Το μορμολύκειο στα αρχαία χρόνια ήταν ένα φόβητρο, ένας μπαμπούλας.
Γράφει η Σοφία Μουρούτη – Γεωργάνα
Η αρχαία λέξη ήταν μορμολύκειον ή μορμολυκεῖον και περιέγραφε την προσωπίδα της Μορμούς. Η Μορμώ ήταν μια μυθική τερατόμορφη θεότητα για την οποία πίστευαν ότι όποιος την αντίκριζε μαρμάρωνε. Φυσικά μαρμάρωνε, γιατί είχε τη μορφή γριάς απειλητικής που δάγκωνε τα παιδάκια τα καημένα. Με αυτήν απειλούσαν τα παιδιά να φάνε και να μην κάνουν αταξίες. Άλλα τέτοια τέρατα ήταν η Καρκώ, η Γελλώ, η Αλφιτώ, η Έμπουσα κ. ά.
Επειδή οι αρχαίοι μας ονόμαζαν μορμολύκειο την συγκεκριμένη προσωπίδα, κατέληξε η λέξη μας να περιγράφει κάθε προσωπίδα, κάθε μάσκα. Έτσι συνεκδοχικά μορμολύκεια ονομάσθηκαν και οι προσωπίδες των ηθοποιών του θεάτρου.
Αν ανατρέξει κανείς στα παιδικά χρόνια της παλαιότερης γενιάς, σίγουρα θα βρει μορμολύκεια με τα οποία μορμολύττονταν, δηλαδή τρόμαζε (μορμολύττομαι = τρομάζω). Σε άλλους οι μεγάλοι ενέπνεαν το φόβο με τον υποτιθέμενο μπαμπούλα, σε άλλους με το γέρο που παίρνει παιδάκια σε ορισμένους με το κλασσικό μορμολύκειο των παραμυθιών, το λύκο.
Σήμερα τα μορμολύκεια τα απορρίπτει η παιδαγωγική ως παιδαγωγική μέθοδο και καλά κάνει, γιατί ο φόβος δεν είναι καλός σύμβουλος. Δε μαθαίνει κανένας μορμολυττόμενος.
Η λέξη στα νέα ελληνικά χρησιμοποιείται κυρίως μεταφορικά. Στην καθημερινότητά μας ως μορμολύκεια λειτουργούν οι θεωρίες συνωμοσίας, οι προλήψεις, οι δεισιδαιμονίες. Αυτές κάνουν τη λογική να μη λειτουργεί.
Μορμολύκεια ονομάζουμε επίσης τους πολύ άσχημους, τους δύσμορφους ανθρώπους, από τους οποίους η φύση στέρησε κάποια σωματικά χαρίσματα. Γι’ αυτούς υπάρχουν ως αντιστάθμισμα οι ψυχικές αρετές που είναι τα αντιμορμολύκεια.
Αντώνυμα του λήμματός μας είναι η λογική, η αλήθεια, η ομορφιά.
*Η Σοφία Μουρούτη – Γεωργάνα είναι φιλόλογος και διδάσκει στο Αμερικανικό Κολλέγιο Ελλάδας
