Στην ανάγκη αρραγούς εθνικής στάσης για τη διαφύλαξη της πολιτιστικής κληρονομιάς,αναφέρθηκε η υπουργός Πολιτισμού και Αθλητισμού, Λίνα Μενδώνη, με αφορμή την παράταση της συμφωνίας συνεργασίας Ελλάδας και ΗΠΑ σχετικά με την επιβολή εισαγωγικών περιορισμών σε κατηγορίες αρχαιολογικού και βυζαντινού εκκλησιαστικού εθνολογικού υλικού μέχρι και τον 15ο αιώνα μ.Χ. της Ελληνικής Δημοκρατίας.
«Η κύρωση αυτής της Συμφωνίας είναι ένα απαραίτητο καθήκον του Κοινοβουλίου, στο πλαίσιο του σεβασμού και της υλοποίησης των διεθνών υποχρεώσεων της χώρας» ανέφερε η υπουργός Πολιτισμού Λίνα Μενδώνη, που χαρακτήρισε την κοινοβουλευτική διαδικασία «ευκαιρία για μια αρραγή εθνική στάση για τη διαφύλαξη της πολιτιστικής κληρονομιάς από παράνομες ενέργειες, από τα διεθνή αρχαιοκαπηλικά κυκλώματα, τα οποία, είτε μας αρέσει είτε δεν μας αρέσει, παραμένουν κραταιά και αφορούν όλες τις χώρες οι οποίες έχουν αρχαίους πολιτισμούς».
«Το γεγονός ότι η συντριπτική πλειοψηφία της ελληνικής Βουλής σήμερα, συμφωνεί με την κύρωση του παρόντος Μνημονίου, αν μη τι άλλο υποδεικνύει ότι είμαστε στη σωστή κατεύθυνση» είπε η κ. Μενδώνη, καθώς το νομοσχέδιο ψηφίστηκε από τη ΝΔ, τον ΣΥΡΙΖΑ, το Κίνημα Αλλαγής και το ΜέΡΑ 25. Καταψήφισαν το ΚΚΕ και η Ελληνική Λύση.
Η υπουργός Πολιτισμού ενημέρωσε την εθνική αντιπροσωπεία ότι «για πρώτη φορά σε συνεργασία με τα υπουργεία Δικαιοσύνης και Προστασίας του Πολίτη, ενεργοποιείται διυπουργική επιτροπή που έχει συσταθεί με το ν.3658 και αφορά ακριβώς τα θέματα της αρχαιοκαπηλίας και πώς μπορούν τα υπουργεία να συντονιστούν καλύτερα». Επανέλαβε επίσης, ότι «στις προγραμματικές δηλώσεις της κυβέρνησης, άμεση προτεραιότητά είναι η αναθεώρηση του θεσμικού πλαισίου της λειτουργίας της διεύθυνσης Τεκμηρίωσης και Προστασίας Πολιτιστικών Αγαθών, με δεδομένο ότι διεθνώς, το πλέον επιτυχημένο πρότυπο είναι αυτό που έχει εφαρμοστεί τα τελευταία σχετικά χρόνια στην Ιταλία». Ήδη έχουν γίνει οι απαραίτητες επαφές με την ιταλική πλευρά, και μέσα στο χρόνο θα μεταβεί κλιμάκιο εμπειρογνωμόνων του υπουργείου Πολιτισμού στη Ρώμη, προκειμένου να αντλήσει τεχνογνωσία, σημείωσε.
Αναφορικά με τον κατάλογο των αντικειμένων και το χρονικό εύρος που καλύπτει η συμφωνία, η υπουργός Πολιτισμού ενημέρωσε ότι το θέμα της κατάρτισης του καταλόγου των απαγορευμένων προς εισαγωγή ελληνικών πολιτιστικών αγαθών, προέκυψε μετά από μακρά και επίπονη διαπραγμάτευση και των δύο πλευρών – κυρίως της ελληνικής πλευράς – και είχε στόχο τα αντικείμενα που θα υπαχθούν σε αυτόν, να μπορούν να προσδιορίζονται, αφενός μεν ως ελληνικά έργα τέχνης και αφετέρου να μην ανήκουν στις κατηγορίες που ήδη από την αρχαιότητα αποτελούσαν προϊόντα εμπορίου, και βρίσκονται κατά μεγάλες ποσότητες και σε εδάφη εκτός της σημερινής ελληνικής επικράτειας, δηλαδή στην Ιταλία, στην Τουρκία και στον ευρύτερο μεσογειακό χώρο.
«Ιδιαίτερη επιτυχία της Ελλάδας – και αυτό δεν πρέπει να το παραγνωρίζει κανείς – ήταν η συμπερίληψη σε αυτόν τον κατάλογο, και το 2011 και τώρα, των νομισμάτων, καθώς το νόμισμα είναι άμεσα συνυφασμένο με το εμπόριο και κατά συνέπεια είναι ένα πολιτιστικό αγαθό που κυκλοφορούσε ήδη στην αρχαιότητα. Είναι ενδεικτικό ότι στη δημόσια διαβούλευση στις Ηνωμένες Πολιτείες κατά την περίοδο ανανέωσης του μνημονίου, η συντριπτική πλειοψηφία, το 88% επί συνόλου διακοσίων επτά σχολείων όσων τοποθετήθηκαν, ήταν αρνητική στην ανανέωση και ζητούσε να αρθούν οι περιορισμοί που αφορούσαν τα νομίσματα. Είναι λοιπόν, πολύ σημαντικό, που και στην ανανέωση περιλαμβάνονται τα νομίσματα» είπε η κ. Μενδώνη.
Στη συζήτηση που προηγήθηκε, ο βουλευτής της ΝΔ Αναστάσιος Μπαρτζώκας, αναφέρθηκε στον πρακτικό και συμβολικό χαρακτήρα της συμφωνίας. «Η σημερινή ψήφιση από το Ελληνικό Κοινοβούλιο, της παράτασης του Μνημονίου μεταξύ της ελληνικής κυβέρνησης και της κυβέρνησης των Ηνωμένων Πολιτειών της Αμερικής, είναι μια πολύ σημαντική υπόθεση, όχι μόνο για τα πραγματικά αποτελέσματα που αναμφισβήτητα μέχρι στιγμής έχει επιδείξει για την επανάκτηση αρχαιολογικού υλικού και τις εκκρεμείς διεκδικήσεις που πολύ σύντομα θα τελεσφορήσουν, αλλά κυρίως γιατί προβάλλει ένα ξεκάθαρο μήνυμα, ότι στο πεδίο της διαφύλαξης της πολιτιστικής κληρονομιάς και της υποχρέωσης μεταβίβασής της στις επόμενες γενιές, οφείλει να υπάρχει κοινή παγκόσμια βούληση και μέριμνα», είπε ο βουλευτής.
Η βουλευτής του ΣΥΡΙΖΑ, Κυριακή Μάλαμα, είπε ότι η συνεργασία πρέπει να επεκταθεί. «Απαιτείται η εμβάθυνση και η επέκταση του μνημονίου και πέρα από το θέμα των τελωνειακών και συνοριακών ελέγχων, με έμφαση στην αποτροπή της αγοροπωλησίας, εντός της αγοράς έργων τέχνης των Ηνωμένων Πολιτειών. Οι ίδιοι στόχοι αφορούν άλλωστε και το ευρωπαϊκό πλαίσιο, το οποίο ρυθμίζει το θέμα σε επίπεδο Ευρωπαϊκής Ένωσης», είπε η κ. Μάλαμα. Η βουλευτής εξέφρασε παράλληλα την ελπίδα ότι «το υπουργείο Πολιτισμού δεν θα συμπαραταχθεί με τις ιαχές της ανάπτυξης εντός της κυβέρνησης, οι οποίες θεωρούν τα αρχαία εμπόδιο, αλλά ούτε και με εκείνους που, ορμώμενοι από μικροπολιτικούς υπολογισμούς, δεν διστάζουν να καταθέσουν επιπόλαιες προτάσεις, δυσχεραίνοντας τον μεγάλο εθνικό στόχο της επιστροφής των γλυπτών στην Ακρόπολη».
«Θεωρώ ότι η συμφωνία αυτή έγινε πολύ πρόχειρα», είπε ο πρόεδρος της Ελληνικής Λύσης Κυριάκος Βελόπουλος. «Ζητάμε επαναδιαπραγμάτευση όλων των συμφωνιών, όλων όσων έχουν γίνει μέχρι σήμερα. Ζητούμε την απαγόρευση και όχι τον περιορισμό εισαγωγών αρχαιοτήτων στις Ινδίες ή στις ΗΠΑ. Πώς είναι δυνατόν να μιλάτε για περιορισμό; Ο περιορισμός έχει διασταλτική ερμηνεία του όρου. Δηλαδή, μπορούν να βάζουν ό,τι θέλουν, αλλά με περιοριστικούς όρους. Ποιος τους βάζει, εμείς ή αυτοί; Αυτοί. Άρα, μπορούν να βάζουν ό,τι αρχαίο θέλουν χωρίς να ρωτάνε καθόλου την Ελλάδα» είπε ο πρόεδρος της Ελληνικής Λύσης και τόνισε ότι πρέπει να γίνει κατάλογος των ελληνικών αρχαιοτήτων που είναι σε μουσεία ξένων χωρών και ιδιωτικές συλλογές. Ο Κυριάκος Βελόπουλος πρότεινε επίσης θεσμικό πλαίσιο για χορηγούς ανασκαφών. «Υπάρχει τρόπος να απευθυνθούμε στους Έλληνες ομογενείς στην Αμερική, στη Γερμανία, να δώσουν τα χρήματα για ανασκαφές. Βρείτε τρόπο, νομικό πλαίσιο. Εδώ κάνετε νόμους για την Αμερική. Αυτό είναι ειδικά για την Αμερική. Βολεύουμε τους Αμερικανούς φίλους μας» ανέφερε χαρακτηριστικά.
«Σε εκτέλεση της σύμβασης εφόσον εντοπίζονται αντικείμενα, οι αμερικανικές αρχές προχωρούν στην κατάσχεσή τους και φυσικά ενημερώνουν τη χώρα μας, ώστε να κινηθούν οι διαδικασίες και τα αντικείμενα να επιστραφούν και πάλι στην πατρίδα. Και πράγματι έως και σήμερα η συμφωνία έχει λειτουργήσει. Πολιτιστικά αγαθά που έχουν εντοπιστεί και βρίσκονται παρανόμως στις Ηνωμένες Πολιτείες έχουν επιστραφεί στη χώρα μας», δήλωσε ο βουλευτής του Κινήματος Αλλαγής, Δημήτρης Κωνσταντόπουλος, που υπενθύμισε ότι η συμφωνία «είναι το αποτέλεσμα της πρωτοβουλίας που ανέλαβε η τότε κυβέρνηση ΠΑΣΟΚ του Γιώργου Παπανδρέου και ήρθε σε εφαρμογή του άρθρου 9 της Συνθήκης της UNESCO για την παρεμπόδιση και πρόληψη της παράνομης εισαγωγής και εξαγωγής και μεταβίβασης της κυριότητας πολιτιστικών αγαθών».
Ο βουλευτής του ΚΚΕ, Ιωάννης Δελής, επισήμανε ότι οι ρηματικές διακοινώσεις των δύο χωρών δεν περιλαμβάνουν κανένα στοιχείο που να αποδεικνύει τον περιορισμό, έστω τον μικρό, των εισαγωγών αρχαιολογικού και βυζαντινού υλικού στις Ηνωμένες Πολιτείες. Ο βουλευτής αναφέρθηκε και στις επιστροφές που έγιναν στη βάση της συμφωνίας. «Για τις επιστροφές αρχαιοτήτων στη χώρα μας από τις Ηνωμένες Πολιτείες, η προχθεσινή αναφορά της κυρίας υπουργού σε μια επιστροφή δεκαπέντε μόνο ασημένιων νομισμάτων και ενός τμήματος σαρκοφάγου, δεν είναι και ιδιαίτερα κολακευτική για την αποδοτικότητα αυτής της σύμβασης», είπε ο κ. Δελής και επισήμανε ότι απουσιάζει η μέριμνα για το νόμιμο εμπόριο αρχαιοτήτων: «Το παράνομο εμπόριο αρχαιοτήτων δεν αναπτύσσεται άραγε δίπλα στο νόμιμο εμπόριο αυτών των αρχαιοτήτων; Στους μεγάλους οίκους δημοπρασιών, αλλά και ορισμένων μουσείων, δεν είναι που εκβάλλουν και οι δυο τελικά αυτές εμπορικές δραστηριότητες;» αναρωτήθηκε ο βουλευτής.
«Πρέπει με όλες μας τις δυνάμεις σαν πολιτεία και σαν κοινωνία να εντείνουμε τις προσπάθειές μας σε σχέση με την προστασία, την ανάδειξη ακόμη και την ανάκτηση των ελληνικών αρχαιολογικών θησαυρών» είπε η βουλευτής του ΜεΡΑ 25 και αντιπρόεδρος της Βουλής, Σοφία Σακοράφα και πρόσθεσε: «Αυτό άλλωστε αποτελεί και ρητή συνταγματική επιταγή. Προτεραιότητά μας θα πρέπει να είναι η προστασία των αρχαιολογικών στοιχείων στο έδαφος της επικράτειας, η οποία φαίνεται ότι δεν είναι άνευ άλλου δεδομένη, ιδίως όταν αντιμετωπίζονται μεγάλα οικονομικά συμφέροντα. Τα παραδείγματα δυστυχώς είναι πολλά. Ακόμη, πρέπει να δώσουμε ιδιαίτερο βάρος στην ανάκτηση αρχαιοτήτων. Σοβαρό ζήτημα, που δεν αφορά μόνο τα μάρμαρα του Παρθενώνα, αλλά πλήθος αρχαιολογικών αντικειμένων».
