιο και μετά. Και μόνο η ονομαστική αναφορά των νέων υποχρεώσεων θα έπιανε σελίδες ολόκληρες. Υπολογίστε σε αυτό τη σοβαρότητα των νέων μέτρων, το άγχος εργοδοτών και εργαζομένων και το διαρκώς μεταβαλλόμενο περιβάλλον. Επίσης το γεγονός ότι τα πάντα αφορούσαν όλους ταυτόχρονα σε ελάχιστο χρόνο και μέσα σε συνθήκες όπου το πρώτο μέλημα όλων θα έπρεπε να είναι η προστασία της υγείας.
Στην αρχή της πανδημίας, οι λογιστές αφοσιωθήκαμε ψυχή τε και σώματι στην μελέτη, την ενημέρωση και υλοποίηση των μέτρων, αφήνοντας σε δεύτερη μοίρα την τρέχουσα δουλειά και την προετοιμασία των φορολογικών δηλώσεων. Ήταν μια αυτονόητη πράξη καθορισμού προτεραιοτήτων. Όλοι μας θεωρούσαμε σίγουρο ότι θα δινόντουσαν γενναίες παρατάσεις δηλωτικών υποχρεώσεων και αναστολές προστίμων. Άλλωστε ο ίδιος ο νόμος 4174 ορίζει ότι τα πρόστιμα δεν επιβάλλονται αν συντρέχουν λόγοι ανωτέρας βίας.
Ωστόσο ο κλάδος μας διαψεύστηκε οικτρά. Όχι μόνο δεν δόθηκαν έγκαιρα ικανές παρατάσεις, όχι μόνο δεν έγινε καμία αναστολή προστίμων, αλλά και η ίδια η φύση των μέτρων στήριξης απαιτεί τα στοιχεία πιο γρήγορα χωρίς να δίνει το περιθώριο λάθους. Και όχι μόνο η τρέχουσα δουλειά συνεχίστηκε σαν να μην συμβαίνει τίποτα, επιπλέον υποχρεώσεις εκτός πανδημίας, επιβάλλονται συνεχώς μέσα σε αυτές τις συνθήκες, λες και οι λογιστές είμαστε υπεράνθρωποι. Μητρώο πραγματικών δικαιούχων, διόρθωση τετραγωνικών, ηλεκτρονικά βιβλία, αντικατάσταση ταμειακών μηχανών και όλες οι εργασίες που πλέον δεν αναλαμβάνει το κράτος και ο πολίτης που δεν έχει εξοικείωση με το διαδίκτυο στρέφεται στον λογιστή. Άλλωστε ο λογιστής έχει τους κωδικούς του taxis, το κλειδί στην ηλεκτρονική διακυβέρνηση.
Την ίδια στιγμή οι κρατικοί λειτουργοί το μόνο που ξέρουν είναι να κουνούν το δάκτυλο και να επαναλαμβάνουν ότι δεν μπορεί να γίνει τίποτα, γιατί το κρατικό ταμείο έχει ανάγκη ρευστότητας. Κάνουν όμως τεράστιο λάθος. Ακριβώς επειδή το κράτος έχει ανάγκη από ρευστότητα, επιβάλλεται να αναστείλουν τα πρόστιμα. Αναστέλλοντας πρόστιμα και τηρώντας τις προσαυξήσεις εκπρόθεσμης υποβολής που είναι στο λογικότατο 0,73% το μήνα το οποίο μπορεί και να μειωθεί αν η ληξιπρόθεσμη οφειλή ρυθμιστεί, όλοι οι λογιστές θα βάζαμε σε απόλυτη προτεραιότητα τις δηλώσεις που έχουν σημαντική φορολογητέα ύλη, αφήνοντας για αργότερα δηλώσεις με ελάχιστο ή καθόλου φόρο. Αυτό και θα μας επέτρεπε να δουλεύουμε πιο σωστά και οργανωμένα και θα ενίσχυε τα κρατικά ταμεία.
Αντί όμως να επικρατήσει η λογική που θα εξυπηρετούσε τους πάντες, το κράτος δείχνει μια ανεξήγητη εμμονή στην επιβολή προστίμων, ακόμα και σε αυτές τις συνθήκες ξεπερνώντας κάθε όριο σαδισμού απέναντι στους λογιστές.
Αρκεί η αναστολή προστίμων; Όχι. Ωστόσο είναι κατά την άποψή μου το σημαντικότερο πρώτο μέτρο ώστε να εξορθολογιστεί ο τεράστιος φόρτος εργασίας. Η αναστολή προστίμων είναι πολύ σημαντικότερη από την παράταση των δηλωτικών υποχρεώσεων. Θα είναι ένα αποφασιστικό βήμα να βγούμε από τον εφιάλτη. Γιατί το κράτος που απαιτεί τόσα πολλά από τους λογιστές, δεν κάνει το αυτονόητο; Γιατί φέρεται με τόση σκληρότητα και αδιαφορία; Στα ίδια τα λειτουργικά συστήματα αναγνωρίζει την αναγκαιότητα συντήρησης. Σε εμάς φέρεται χειρότερα και από μηχανή. Τι καλό προσδοκά να βγει από αυτό;
* Ο κ. Αγαμέμνων Σταυρόπουλος είναι επικεφαλής λογιστής του λογιστικού γραφείου New Accounts A.E.
