Εδώ και αρκετές ημέρες βρισκόμαστε ενώπιον μιας μεγάλης συζήτησης σχετικά με την έκταση που μπορεί να πάρει ο αποκαλούμενος πλέον, Covid 19, ιός που έχει εμφανιστεί εδώ και αρκετές εβδομάδες στην Κίνα, προσβάλλοντας χιλιάδες ανθρώπους, και προκαλώντας το θάνατο πλέον των χιλίων. Τα σενάρια που διακινούνται είναι εφιαλτικά. Χρειάζεται ψυχραιμία και ρεαλισμός στην ανάλυση των επιπτώσεων, διότι είναι βέβαιο ότι θα προκαλέσουν αναταράξεις οικονομικές, αλλά και γεωπολιτικές στο διεθνές σύστημα.
Του Δημήτρη Γ. Απόκη*
Πρόσφατα αξιωματούχος του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας (ΠΟΥ), ότι είναι πιθανόν τα δυο τρίτα του παγκόσμιου πληθυσμού να προσβληθούν από τον ιό. Είναι επίσης μεγάλη η συζήτηση σχετικά με το μοντέλο βάση του οποίου προκύπτουν κάποιες προβλέψεις. Το γεγονός ότι ο ιός έχει μεγάλη μεταδοτικότητα, η μακρά επώαση, και η καθυστέρηση εμφάνισης των συμπτωμάτων, προκαλεί μεγάλες δυσκολίες στον περιορισμό της εξάπλωσής του.
Το πρόβλημα είναι ότι όλες οι εκτιμήσεις που ακούγονται, γράφονται και συζητιούνται, δεν συμβαδίσουν με τον αριθμό και τις περιπτώσεις ατόμων που έχουν προσβληθεί εκτός Κίνας.
Αυτός είναι και ο λόγος που όταν διακινούνται τα σενάρια αυτά, να μην μπαίνουμε σε μια διαδικασία πανικού και απλά να χρησιμοποιούνται, ειδικά αυτούς που διαμορφώνουν τις πολιτικές αντιμετώπισης, ως εργαλεία για την προετοιμασία των χωρών τους και της κοινωνίας.
Όπως έχει αποδειχθεί από παρόμοιες περιπτώσεις με ιούς στο παρελθόν, αν και προκλήθηκε μεγάλος αριθμός θυμάτων, τα σενάρια αποκάλυψης δεν έγιναν πραγματικότητα. Αντιθέτως, οι πιο επιζήμιες πολιτικές και οικονομικές επιπτώσεις προήλθαν από το φόβο, και τους γνωστούς υπόπτους που πάντα εκμεταλλεύονται τέτοιου είδους καταστάσεις για να κερδοσκοπήσουν, αλλά και για να προωθήσουν στρατηγικές επιδιώξεις.
Οπότε καλό θα είναι, να είμαστε λίγο προσεκτικοί ειδικά τα μέσα μαζικής ενημέρωσης, και πάνω από όλα ρεαλιστές στην ανάλυση και την προετοιμασία μας.
Βέβαια, δεν πρέπει να υπάρχει καμία αμφιβολία ότι θα υπάρξουν σημαντικές οικονομικές και πολύ πιθανόν, γεωστρατηγικές, επιπτώσεις από την υπόθεση του Covid 19.
Είναι πάρα πολύ νωρίς για να τις προβλέψει κανείς, διότι αυτό θα εξαρτηθεί από την επέκταση του ιού και τον αριθμό των θυμάτων που θα προκαλέσει, τόσο στην Κίνα, αλλά και στον υπόλοιπο πλανήτη.
Θα πρέπει να περιμένουμε επιπτώσεις στις εξαγωγές και τη διακίνηση πετρελαίου, στον τουρισμό, τη διακίνηση ανθρώπων με αεροπλάνα και πλοία και άλλα πολλά. Παρόλα αυτά η ρεαλιστική αντιμετώπιση, με εξαίρεση την περίπτωση μια επιδείνωσης της κατάστασης, οι επιπτώσεις στην παγκόσμια οικονομία θα είναι βραχυπρόθεσμες. Αυτό βέβαια δεν σημαίνει ότι δεν θα υπάρξει μια βαθιά μεταβολή στη διαμόρφωση των ροών της παγκόσμιας οικονομίας.
Σε βραχυπρόθεσμο επίπεδο, υπάρχει σοβαρό οικονομικό πλήγμα στην Κίνα, με προβλήματα σε γραμμές παραγωγής, διακίνησης κλπ. Αυτό έχει προκαλέσει και θα γίνει πιο αισθητό όλο και πιο πολύ, επιπτώσεις στην παγκόσμια οικονομία, λόγω της δραματικής πτώσης των επιπέδων κατανάλωσης στο εσωτερικό της Κίνας. Λόγω της σοβαρής αναστάτωσης και περιπλοκών που έχει προκαλέσει σε γραμμές παραγωγής προϊόντων σε όλα τα επίπεδα της παγκόσμιας αγοράς. Και βέβαια, λόγω του κρίσιμου ρόλου και παρουσίας της Κίνας στο διεθνές εμπόριο είναι πολύ πιθανό να μεγαλώσει ο πόνος στην περίπτωση που το μπλόκο αεροπορικής επικοινωνίας της Κίνας με τον υπόλοιπο κόσμο επεκταθεί και στη ναυσιπλοΐα.
Μακροπρόθεσμα, ένας σημαντικός παράγοντας ανησυχίας είναι η εμπορικός πόλεμος με τις Ηνωμένες Πολιτείες. Είναι σίγουρο ότι κ κρίση του ιού, θα αναγκάσει το Πεκίνο να αγοράσει περισσότερα αγροτικά προϊόντα από την Αμερική. Είναι όμως πολύ πιθανό να μην συμβεί το ίδιο με τις εισαγωγές αμερικανικού πετρελαίου και αερίου που προβλέπονται από την πρώτη φάση της συμφωνίας της Κίνας με τις ΗΠΑ. Και εδώ γεννάται το ερώτημα, σε μια χρονιά προεδρικών εκλογών στις ΗΠΑ, ο Λευκός Οίκος θα το δει αυτό με συμπόνοια ή θα μπήξει πιο βαθιά το μαχαίρι, με αποτέλεσμα να έχουμε επαναφορά σε ένα σκληρό εμπορικό πόλεμο. Επίσης, είναι πολύ πιθανό να προκληθεί και σοβαρή εσωτερική κρίση για το καθεστώς.Όλα τα παραπάνω, δείχνουν με σαφήνεια το πρόβλημα Κίνα για το διεθνές οικονομικό και γεωπολιτικό σύστημα, με δεδομένο ότι μέχρι να διαμορφωθεί ένα σταθερό καθεστώς στη σχέση της με τη Δύση, ο κίνδυνος από τα προβλήματα που είναι πιθανόν να προκληθούν από μια κρίση όπως αυτή του Covid 19, είναι πολλά και επικίνδυνα. Είναι πολύ δύσκολο, σχεδόν ακατόρθωτο, να αντικατασταθεί ο ρόλος της Κίνας στις παγκόσμιες αλυσίδες εφοδιασμού. Η κατασκευαστικής της δυνατότητα, το φθηνό εργατικό δυναμικό και ο ρόλος της ως τεράστιας πηγής κατανάλωσης, είναι οι βασικοί λόγοι για αυτή τη δυσκολία. Παρόλα αυτά, η κρίση του ιού, καθιστά πιο ορατό το πρόβλημα Κίνα για το διεθνές σύστημα. Σαν αποτέλεσμα ήδη υπάρχουν κινήσεις για δημιουργία σε πρώτη φάση παράλληλων αλυσίδων εφοδιασμού, και απεμπλοκής από το ασφυκτικό σύνδεσμο Κίνας και Δυτικού Κόσμου. Μιλάμε για μια δραματική ανατροπή της τάσης που έχει διαμορφωθεί τις τελευταίες δεκαετίες και μια δικαίωση της πολιτικής του Αμερικανού Προέδρου, Ντόναλντ Τράμπ, και άλλων πολιτικών που προωθούν και πρεσβεύουν πολιτικές ενίσχυσης του έθνους κράτους και επιστροφή σε ένα πιο ισορροπημένο διεθνές σύστημα.
*Ο Δημήτρης Απόκης, είναι Διεθνολόγος και Δημοσιογράφος, Απόφοιτος του The Paul H. Nitze, School of International Studies, The Johns Hopkins University, μέλος του The International Institute of Strategic Studies, και διετέλεσε επί σειρά ετών διαπιστευμένος ανταποκριτής στο Λευκό Οίκο, το Στέητ Ντιπάρτμεντ, και το Πεντάγωνο, στην Ουάσιγκτον.
