Το σημερινό λήμμα θα μπορούσε να έχει τον τίτλο λέξεις χρήσιμες για όταν βρέχει, αλλά, μια που δε συνηθίζουμε να δίνουμε τίτλο, θα περιοριστούμε να στην παρουσίαση του λεκτικού μας τύπου.
Γράφει η Σοφία Μουρούτη Γεωργάνα
Αυτές τις ημέρες μας έχει επισκεφθεί κακοκαιρία με βροχές και καταιγίδες. Γι’ αυτό θα μιλήσουμε για τον υετό, που είναι μια αρχαιοπρεπής λέξη για τη βροχή. Παράγεται από το ρήμα ὕω, που το συναντάμε στα αρχαία κείμενα στο γ’ ενικό πρόσωπο ως ὕει, βρέχει, δηλαδή. Σε αυτό το ὕω προσθέτουμε την γνωστή παραγωγική κατάληξη -τος, που την συναντάμε στο συρφετό, κοπετό και άλλες λέξεις, και έχουμε τον υετό.
Ὑετός ήταν η ραγδαία και ξαφνική βροχή, η μπόρα, ενώ ὄμβρος η διαρκής και ψεκάς ή ψακάς η ψιχάλα.
Ὑετώτατοι ἄνεμοι ονομάζονται οι βροχεροί άνεμοι. Υπήρχε μάλιστα μάντις ειδικός στην αρχαιότητα ὁ ὑετομάντις, που προέβλεπε το ξέσπασμα της καταιγίδας. Θα ήταν κάτι σαν το δικό μας μετεωρολόγο.
Στο δικό μας λεξιλόγιο, της νεοελληνικής, κάνουμε λόγο για υετό από χιόνι ή χαλάζι, χιονόνερο. Δε μιλάμε μόνο για υετό βροχής. Για τους μετεωρολόγους μάλιστα υετός είναι τα ατμοσφαιρικά κατακρημνίσματα που πέφτουν στο έδαφος με οποιαδήποτε μορφή του νερού, υγρή ή στερεή.
Υετοί και καταιγίδες μπορεί να καταστρέψουν τα μνημεία μας, να διαβρώσουν τα σπίτια, να ρημάξουν τις σοδειές. Μπορούν ταυτόχρονα να αποτελέσουν ένα ρομαντικό σκηνικό για μια απόδραση στην εξοχή.
Άλλες λέξεις για τον υετό, η νεροποντή, η μπόρα ή -πιο λαϊκά- η κατεβασιά. Αντώνυμα η αναβροχιά, ηρεμία, ευδία!
*Η Σοφία Μουρούτη – Γεωργάνα είναι φιλόλογος και διδάσκει στο Αμερικανικό Κολλέγιο Ελλάδας
