Η Σύβαρις ήταν πόλη στην Μεγάλη Ελλάδα, στην Νότια Ιταλία, που είχε ιδρυθεί από τους Αχαιούς και τους Ίωνες στο τέλος του 8ου αιώνα π.Χ. Είχε εξαιρετικά εύφορη γη, ακμαίο εμπόριο και έγινε γρήγορα μια από τις πλουσιότερες και δυνατότερες κατωιταλικές πόλεις. Πήρε το όνομά της από τον ποταμό Σύβαριν, πάνω στον οποίο βρισκόταν. Την αναφέρουν ο Ηρόδοτος (485 – 421/415 π.Χ.), ο γεωγράφος, φιλόσοφος και ιστορικός Στράβων (64 π.Χ. – 24 μ.Χ.) και ο Λήμνιος εισηγητής της Β’ σοφιστικής κίνησης Φιλόστρατος (160/170 – 244/249 μ.Χ.).
Γράφει η Σοφία Μουρούτη – Γεωργάνα
Οι Συβαρίτες, λόγω της οικονομικής αφθονίας που τους παρείχε η γη τους και της άνεσης που γνώριζαν από την αυξημένη εμπορική δραστηριότητα, ήταν γνωστοί, για τον τρυφηλό τρόπο ζωής τους. Φιλήδονοι, αγαπούσαν την υπερβολή και την πολυτέλεια. Έτσι ο όρος συβαριτισμός έγινε συνώνυμος της ηδυπάθειας, της αναζήτησης τής πολυτελούς διαβίωσης και της αλαζονείας. Κυκλοφορούσε η ιστορία, που την παραθέτει ο Ηρόδοτος, ότι είχαν σκοτώσει τους πετεινούς, για να μην τους ξυπνούν.
Το ρήμα συβαρίζω στα αρχαία κείμενα σήμαινε ζω πολυτελώς, ενώ ο συβαρισμός ή συβαριασμός είχε να κάνει με τον αντίστοιχο τρόπο ζωής. Υπήρχαν και οι συβαρίτιδες εὐωχίαι, τα συβαριτικά συμπόσια, με πολύ φαγητό και ποτό και άλλες απολαύσεις που δεν μας επιτρέπεται να κατονομάσουμε. Είχαμε και τους συβαριτικούς μύθους, με διδακτικό περιεχόμενο, ανάλογους των αισωπείων, όπου οι πρωταγωνιστές ήταν άνθρωποι και όχι ζώα.
Η χρήση της λέξης συβαριτισμός μαρτυρείται από το 1861 και αποτελεί απόδοση του γαλλικού sybaritisme. Είναι, δηλαδή, αντιδάνειο. Δώσαμε την βάση για την δημιουργία ενός λεκτικού τύπου σε άλλη γλώσσα και στην συνέχεια αποκτήσαμε μια καινούργια στα νέα ελληνικά. Συβαριτισμός, λοιπόν, ισοδύναμος με την μαλθακότητα, τρυφηλότητα, πολυτέλεια.
Ως συβαριτισμός μπορεί να χαρακτηρισθεί η ζωή ημών των Νεοελλήνων, που ζούσαμε από τα δανεικά, τρώγαμε και πίναμε. Κάποια στιγμή, όμως, ήλθε η ώρα να πληρώσουμε τον λογαριασμό, και τότε κάναμε ότι δεν γνωρίζαμε τίποτα. Αυτό δεν είναι συβαριτισμός, αλλά αγνωμοσύνη.
Αντώνυμα του λήμματος είναι η λιτότητα και η σκληραγώγηση, ζητούμενα της εποχής.
Και για να γυρίσουμε στην Σύβαριν, σήμερα είναι μια μικρή πόλη της Ιταλίας η Sibari, με περίπου 5.000 κατοίκους, στον κόλπο του Τάραντα, με πολλά αρχαιολογικά ευρήματα και ωραίο μεσογειακό τοπίο.
*Η Σοφία Μουρούτη – Γεωργάνα είναι φιλόλογος και διδάσκει στο Αμερικανικό Κολλέγιο Ελλάδας
