Για το σαθρό σήμερα ο λόγος, τον φθαρμένο, το σάπιο.
Γράφει η Σοφία Μουρούτη – Γεωργάνα
Λέξη παλιά, την πρωτοβλέπουμε στον Πίνδαρο, το λυρικό και χορικό ποιητή του 6ου αιώνα π.Χ. από τις Κυνός Κεφαλές. Στο έργο του Νεμεόνικοι (8.34), κείμενα προς τιμήν των νικητών στα Νέμεα, αγώνες προς τιμήν του Δία στη Νεμέα διαβάζουμε: τῶν δ΄ ἀφάντων κῦδος ἀντείνει σαθρόν. H φράση αποτελεί απόσπασμα από τον 8ο Νεμεόνικο, που είναι αφιερωμένο σε κάποιον Δεινία από την Αίγινα, διαυλοδρόμο, δρομέα αγωνίσματος ενός σταδίου και μεταφράζεται : προβάλλει τη φθαρμένη δόξα των κρυμμένων πραγμάτων.
Στο προηγούμενο χωρίο η χρήση του λεκτικού μας τύπου είναι μεταφορική, γιατί η αβέβαιης ετυμολογίας λέξη , χρησιμοποιούνταν στην αρχαιότητα, κυρίως για να δηλώσει τον άρρωστο, το νοσηρό. Τὰ σαθρὰ ὑπὸ τῶν ἰητρῶν ὑγιαίνονται, θα πεί ο περίφημος γιατρός Ιπποκράτης, τα άρρωστα, δηλαδή, τα γιατρεύουν οι γιατροί.
Πολύ ωραία όλα αυτά, αλλά οι παλιοί είχαν τον σαθρό και για τον ήχο, που κάνει ένα σπασμένο κομμάτι αγγείου, τη σαθροδοξία, την πίστη σε ανούσιες και κενές δοξασίες, τη σάθρωση, που έμεινε σε μας ως αποσάθρωση (=διάβρωση) και το σάθρακα (ὁ σάθραξ, τοῦ σάθρακος), τη γνωστή μας ψείρα που τόσες ζημιές κάνει;
Πόση σαθρότητα και σαθρούς έχουμε στα νέα ελληνικά; Αρκετή αν λάβει κανείς υπόψη του τα σαθρά οικοδομήματα που καταρρέουν, σαθρά θεμέλια του εδάφους από τη διάβρωση, σαθρά υλικά που έχουν φθαρεί από το χρόνο, αλλά και σαθρά θεμέλια ενός κτιρίου.
Κι όταν τελειώσουν τα σαθρά των υλικών, αρχίζουν και τα πνευματικά σαθρά, σαθρά συστήματα αξιών, χωρίς ερείσματα και στηρίγματα, σαθρές δικαιολογίες, για να αιτιολογήσουμε τα αδικαιολόγητα, σαθρές θεωρίες, απόψεις, επιχειρηματολογίες, ακόμα και σαθρή πραγματικότητα.
Αρκετά με τα φθαρμένα, ας έλθουν στο φως, τα αντώνυμα του λήμματος: στέρεος, υγιής, ωραίος, σταθερός και άλλα μη σαθρά και σεσηπότα.
Η Σοφία Μουρούτη – Γεωργάνα είναι φιλόλογος και διδάσκει στο Αμερικανικό Κολλέγιο Ελλάδας
