Άλλη μια λέξη απαιτητική αυτήν την φορά για δύσκολους λύτες που έχει επιβιώσει μέχρι σήμερα.
Γράφει η Σοφία Μουρούτη – Γεωργάνα
Νοσφίζομαι σημαίνει οικειοποιούμαι, κάνω κάτι δικό μου χωρίς να μου ανήκει και το κρατώ με δόλιο τρόπο. Υπήρχε ένα επίρρημα στην γλώσσα μας το νόσφι, που είχε την έννοια του μακριά και κρυφά. Αυτό μας δίνει το ρήμα μας που αρχικά σήμαινε στρέφω τα νώτα μου, απομακρύνομαι. Μάλιστα, σε πολλές περιπτώσεις δήλωνε το αφαιρώ την ζωή. Στα κείμενα του Ξενοφώντος, όμως, παρατηρούμε την φράση: νοσφίσασθαι ὁπόσα ἄν βουλώμεθα (Ξεν. Κύρ. 4. 2,42). Εδώ είναι φανερό ότι ο ιστορικός εννοεί να βάλουμε στην άκρη όσα τυχόν επιθυμούμε, να ιδιοποιηθούμε, να σφετερισθούμε.
Τι μπορεί να νοσφισθεί κανείς; Το ξένο χρήμα, εξουσία, γη, αξιώματα. Οι πολιτικοί συνήθως νοσφίζονται το έργο των προκατόχων τους και το παρουσιάζουν ως δικό τους. Σήμερα είναι δυνατόν να νοσφισθούμε ή νοσφιστούμε -όπως λέμε στην δημοτική- και τα γραπτά άλλων, να προβούμε σε λογοκλοπή. Τότε γινόμαστε νοσφιστές. Η λέξη νοσφιστής πλάσθηκε πολύ αργότερα, καθώς και ο νοσφισμός ή το νόσφισμα, που αναφέρονται στον σφετερισμό. Τα κλοπιμαία τα αποκαλούμε, επίσης, νοσφίδια.
Γνωστός από την ιστορία που παραπέμφθηκε «ἐπὶ νοσφίσει τοῦ δημοσίου χρήματος» υπήρξε ο Νικόλαος Πονηρόπουλος (δεν βγαίνουν τα ονόματα στο βρόντο – όπως έλεγε στην ταινία «Έξω οι κλέφτες» ο ηθοποιός Ορέστης Μακρής). Ο συγκεκριμένος πολιτικός γεννήθηκε στην Κυπαρισσία το 1783 και υπήρξε προσωπικός φίλος του Θεοδώρου Κολοκοτρώνη. Πήρε μέρος σε αρκετές πολεμικές επιχειρήσεις μαζί του και μάλιστα διακρίθηκε για το θάρρος και την τόλμη του. Διετέλεσε υπουργός Οικονομικών, αλλά κατηγορήθηκε ότι πλαστογράφησε τα πρωτόκολλα με την τιμή των σιτηρών, για να εξασφαλίσει ένα μερίδιο για τον εαυτό του. Ήταν ο πρώτος υπουργός του ελληνικού κράτους που παραπέμφθηκε στην δικαιοσύνη για την πράξη του με βάση σχετική πρόβλεψη στο πρόσφατο Σύνταγμα του 1844 που παραχώρησε ο Όθωνας. Τελικά δεν καταδικάσθηκε. Λέγεται, όμως, ότι ο Κολοκοτρώνης, επειδή απογοητεύτηκε από την συμπεριφορά του πάλαι ποτέ φίλου του, δασκάλευε έναν από τους γιους του, όταν έλεγε το «Πάτερ ἡμῶν», στο «ἀλλα ρῦσαι ἡμᾶς ἀπὸ τοῦ πονηροῦ» να προσθέτει το: Νικολάου Πονηροπούλου.
Αντώνυμες εκφράσεις για το νοσφίζομαι είναι: είμαι τίμιος, ειλικρινής.
*Η Σοφία Μουρούτη – Γεωργάνα είναι φιλόλογος και διδάσκει στο Αμερικανικό Κολλέγιο Ελλάδας
