Οι πρόσφατες πλημμύρες μάς έφεραν στο μυαλό, εάν θέλουμε να αστειευτούμε λίγο, τον αμιρά, τον ναύαρχο, γιατί αυτά που είδαν τα μάτια μας δεν ήταν νερά βροχής, αλλά σωστός ωκεανός από λασπόνερα, που μόνο πολεμικά πλοία θα μπορούσαν να διασχίσουν. Ο αμιράς που πέρασε στα μεσαιωνικά ελληνικά ως ἀμιρᾶς (στρατιωτικός ή πολιτικός διοικητής) προέρχεται από την αραβική amīr, λεκτικό τύπο για το διοικητή. Από αυτήν έχουμε τον εμίρη (=διοικητή, αρχηγό), τον αμιράλη, αλλά και τον άγγλο ναύαρχο τον admiral.
Γράφει η Σοφία Μουρούτη – Γεωργάνα
Τρομερές καταστροφές, τι να πει κανείς, δεν μπορεί να αλλάξει το κισμέτ, τη μοίρα του, το πεπρωμένο του. Αυτό το τουρκικό kısmet είναι για την ακρίβεια ένα μερίδιο στην τύχη, όπως άλλωστε και η ελληνική ειμαρμένη. Όσοι πιστεύουν σε προλήψεις και δεισιδαιμονίες κάνουν λόγο για γκαντεμιά, γρουσουζιά. Η γκαντεμιά αποτελεί ιδιότητα του γκαντέμη, του άτυχου. Για την ακρίβεια kadem είναι το πόδι και αυτός που δεν μπαίνει με το δεξί πόδι, αλλά με το αριστερό, φέρνει κακή τύχη και στους άλλους.
Τις προηγούμενες ημέρες πληροφορηθήκαμε ότι τον θάνατοςτου αρχηγού του αυτοαποκαλούμενου Ισλαμικού Κράτους Αμπού Μπακρ αλ Μπαγκντάντι, έπειτα από μια αμερικανική επιδρομή στη Συρία, με αποτέλεσμα να ανοίγουν συζητήσεις για τη διαδοχή στο διαβόητο χαλιφάτο. Η λέξη δηλώνει την επικράτεια του χαλίφη (από την αραβικής προέλευσης τουρκική halife). Μετά το θάνατο του Μωάμεθ, ο τίτλος αυτός αποδόθηκε στους διαδόχους του και συνεχιστές του, που ήταν πολιτικοί, αλλά και θρησκευτικοί αρχηγοί των μουσουλμανικών φύλων. Στη συνέχεια, χαλίφη αποκαλούσαν κάθε πολιτικό και θρησκευτικό ηγέτη των μουσουλμάνων.
Για να έλθουμε σε ένα άλλο θέμα, αυτό του εορτασμού της μνήμης του Πολυτεχνείου. Κάθε χρόνο βλέπουμε κάποιους «ασίκηδες», λεβέντες, παλληκάρια, να μετατρέπουν την είσοδο του ιστορικού κτιρίου σε τσαντίρι, αναρτώντας πανό με συνθήματα, για να αποτρέψουν τους εορτασμούς. Βάζουμε τη λέξη σε εισαγωγικά, για να ειρωνευτούμε τους ασίκηδες, τους αρκαντάσηδες (arkadaş = φίλος) αντιεξουσιαστές, φίλους και συντρόφους των Εξαρχείων που κάθε άλλο παρά λεβέντες είναι. Ο συγκεκριμένοι ασίκηδες (από το aşık = ερωτευμένος, εραστής, λαϊκός βάρδος) είναι ερωτευμένοι με την αταξία και την ακαταστασία.
Συχνά διαβάζουμε ότι γίνονται διαπραγματεύσεις σε διάφορες χώρες σχετικά με το ποια κόμματα ή πολιτικοί θα συνεργασθούν για το σχηματισμό κυβερνήσεων. Ποιος θα κάνει ζάφτι, ποιος θα ελέγχει την εξουσία και με ποιους όρους, είναι το ζητούμενο. Το ζάφτι, που το βλέπαμε και στα μεσαιωνικά ελληνικά, προέρχεται από το τουρκικό zapt (= έλεγχος, περιορισμός).
Κλείνοντας, εκφράζουμε την ευχή, τα σιντριβάνια (από την περσικής προέλευσης şadırvan, που περιγράφει τους τεχνητούς πίδακες που κοσμούσαν τα βασιλικά ανάκτορα) του ουρανού να αναστείλουν λίγο τη λειτουργία τους, για να στεγνώσουν δρόμοι και σοκάκια (sokak = δρόμος).
*Η Σοφία Μουρούτη – Γεωργάνα είναι φιλόλογος και διδάσκει στο Αμερικανικό Κολλέγιο Ελλάδας
