Την προηγούμενη εβδομάδα γιορτάσαμε την εθνική μας επέτειο και δεν μπορούμε να παραλείψουμε τον κλέφτη. Οι κλέφτες, όπως είναι γνωστό από την Ιστορία, ήταν εκείνοι που, κατά την διάρκεια της Τουρκοκρατίας, αναγκάζονταν να φύγουν από περιοχές που βρίσκονταν υπό Οθωμανική κατοχή ή από σημεία που ήταν κοντά σε τουρκικά διοικητικά κέντρα. Αυτό το έκαναν, κυρίως, για να γλιτώσουν την βαριά φορολογία. Για να ζήσουν, όμως, κατέφευγαν στην ληστεία, την κλεψιά και την αρπαγή και αποτελούσαν μόνιμη πηγή αναστάτωσης για τους κατοίκους των γειτονικών περιοχών. Στην συνέχεια, αποτέλεσαν τα πρώτα άτακτα στρατιωτικά σώματα που κινήθηκαν εναντίον των Τούρκων, στήνοντας ενέδρες, κάνοντας κλεφτοπόλεμο.
Γράφει η Σοφία Μουρούτη – Γεωργάνα
Με αφορμή όλα αυτά, θα λεξιλογήσουμε για τον κλέπτην. Ὁ κλέπτης, τοῦ κλέπτου, από το ρήμα κλέπτω. Όποιος αφαιρούσε κάτι που δεν του ανήκε ονομαζόταν κλέπτης. Κλέπτης τοῦ πυρός στην μυθολογία ήταν ο Προμηθέας Δεσμώτης. Ὁ κλέπτης συνήθως ενεργούσε χωρίς να γίνεται αντιληπτός, ενώ ο ἅρπαξ το έκανε στα φανερά. Τα λεκτικά τεχνάσματα, τα σοφίσματα, τα ευφυολογήματα θα λέγαμε σήμερα, ήταν οἱ τοῦ κλέπτου λόγοι, αφού με τα σοφίσματα εξαπατά κανείς τον άλλο, κλέβει -τι άλλο- την προσοχή του. Κλέπτης ήταν και κάθε δόλιος, απατεώνας.
Από το αρχαίο κλεπτολεξιλόγιο αξίζει να απομονώσουμε μερικές ιδιότυπες κλεπτο – λέξεις. Ο γιος του κλέφτη ήταν κλεπτίδης, κάτι σαν το δικό μας κλεφτόπουλο που δεν τρώει, δεν τραγουδάει. Εκείνος που αγωνιζόταν να εξασφαλίσει μια θέση σε δείπνο ήταν κλεπτοτρόφος. Ο κλέφτης είχε και αποχρώσεις, ο περισσότερο κλέφτης ήταν κλεπτίστερος και ο πιο επιδέξιος στην κλεψιά κλεπτίστατος.
Ας έλθουμε στα κατορθώματα του Νεοέλληνα κλέφτη. Η λέξη δημιουργεί ιδιαίτερους συνειρμούς, γιατί φέρνουμε στο μυαλό μας όχι μόνο τους κλέφτες της Τουρκοκρατίας, τους ανυπότακτους ορεσίβιους, που αποτέλεσαν τον πυρήνα της αντίστασης κατά των Τούρκων. Αυτοί ενέπνευσαν τον ανώνυμο καλλιτέχνη να πλάσει τα κλέφτικα τραγούδια που αναφέρονται στα κατορθώματά τους.
Έχουμε επαγγελματίες κλέφτες και συμμορίες κλεφτών, αρχικλέφτες, κλεφταράδες και κλεφτάκους. Οι κλέφτες μάς ταλαιπωρούν, αλλά αγαπάει ο Θεός τον κλέφτη, αγαπάει και τον νοικοκύρη και κάποτε τους συλλαμβάνουμε, γιατί ο ψεύτης και ο κλέφτης τον πρώτο χρόνο χαίρονται ή μια του κλέφτη δυο του κλέφτη τρεις και η κακή του ώρα.
Κάποτε οι κλέφτες γίνονται θρασείς και τότε φωνάζει ο κλέφτης να φοβηθεί ο νοικοκύρης.
Αν πάλι τα μέτρα ασφαλείας είναι ανεπαρκή, τότε κλειδώνω κι αμπαρώνω κι ο κλέφτης είναι μέσα.
Οι εκφράσεις για κλέφτες και κλεφτουριά είναι πολλές ακόμα. Δεν σφυρίζουμε κλέφτικα, δεν παραμένουμε αδιάφοροι, αλλά ο χρόνος δεν επαρκεί και, αν συνεχίσουμε γράφοντας, σίγουρα θα φθάσουμε μέχρι το Πάσχα, που θα τρώμε με χαρά κλέφτικο στη λαδόκολλα, χορεύοντας κλέφτικο, τσάμικο χορό.
*Η Σοφία Μουρούτη – Γεωργάνα είναι φιλόλογος και διδάσκει στο Αμερικανικό Κολλέγιο Ελλάδας
