today-is-a-good-day
23.5 C
Athens

Βαυκαλίζω – βαυκαλίζομαι

Tα τελευταία χρόνια διαβάζουμε σε πολλά δημοσιεύματα ότι εμείς οι Έλληνες βαυκαλιζόμαστε με την ιδέα ότι οι παροχές από την Ευρώπη είναι ικανές να βγάλουν την χώρα μας από το οικονομικό αδιέξοδο στο οποίο έχει οδηγηθεί. Αλλά και οι πολιτικοί συνήθως βαυκαλίζουν τον λαό με υποσχέσεις και ρητορικά τεχνάσματα.

Της Σοφίας Μουρούτη Γεωργάνα

Βαυκαλίζω σημαίνει αποκοιμίζω, νανουρίζω και ο μέσος – παθητικός τύπος νανουρίζομαι, αποκοιμιέμαι. Ανήκει στο λεγόμενο απαιτητικό λεξιλόγιο, αποτελεί ρήμα που χρειάζεται ειδικές γνώσεις, για να κατανοήσει κάποιος την σημασία του. Με την μορφή που έχει χρησιμοποιήθηκε στα μεσαιωνικά χρόνια.

Το αρχαίο ρήμα ήταν το βαυκαλάω – βαυκαλῶ (=κοιμίζω, νανουρίζω), ενώ το βαυκάλημα ήταν το νανούρισμα. Η λέξη, αβέβαιης ετυμολογίας, συνδέεται ίσως με το αρχαίο βαυάω – βαυῶ (κοιμίζω). Εικάζουμε ότι ο λεκτικός τύπος μιμείται τις παιδικές φωνούλες βαυ – βαυ της ιδιαίτερης γλώσσας των νηπίων. Η βαύκαλις ή βαυκαλίς, ένα δοχείο με στενό λαιμό, χρησίμευε, για να τοποθετούν οι αρχαίοι το νερό ή το κρασί. Ο ήχος του υγρού, που χυνόταν προς και από το δοχείο, μονότονος όπως ήταν, θύμιζε πολύ το τραγούδι της  της τροφού ή παραμάνας των μωρών, που αναλάμβανε – μεταξύ άλλων – και το να καθησυχάσει τα μικρά παιδιά. Η βαύκαλις έγινε baucalis στα λατινικά και boccale στα ιταλικά. Από εκεί ξαναγύρισε ως αντιδάνειο μπουκάλι στα ελληνικά.

Σήμερα η λέξη χρησιμοποιείται μεταφορικά. Μας βαυκαλίζουν οι δημαγωγοί, για να υφαρπάξουν την ψήφο μας. Κοινώς μας ξεγελούν, μας εξαπατούν, ρίχνουν στάχτη στα μάτια μας. Εμείς, από την πλευρά μας,  βαυκαλιζόμαστε, έχουμε ψευδαισθήσεις ότι κάποιοι μας λένε το σωστό. Πιο λαϊκά θα λέγαμε παραμυθιαζόμαστε. Βαυκαλιζόμαστε και από τις κολακείες και τις ψευδείς αντιλήψεις που έχουμε για τον εαυτό μας, τις αυταπάτες, για να θυμηθούμε μια μορφή βαυκαλίσματος που πολυσυζητήθηκε πρόσφατα.

Αντώνυμα του βαυκαλίζω το ξυπνώ, είμαι σε εγρήγορση, γρηγορώ, είμαι ενήμερος, λέω την αλήθεια.

*Η Σοφία Μουρούτη – Γεωργάνα είναι φιλόλογος και διδάσκει στο Αμερικανικό Κολλέγιο Ελλάδας

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ