today-is-a-good-day
14.7 C
Athens

Ακτή

Καλοκαίρι είναι και γίνεται λόγος για τις ακτές, αφού πολλοί βρισκόμαστε ήδη σε αυτές ή τις ονειρευόμαστε.

Γράφει η Σοφία Μουρούτη – Γεωργάνα

Σήμερα, όταν μιλάμε για ακτές, θέλουμε οι συνομιλητές μας να καταλάβουν παραλίες, κομμάτια στεριάς κοντά στη θάλασσα. Η αρχική, όμως, σημασία της λέξης ήταν η απόκρημνη παραλία, ένα άκρο της γης που έμπαινε στη θάλασσα, ένα ακρωτήριο. Αυτό ισχύει, γιατί ετυμολογικά ἡ ἀκτή, τῆς ἀκτῆς προέρχεται από τη ρίζα *ak- που δηλώνει τον οξύ, τον αιχμηρό, τον έντονο. Με αυτή την έννοια, η ακτή συγγενεύει ετυμολογικά με την ακμή, που κόβει, την ακίδα, που τσιμπά, το ακόνι που ακονίζει, την άκρη, με όλα τα ομόρριζά της, γιατί είναι τις περισσότερες φορές μυτερή, το ακόντιο το αιχμηρό, τον άκμονα, το άχυρο, ακόμα και την άχνη, τη φλούδα του σιταριού.

Σύμφωνα με τα λεξικά, ακτή θεωρείται το τμήμα της ξηράς πριν τη θάλασσα. Είναι όρος γεωγραφικός και στα παλιά ελληνικά, όταν οι αρχαίοι μας αναφέρονταν σε ακτές, εννοούσαν τη μυτερή λωρίδα γης, το ακρωτήριο που κι αυτό συγγενεύει ετυμολογικά με το λεκτικό τύπο που σχολιάζουμε, γιατί έχει μέσα του τη ρίζα ak-. Αντιθέτως, στα παλιά ελληνικά, ο αιγιαλός ή γιαλός και η παραλία ήταν η αμμουδερή ή βοτσαλωτή ακροθαλασσιά.

Ας πάρουμε το πλοίο της ακτοπλοϊκής γραμμής, για να μελετήσουμε τις ακτογραμμές και να χαρτογραφήσουμε τις ακτές μας. Συντροφιά η ακτοφυλακή, οι ακτοφύλακες ή ακταιωροί επί το νεοελληνικότερον. Η παράκτια ομορφιά του ελληνικού τοπίου είναι κάτι το μοναδικό, γιατί οι ακταίες εναλλαγές προσφέρουν βράχια, αμμουδιές, βότσαλα, πεύκα, αρμυρίκια και άλλα πολλά.

Σε μια από τις ακτές μας, στην Ήπειρο, θα δούμε το Άκτιο, στην είσοδο του Αμβρακικού κόλπου. Ήταν σπουδαίο εμπορικό λιμάνι του Ιονίου πελάγους, στην αρχαιότητα, πραγματικό ακρωτήριο, με ναό του Ακτίου Απόλλωνος. Είναι γνωστό στην ιστορία, γιατί εκεί τελείωσαν οι ρωμαϊκοί εμφύλιοι πόλεμοι το 31 π.Χ. με τη νίκη του Οκταβιανού εναντίον του Μάρκου Αντωνίου και της Κλεοπάτρας. 

Οι ακτές μας έχουν γαλάζιες σημαίες, τουλάχιστον οι περισσότερες. Προσφέρονται για ηλιοθεραπεία, ψάρεμα ή ονειροπόληση. 

Η ακτή με Α κεφαλαίο γίνεται όνομα: Ακτή Μιαούλη, Ακτή Βουλιαγμένης, Χρυσή ακτή, Γαλάζια ακτή κ.ά. Αποτελεί, επίσης, όνομα όχι μόνο ακροθαλασσιάς, αλλά και ξενοδοχείων, εστιατορίων, λόγω των ευχάριστων συνειρμών που δημιουργεί το λήμμα μας.

Από το γλωσσάρι μας δεν μπορεί να λείπει η ποίηση για τις ακτές, με δυο στίχους του Ελύτη από το Άξιον Εστί:

Με το λύχνο του άστρου στους ουρανούς εβγήκα 

Στο αγιάζι των λειμώνων στη μόνη ακτή του κόσμου.

Όπου ο Ελύτης λέει αγιάζι, εμείς αντικαθιστούμε με τη φράση «καλοκαιρινή δροσούλα κοντά σε μια ακτή», για να είμαστε επίκαιροι.

*Η Σοφία Μουρούτη – Γεωργάνα είναι φιλόλογος και διδάσκει στο Αμερικανικό Κολλέγιο Ελλάδας

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ