Χθες ο Σύμβουλος Εθνικής Ασφάλειας του Αμερικανού Προέδρου, Τζόν Μπόλτον συναντήθηκε στην Ιερουσαλήμ, με τους ομολόγους του από το Ισραήλ και τη Ρωσία. Η συνάντηση αυτή με δεδομένη την ένταση που επικρατεί αυτή τη στιγμή στη Μέση Ανατολή γύρω από το Ιράν και τις νέες σκληρές κυρώσεις του Προέδρου Τράμπ εναντίον του καθεστώτος της Τεχεράνης, θα μπορούσε πολύ απλά να χαρακτηριστεί παράξενη, και σίγουρα είναι ιδιαίτερα σημαντική. Είναι επίσης σημαντικό ότι η Μόσχα δέχτηκε αυτή η συνάντηση να γίνει στην Ιερουσαλήμ με δεδομένες τις ευαισθησίες της απέναντι στους Παλαιστινίους. Η συνάντηση αυτή αξίζει της προσοχής της Ελλάδας και ειδικά της νέας κυβέρνησης του Κυριάκου Μητσοτάκη, που θα αναλάβει τη διακυβέρνηση της χώρας την επομένη των εκλογών της 7ης Ιουλίου, διότι αφορά το νέο σκηνικό που διαμορφώνεται στην ευρύτερη περιοχή μας.
Του Δημήτρη Γ. Απόκη*
Σύμφωνα με αυτά που ανακοινώθηκαν κυρίαρχο θέμα στην ατζέντα των συνομιλιών ήταν η Συρία, αλλά είναι βέβαιο ότι η κρίση με το Ιράν αποτέλεσε μέρος των συζητήσεων, καθώς και άλλες εξελίξεις στην περιοχή. Ο Αμερικανός Πρόεδρος μπορεί να ακύρωσε κυριολεκτικά την τελευταία στιγμή το στρατιωτικό πλήγμα εναντίο της Τεχεράνης με αφορμή την κατάρριψη του αμερικανικού drone, από τους Ιρανούς, αλλά μόλις πριν λίγες ώρες επέβαλλε νέα δέσμη σκληρών κυρώσεων στο Ιρανικό καθεστώς. Υπάρχει βέβαια σοβαρό ενδεχόμενο η κίνηση του Προέδρου Τράμπ, να αποτελεί διαπραγματευτική στρατηγική για να σπρώξει την Τεχεράνη στο τραπέζι της διαπραγμάτευσης, κάτι που δεν έχει κρύψει ότι επιθυμεί. Σε κάθε περίπτωση το κλίμα στην περιοχή παραμένει εκρηκτικό.
Την ίδια στιγμή το Ισραήλ διεξάγει ευρείας κλίμακας στρατιωτικές ασκήσεις με έμφαση τα σύνορα με τη Συρία. Η Ιερουσαλήμ αντιμετωπίζει την παρουσία του Ιράν και των συμμάχων της Χεζμπολάχ, στη Συρία, ως απευθείας απειλή εθνικής ασφάλειας. Ο Πρωθυπουργός του Ισραήλ κρατά συνεχώς ενήμερο τον Ρώσο Πρόεδρο, Βλαντιμίρ Πούτιν, για τις επιχειρήσεις του Ισραήλ εναντίον του Ιράν στη Συρία, και παρά τη συμμαχία της Μόσχας με την Τεχεράνη, και τον έλεγχο του εναερίου χώρου της Συρίας από τους Ρώσους, οι αεροπορικές επιδρομές του Ισραήλ εναντίον ιρανικών στόχων στη Συρία, προχωρούν ανενόχλητα εδώ και πολλούς μήνες.
Στις χθεσινές συζητήσεις του Μπόλτον με τους ομολόγους του από Ρωσία και Ισραήλ, συζητήθηκε σίγουρα τον Ιράν. Οι θέσεις της Ουάσιγκτον και της Ιερουσαλήμ είναι γνωστές. Το Ισραήλ θέλει αποχώρηση του Ιράν από τη Συρία και αφοπλισμό της Χεζμπολάχ. Οι ΗΠΑ, θέλουν να σπάσουν τη σφαίρα επιρροής του Ιράν που περνάει από το Ιράκ, στη Συρία, στο Λίβανο και φθάνει στη Μεσόγειο. Και εδώ είναι μπαίνει το εύλογο ερώτημα. Ποιος ο λόγος της παρουσίας της Ρωσίας στις συνομιλίες της Ιερουσαλήμ. Η Μόσχα δηλώνει ότι θα παρουσίαζε τις θέσεις της Τεχεράνης. Παρόλα αυτά τα βασικά συμφέροντα της Ρωσίας βρίσκονται εκτός της Μέσης Ανατολής, με κυρίαρχο αυτό της ανάκτησης του στρατηγικού αναχώματος της , το οποίο κατέρρευσε το 1992, αλλά και την άνοδο στις τιμές της ενέργειας για να σταθεροποιήσει την οικονομία της.
Με βάση αυτές τις επιδιώξεις είναι σίγουρο ότι η Ρωσία στις συνομιλίες είχε ως στόχο όχι να υπερασπιστεί τα συμφέροντα της Τεχεράνης, αλλά να χρησιμοποιήσει το Ιράν, ως διαπραγματευτικό χαρτί. Η Μόσχα θα βγει κερδισμένη από μια σύγκρουση στον Περσικό Κόλπο. Δεν είναι εκτεθειμένη στρατιωτικά εκεί, και μια σύγκρουση θα προκαλέσει άνοδο στις τιμές της ενέργειας, τομέα στον οποίο στηρίζεται η ρωσική οικονομία.
Αυτό θα επιθυμούσε η Μόσχα, αλλά οι ΗΠΑ και το Ισραήλ, δεν θέλουν να συγκρουστούν στρατιωτικά με το Ιράν, η απόφαση Τράμπ για ακύρωση του στρατιωτικού πλήγμα τος το δείχνει ξεκάθαρα αυτό. Ο πόλεμος του Ισραήλ με τη Χεζμπολάχ το 2006, δεν ήταν και τόσο επιτυχής, και οι επιδρομές του Ισραήλ εναντίον στόχων της Χεζμπολάχ στο έδαφος του Λιβάνου, δεν έβαλαν τέρμα στην απειλή. Το Ισραήλ δεν επιθυμεί σε καμία περίπτωση μια νέα αποτυχημένη σύγκρουση. Ο Πρόεδρος Τράμπ, πολύ σωστά έχει πάρει το μάθημα από τις αποτυχημένες και βαρύτατες σε κόστος ανθρώπινων ζωών, επεμβάσεις των προκατόχων του στη Μέση Ανατολή, και προχωρά σε μια στρατηγική δραστικής μείωσης της στρατιωτικής παρουσίας των ΗΠΑ, στο βάλτο της Μέσης Ανατολής. Η ένταση με το Ιράν, τον πιέζει να αυξήσει ξανά τη δυνάμεις των ΗΠΑ στην περιοχή. Μια απόφαση των ΗΠΑ να αντιμετωπίσει δυναμικά την κατάσταση με το Ιράν, σε Λίβανο, Συρία και στο έδαφος του Ιράν, θα είναι περισσότερο καταστροφική από όλες τις περιπέτειες από το 2003 και μετά. Ακόμη και με τη βοήθεια του Ισραήλ και της Σαουδικής Αραβίας, μια στρατιωτική εμπλοκή των ΗΠΑ, για τον περιορισμό της σφαίρας επιρροής του Ιράν στην ευρύτερη περιοχή, θα είναι αβάστακτη σε κόστος και με αμφίβολα αποτελέσματα.
Η Ουάσιγκτον και η Ιερουσαλήμ επιθυμούν να λυγίσουν το Ιράν, χωρίς στρατιωτική εμπλοκή και η Ρωσία έχει σημαντικό ρόλο σε αυτό. Είναι σύμμαχος του Ιράν, αλλά η συμμαχία έχει καταστήσει την Τεχεράνη εξαρτώμενη από τη Μόσχα. Η Ρωσία είναι η μόνη μεγάλη δύναμη που στηρίζει το Ιράν, αλλά αυτό όπως δείχνει η συμπεριφορά της Μόσχας στη Συρία αρχίζει να αλλάζει. Εάν η Μόσχα κρεμάσει την Τεχεράνη, η απομόνωση του Ιράν θα είναι ολοκληρωτική και πολύ δύσκολα θα αντέξει.
Ο Πούτιν για να κρεμάσει το Ιράν, θα κάνει το deal (συμφωνία) με τον Τράμπ, γιατί μόνο αυτός μπορεί να του δώσει αυτά που διακαώς χρειάζεται. Και αυτά που τον καίνε είναι ο τερματισμός των οικονομικών κυρώσεων, ουδετερότητα στην Ουκρανία, και απόσυρση των αμερικανικών δυνάμεων από την Πολωνία και τη Ρουμανία. Μπορεί η Ρωσία να έχει συμφέροντα στη Μέση Ανατολή, αλλά δεν καίγεται τόσο πολύ όσο για τα παραπάνω και θα τα χρησιμοποιήσει για να αποκτήσει πλεονέκτημα στην επίτευξη τους. Οι οικονομικές κυρώσεις εναντίο της Ρωσίας, δεν είναι κάτι κρίσιμο για την Ουάσιγκτον, ούτε η Κριμαία και η Ανατολική Ουκρανία. Η απόσυρση των αμερικανικών δυνάμεων από τη Ρουμανία και κυρίως από την Πολωνία είναι το δύσκολο, αλλά όχι και ακατόρθωτο.
Από την πλευρά του Ισραήλ, οτιδήποτε αποδυναμώσει το Ιράν, είναι καλοδεχούμενο.
Η χθεσινή συνάντηση στην Ιερουσαλήμ, η στάσεις του Αμερικανού Υπουργού Εξωτερικών, Μάϊκ Πομπέο, σε Σαουδική Αραβία και Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα, πριν συναντήσει τον Πρόεδρο Τράμπ στην Ιαπωνία, για τη Σύνοδο Κορυφής του G20, όπου συμμετέχει και ο Βλαντιμίρ Πούτιν, είναι προεόρτια σημαντικών εξελίξεων που θα δούμε στο επόμενο διάστημα και πρέπει να μας απασχολήσουν.
Όπως πρέπει να τύχουν της μεγάλης προσοχής του επερχόμενου Πρωθυπουργού, Κυριάκου Μητσοτάκη, και της κυβέρνησης του. Γιατί είναι απαραίτητο η χώρα το συντομότερο δυνατό να αποκτήσει μια κανονική και σοβαρή κυβέρνηση. Οι εξελίξεις είναι ραγδαίες και πολύ κρίσιμες για το μέλλον της ευρύτερης περιοχής.
Και βέβαια, δεν υπάρχει αμφιβολία ότι για όλα αυτά που έρχονται η πατρίδα μας χρειάζεται μια ισχυρή αυτοδύναμη κυβέρνηση. Ας το έχουμε αυτό κατά νου όταν θα προσέλθουμε στην κάλπη στις 7 Ιουλίου.
*Ο Δημήτρης Απόκης, είναι Διεθνολόγος και Δημοσιογράφος, Απόφοιτος του The Paul H. Nitze, School of Advanced International Studies, The Johns Hopkins University, μέλος του The International Institute of Strategic Studies, και διετέλεσε επί σειρά ετών διαπιστευμένος ανταποκριτής στο Λευκό Οίκο, το Στέητ Ντιπάρτμεντ, και το Πεντάγωνο, στην Ουάσιγκτον.
