Αν μας διαβάζετε τώρα το καλοκαίρι, σίγουρα θα θέλετε να βρίσκεστε κοντά στην παραλία, για να μετράτε τα βότσαλα ή βοτσαλάκια, να τα μαζεύετε σε γυάλινα δοχεία και να κάνετε μια ωραία συλλογή από αυτά.
Γράφει η Σοφία Μουρούτη – Γεωργάνα
Σε μερικούς αρέσει απλώς να τα κοιτούν, σε άλλους να ζωγραφίζουν αυτές τις στρογγυλεμένες πέτρες, να τις γυαλίζουν και στη συνέχεια να τις τοποθετούν σε ράφια ως παρακαταθήκη μνήμης για το δύσκολο χειμώνα που ακολουθεί το καλοκαιράκι.
Το βότσαλο πιθανόν είναι λέξη προέλευσης ιταλικής. Μάλλον ανάγεται στην ιταλική bozzolo, που είναι το κουκούλι, ο σβώλος από αλεύρι. Σίγουρα στο σχηματισμό του λεκτικού τύπου επέδρασε το μεσαιωνικό βήσσαλον ή βήσαλον, το κεραμίδι ή το τούβλο. Μάλιστα, στα μεσαιωνικά ελληνικά, ο βησσαλωτός ήταν εκείνος που είχε φτιαχτεί από κεραμίδι. Αυτό το ιταλικό bozzolo συγγενεύει και με την ιταλική bozzo, την πέτρα που προεξέχει. Υπήρχε, όμως, και ο τύπος bottia, στα δημώδη λατινικά, που ήταν το μπουμπούκι.
Συνεπώς το βότσαλο έχει κάτι από το σχήμα του βώλου, λίγο από τη σκληρότητα του τούβλου και του κεραμιδιού και πολύ από τη στρογγυλάδα του μπουμπουκιού. Είναι με άλλα λόγια και πέτρα και στρογγυλή. Έχει λειανθεί από το νερό. Γι’ αυτό βότσαλα συναντάμε τόσο στη θάλασσα όσο και στις λίμνες ή τα ποτάμια.
Σε μερικούς δεν αρέσουν οι βοτσαλωτές παραλίες, προτιμούν τις αμμουδερές.
Συνώνυμα για τα βότσαλα, εκτός από τις πέτρες, είναι τα κρόκαλα και τα χαλίκια. Τα μικρά βοτσαλάκια τα λέμε αλλιώς κοχλάδια ή χοχλάδια, κουταλάκια σε πιο απλά ελληνικά.
Τα βότσαλα έγιναν διάσημα από την κινηματογραφική ταινία του 1952 «Ένα βότσαλο στη λίμνη» με τους αξέχαστους Λογοθετίδη και Λιβυκού.
Υπάρχουν και τα εξίσου γνωστά Βοτσαλάκια του Πειραιά, μια παραλία κάτω από το λόφο της πειραϊκής Καστέλλας.
Μας άνοιξε η όρεξη για μπάνιο με το βοτσαλολεξιλόγιο. Εμπρός για του γιαλού τα βοτσαλάκια, λοιπόν, που λέει και το τραγούδι.
*Η Σοφία Μουρούτη – Γεωργάνα είναι φιλόλογος και διδάσκει στο Αμερικανικό Κολλέγιο Ελλάδας
