*του Tim Harford
Δεν συμφωνώ συχνά με την Εσθερ ΜακΒέι, την πρώην υπουργό Εργασίας της Τερέζα Μέι, αλλά αυτή την εβδομάδα αναρωτήθηκα μήπως άθελά της είπε κάτι σωστό: «Οσοι λένε ότι χρειαζόμαστε μια πολιτική για το Brexit που να ενώνει τους πολίτες παρερμηνεύουν τα πράγματα. Είναι σαφές πως κάτι τέτοιο δεν είναι δυνατό».
Οι Βρετανοί πράγματι δεν είναι σε διάθεση συμβιβασμού. Τα αποτελέσματα των εκλογών για το ευρωπαϊκό κοινοβούλιο δείχνουν ενίσχυση των κομμάτων που απορρίπτουν έναν συμβιβασμό για το Brexit. Οι Συντηρητικοί και οι Εργατικοί σφαγιάστηκαν. Οι Εργατικοί κατέβηκαν με το σύνθημα «Ας ενώσουμε τη χώρα», αλλά οι ψηφοφόροι προτίμησαν τους Ελεύθερους Δημοκράτες («στο διάβολο το Brexit» και το κόμμα Brexit («μας τρέμουν»).
Μερικές φορές μια ακραία θέση είναι η σωστή. Όταν ο βασιλιάς Σολομών πρότεινε να κόψουν το μωρό στη μέση, δεν το έκανε επειδή αναζητούσε συμβιβαστική λύση. Η ικανότητα όμως επίτευξης συμβιβασμών είναι καλό πράγμα. Οι απόψεις μπορεί να ποικίλλουν, αλλά είτε μένουμε στο ίδιο σπίτι είτε σε απέναντι τόπους στον πλανήτη μόνο κερδισμένοι είμαστε από έναν συμβιβασμό.
Αυτή η νέα απέχθεια προς τον συμβιβασμό δεν αποτελεί πρόβλημα μόνο της Βρετανίας. Οι θέσεις σκληραίνουν παντού. Ισως αυτό να οφείλεται στα πρόσωπα. Για έναν άνθρωπο που το όνομά του κοσμεί ένα βιβλίο με τίτλο «Η Τέχνη της Συμφωνίας», ο Ντόναλντ Τραμπ δείχνει περίεργη αδιαφορία για τις διαπραγματεύσεις. Ισως πάλι στο σημερινό οικοσύστημα η αγανάκτηση να πουλάει.
Μπορεί τα ίδια τα προβλήματα να είναι πιο δυσεπίλυτα. Πάρτε το Brexit. Η επίλυση των διαφορών μεταξύ Remainers και σκληρών Brexiters μοιάζει λιγότερο με το κόψιμο μιας τούρτας και περισσότερο με την εκτόξευση των συστατικών της παντού. Αυγά στο πρόσωπό μου, αλεύρι στο δικό σου, και πάλι κανείς δεν είναι ικανοποιημένος.
Ένα άλλο άλυτο πρόβλημα είναι οι αμβλώσεις. Μπορεί κανείς να υπερασπιστεί το απόλυτο δικαίωμα μιας γυναίκας να ελέγχει το σώμα της. Μπορεί επίσης να υπερασπιστεί κανείς το απόλυτο δικαίωμα ενός εμβρύου στη ζωή. Το κακό είναι ότι δεν μπορεί και τα δύο δικαιώματα να είναι απόλυτα ταυτοχρόνως.
Αλλα σύνθετα προβλήματα εξακολουθούν να προσφέρονται για συμβιβασμό. Στο θέμα της κλιματικής αλλαγής, μπορούμε να σηκώσουμε τους ώμους και να μην κάνουμε τίποτα, όπως μπορούμε και να αναποδογυρίσουμε το οικονομικό μας σύστημα. Υπάρχουν όμως και μέσες λύσεις. Σε μια εμπορική διαπραγμάτευση, μπορεί πάντα να βρεθεί μια αμοιβαία επωφελής λύση.
Στο κλασικό εγχειρίδιό τους «Getting to Yes», οι Ρότζερ Φίσερ και Γουίλιαμ Γιούρι προσφέρουν μερικές χρήσιμες συμβουλές. Επικεντρωθείτε στο πρόβλημα, όχι στα πρόσωπα. Αναζητήστε τα κρυμμένα συμφέροντα αντί για τις φανερές θέσεις. Σκεφθείτε λύσεις που μπορεί να ωφελούν και τις δύο πλευρές.
Είναι φανερό ότι εμείς οι Βρετανοί δεν ακολουθήσαμε αυτές τις συμβουλές. Οι αντιπαραθέσεις μας είναι επικεντρωμένες στα πρόσωπα, από τη Μέι μέχρι τον Φάρατζ και τον Κόρμπιν. Κάθε πλευρά γνωρίζει τι θέλει η άλλη, αλλά δεν έχει ενδιαφερθεί να μάθει τους λόγους. Αν δεν ερευνήσουμε όμως τους κρυμμένους στόχους και αξίες των αντίπαλων πλευρών δεν πρόκειται να βρούμε μια λύση κοινά αποδεκτή.
Το ίδιο συμβαίνει με τη συζήτηση για τις αμβλώσεις. Η απόρριψη κάθε συμβιβασμού μοιάζει να αποτελεί την τακτική που κερδίζει, ιδιαίτερα σε μια στιγμή που τα μεγάλα κόμματα καλούνται να επιλέξουν τους υποψηφίους τους. Κι όμως, θα μπορούσε να επιτευχθεί συμφωνία στο να ελαχιστοποιηθούν οι ανεπιθύμητες εγκυμοσύνες και να γίνουν οι αμβλώσεις ασφαλείς.
Δεν υποστηρίζω ότι ο συμβιβασμός είναι το ανώτατο αγαθό στην πολιτική. Μερικές φορές είναι αλήθεια, αγαπητέ αναγνώστη, ότι εσύ κι εγώ έχουμε απόλυτο δίκιο κι εκείνοι έχουν απόλυτο άδικο (ή και το αντίθετο). Πρέπει όμως να λάβουμε υπόψη και την ανάγκη του σεβασμού της αντίθετης θέσης. Είναι καλό να κερδίζεις, πρέπει και να ξέρεις όμως ότι ο χαμένος δεν θα εξαφανιστεί.
* Ο Τιμ Χάρφορντ είναι αρθρογράφος των Financial Times
Πηγή: Financial Times
