Ο λόγος για τον έσχατο, τον τελευταίο, αυτόν που έρχεται μετά τους άλλους. Η αναστάσιμη περίοδος μας φέρνει σε επαφή με τα έσχατα, τα ύστατα της βιοτής μας και την ζωή μετά από αυτά.
Γράφει η Σοφία Μουρούτη – Γεωργάνα
Ας εσχατο – λεξιλογήσουμε, όμως, λέγοντας πως ο ἔσχατος είναι λέξη ομηρική, άρα από τις πιο παλιές που υπάρχουν στην γλώσσα μας. Πιθανολογείται ότι έχει δημιουργηθεί από την ρίζα ἔξ- κα-τος ή ἔχσ-κα-τος και πλάσθηκε από την πρόθεση ἐκ- ή ἐξ ως η αντίθετη στην ἔγ-κατα (= τα βάθη, τα εσώτερα).
Στην Ιλιάδα Κ. 434 οι Θράκες χαρακτηρίζονται ἔσχατοι τῶν Τρώων, τελευταίοι στις τάξεις των Τρώων, εκείνοι που πολεμούσαν πίσω από όλους. Η Ινδική χερσόνησος παρουσιάζεται στα κείμενα του Ηροδότου ως η ἐσχάτη τῶν οἰκουμένων. Την θεωρούσαν, συνεπώς, το ακρότατο σημείο κατοικίας των ανθρώπων κατά την εποχή του Ηροδότου (5ος αιώνας π.Χ.) Ο Μέγας Αλέξανδρος έχτισε την Ἀλεξάνδρειαν τὴν ἐσχάτην τον Αύγουστο του 329 π.Χ., για να είναι η βορειότερη έδρα για το μακεδονικό στρατόπεδό του στην Κεντρική Ασία. Ἔσχατος πόνος ήταν ο χειρότερος πόνος, ο δριμύτερος. Στην λογική του Αριστοτέλους τὰ ἔσχατα ήταν η πιο μικρή υποδιαίρεση της ύλης, δηλαδή τα άτομα.
Πόσα έσχατα ή έσχατους έχουμε σήμερα; Την λέξη την συναντάμε σε εκφράσεις με ένα πιο λόγιο ύφος, αλλά και σε ορισμένες που προέρχονται από την εκκλησιαστική μας γλώσσα.
Τώρα τελευταία, επ’ εσχάτων, όπως λέμε, γίνονταν αντικυβερνητικές διαδηλώσεις στην Βενεζουέλα με θύματα, όπως πληροφορούμαστε, που δεν το βάζουν κάτω μάχονται μέχρις εσχάτων, μέχρι τέλους, μέχρι την τελευταία τους πνοή, γιατί είναι αλήθεια ότι έχουν βιώσει την έσχατη φτώχεια.
Τις ημέρες της Μεγάλης Εβδομάδας ζούμε το Θείο Πάθος. Ακούμε εκεί, στα Δώδεκα Ευαγγέλια της Μεγάλης Πέμπτης το «έσται η εσχάτη πλάνη χείρων της πρώτης», που είπαν οι Ρωμαίοι στρατιώτες στον Πιλάτο. Φοβήθηκαν ότι θα πραγματοποιούνταν η Ανάσταση που είχε υποσχεθεί ο Χριστός. Σε αυτήν την παραδοχή προβαίνουμε και εμείς, όταν θέλουμε να αποφύγουμε ένα δεύτερο, τρίτο ή τέταρτο και πάει λέγοντας σφάλμα, που έρχεται μετά από μια σειρά λαθών.
Όταν, όμως, η ανάπαυλα της πασχαλινής περιόδου έχει τελειώσει όλοι επιστρέφουμε στις δουλειές μας. Πολλοί μάλιστα γυρνούν από τις εσχατιές της γης όπου είχαν βρεθεί. Κάποιοι θα βρίσκονται σε εσχάτη απελπισία, λόγω της δουλειάς που θα βρουν μπροστά τους. Αισθάνονται ότι έχουν μείνει έσχατοι στην εργασία τους. Ας μην απελπίζονται, γιατί οι έσχατοι έσονται πρώτοι, αν και αυτό λέγεται περισσότεροι για εκείνους που είναι ταπεινοί και δεν υπερηφανεύονται. Οι τελευταίοι, που δεν είναι αλαζόνες, με την υπομονή και την δουλειά θα φθάσουν στην πρώτη θέση.
Έχουμε και την εσχάτη των ποινών, αλλά και την εσχάτη προδοσία. Η εσχάτη των ποινών είναι ο θάνατος ή η πιο βαριά ποινή, ενώ με την εσχάτη προδοσία αναφερόμαστε στην προδοσία της πατρίδας μας.
Εσχάτως, πρόσφατα, μέσα από τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, μερικοί εσχατολογούν, μιλούν για το τι θα συμβεί μετά το θάνατο, εξηγώντας τα έσχατα υπό το πρίσμα διαφόρων θεωριών. Φυσικά κάτι τέτοιο αφήνει αδιάφορους τους εσχατόγερους, τους υπερβολικά ηλικιωμένους, τους υπέργηρους, που ούτως ή άλλως έχουν ξεπεράσει τα χρόνια που ένας κοινός θνητός μπορεί να ζήσει.
*Η Σοφία Μουρούτη – Γεωργάνα είναι φιλόλογος και διδάσκει στο Αμερικανικό Κολλέγιο Ελλάδας
