Δημοφιλές γλυκό αυτών των ημερών, δίνει και παίρνει στα σπίτια μας έχουμε ξεκινήσει να φτιάχνουμε, να προσφέρουμε και καλώς ή κακώς να τρώμε σε υπερβολικό βαθμό μάλιστα.
Της Σοφίας Μουρούτη Γεωργάνα
Η λέξη μας παραπέμπει στο γνωστό γλύκισμα, που φτιάχνεται με ζύμη, λάδι, ψήνεται στο φούρνο και αφού βγει από αυτόν η νοικοκυρά ή ο νοικοκύρης – γιατί ευτυχώς αναλαμβάνουν και πολλοί νοικοκύρηδες την παρασκευή του – τον περιχύνει με ένα ωραιότατο σιρόπι από μέλι. Βάζει και καρύδια επάνω τριμμένα, κανέλλα, γαρύφαλλο και η γεύση είναι απόλαυση. Στο πατρικό μου σπίτι μάλιστα, πολλές φορές η μητέρα μας δεν προλάβαινε να μελώσει τα μελομακάρονα, γιατί τα είχαμε φάει πριν καλά καλά τα σιροπιάσει.
Υπάρχουν διάφορες εκδοχές για την ετυμολογία της λέξης, μια από αυτές θέλει να παράγεται η λέξη από το μέλι και το μακαρόνι λόγω του μακρόστενου, σαν μακαρονιού, σχήματος που έχει το νοστιμότατο γλυκάκι.
Κατά μια άλλη εκδοχή μπορεί το –μακάρονο να προέρχεται ως αντιδάνειο από το γλυκό macaron (γαλλικά) ή macaroon (αγγλικά), που είναι ένα γλυκό μπισκοτέ σαν εργολάβος, το οποίο σε μια ελληνική εκδοχή έδωσε το μελομακάρονο. Όταν μιλάμε για αντιδάνεια εννοούμε εκείνες τις ταξιδιάρες λέξεις που ξεκίνησαν από την ελληνική, πήγαν σε άλλες χώρες και έγιναν μέρος του λεξιλογίου τους και κατέληξαν πάλι στη γενέτειρά τους, την Ελλάδα. Και την λέμε αντιδάνειο, γιατί τα μελομακάρονα έχουν ετυμολογικά αρχαιοελληνική προέλευση. Στα λεξικά αναφέρεται ότι η λέξη «μακαρόνι» παράγεται από τη μεσαιωνική ελληνική λέξη «μακαρωνία» το νεκρώσιμο δείπνο με βάση τα ζυμαρικά, με το οποίο μακάριζαν, έτρωγαν στη μνήμη του νεκρού. Ας θυμηθούμε ότι μακαριά λέμε το γεύμα προς τιμήν του νεκρού. Η μακαρωνία εξάλλου προέρχεται από την μακαρία, την πίτα που έφτιαχναν οι αρχαίοι μας και την προσέφεραν μετά την κηδεία. Αυτή είχε το σχήμα ψωμιού. Σαν μικρό ψωμί δεν είναι και το τωρινό, δικό μας μελομακάρονο.
Οι Λατίνοι με την σειρά τους πήραν τη λέξη μακαρωνία, την έκαναν maccarone και, αφού εκείνη φτιαχνόταν από ζύμη, κατέληξε να σημαίνει το μακαρόνι, τα μακαρόνια, το σπαγγέτι.
Σε μερικά μέρη τα μελομακάρονα τα λένε φοινίκια. Αυτό ισχύει κυρίως στις περιοχές που φέρνουν συνήθειες της Ανατολής. Μάλιστα στην Θεσσαλονίκη, όπου πήγαν πολλοί πρόσφυγες, δημιουργούν μια ιδιαίτερη εκδοχή φοινικιών που είναι γεμιστά και έχουν σχεδιάκια από πάνω.
Σε άλλα μέρη τα λένε μελομακαρούνες. Όπως και να τα λένε, όμως, γεμίζει το στόμα μας που τα ακούμε. Προσοχή στις υπερβολές, γιατί, όπως είπαμε και προηγουμένως τα μελομακάρονα έχουν ετυμολογική συγγένεια με τις μακαριές, τα δείπνα προς τιμήν όσων έχουν εγκαταλείψει το μάταιο τούτο κόσμο.
*Η Σοφία Μουρούτη – Γεωργάνα είναι φιλόλογος και διδάσκει στο Αμερικανικό Κολλέγιο Ελλάδας
