Πώς είναι δυνατόν να μιλήσουμε για τη σιωπή, αφού η σιωπή είναι χρυσός, δηλαδή είναι καλύτερο να μην μιλά κανείς, να σιωπά. Αυτό σημαίνει πως όταν μιλάμε εκτιθέμεθα ή πληγώνουμε τους άλλους ή λέμε πράγματα που δεν πρέπει. Παρόλα αυτά, θα επιχειρήσουμε την σιωπο – λεξιλογία, την αναφορά στην σιωπή και σε όσα την συνοδεύουν.
Της Σοφίας Μουρούτη Γεωργάνα
Σιωπή είναι η σιγή, η έλλειψη της ομιλίας ή η διακοπή της.
Ζητάμε να γίνει σιωπή, για να μπορέσουμε να διατυπώσουμε τις απόψεις μας ή να παρουσιάσουμε κάτι σημαντικό.
Άλλοτε τηρούμε σιωπή ή συμμετέχουμε στην συνωμοσία της σιωπής, όταν σκόπιμα συγκαλύπτουμε πράγματα ή καταστάσεις.
Κρατάμε ή τηρούμε αιδήμονα σιωπή, όταν ψευτοντρεπόμαστε και από εγωισμό δεν ζητάμε συγγνώμη.
Η σιωπή είναι μεγάλη, στην περίπτωση που απουσιάζουν οι ειδήσεις από τα αγαπημένα μας πρόσωπα. Τότε η σιωπή γίνεται εκκωφαντική.
Στην θλίψη μας ή το πένθος η σιωπή γίνεται βαριά, στην δυσαρέσκειά μας η σιωπή είναι παγερή.
Για να δηλώσουμε το σεβασμό μας ή την επιθυμία μας να ακούσουμε κάτι με προσοχή, κάνουμε απόλυτη σιωπή ή απόλυτη ησυχία. Αυτή η απόλυτη σιωπή, η άκρα του τάφου σιωπή, η νεκρική σιωπή είναι αποτέλεσμα και της ανημπόριας μας να μιλήσουμε. Περίφημη «άκρα του τάφου σιωπή» είναι εκείνη των Ελευθέρων Πολιορκημένων του Διονυσίου Σολωμού. Οι πολιορκημένοι, κατά την δεύτερη πολιορκία του Μεσολογγίου, δεν μιλούσαν από την εξάντληση της πείνας και από την βεβαιότητα της ματαιότητας του αγώνα τους.
Όσοι δεν θέλουν να αποκαλύψουν τα μυστικά που τους συνδέουν, επειδή συμμετέχουν σε κάποια οργάνωση ή βιώνουν μια μεγάλη αλήθεια, που δεσμεύονται να συγκαλύψουν, εφαρμόζουν τον νόμο της σιωπής. Ο νόμος της σιωπής, βέβαια, συνδέει συνήθως πρόσωπα που συμμετέχουν σε εγκληματικούς σχηματισμούς. Αυτά έχουν ορκισθεί να μην φανερώσουν στις αρχές τα όσα γνωρίζουν σε περίπτωση που συλληφθούν. Στην αντίθετη περίπτωση σπάνε, διακόπτουν ή λύνουν την σιωπή τους.
Σιωπή! Μη βγάλεις άχνα, ζητάμε επιτακτικά από όσους το έχουν παρακάνει με τις διεκδικήσεις, τις απαιτήσεις και την φλυαρία τους.
Σιωπή είναι η μοναξιά, πολλές φορές θλιβερή σιωπή, γιατί η χαρούμενη σιωπή είναι η σιωπή της φύσης, η απουσία του θορύβου της πόλης.
Η σιωπή είναι ξεχωριστή γλώσσα, η γλώσσα της σιωπής που ερμηνεύεται ανάλογα ως αποδοκιμασία, οργή, σκεπτικισμός, φόβος. Είναι, με άλλα λόγια, εύγλωττη σιωπή, όπως εκείνη που βλέπουμε στις ταινίες, εκεί που οι διάλογοι εναλλάσσονται με σιωπές.
Η σιωπή βγαίνει από το ρήμα σιωπάω – σιωπῶ, είναι λέξη ονοματοποιημένη που μιμείται τον ήχο σσσσσσσσσσσ…., που κάνουμε για να εξασφαλίσουμε την ησυχία.
Ἡ σιωπή είναι λέξη παλιά, ομηρική. Οι αρχαίοι μας λοιπόν ἐσιώπων ή ἐσίγων, δεν μιλούσαν εκεί που έπρεπε. Στην Ιλιάδα, ο Έκτωρ αποχαιρετά την γυναίκα του Ανδρομάχη και τον μικρό του γιο Αστυάνακτα, για να μπει ξανά με ορμή στην μάχη. Ο μικρός φοβάται τον πατέρα του έτσι που τον βλέπει με την πανοπλία και την περικεφαλαία. Κι ο γενναίος υπερασπιστής της Τροίας μείδησεν ἰδών ἐς παῖδα σιωπῇ (γέλασε που είδε το παιδάκι να σωπαίνει, Ιλ. Ζ, στ. 404).
Η τήρηση σιωπής μάς κάνει σιωπηλούς ή σιωπηρούς. Τότε σκόπιμα παρασιωπούμε, αποσιωπούμε ή κατασιωπούμε.
Αν σας κουράσαμε, βάζουμε τελεία για σήμερα ή, αν θέλουμε να σας προβληματίσουμε, αποσιωπητικά…
Αν πάλι δεν συμφωνείτε η σιωπή μας προς απάντησή σας.
*Η Σοφία Μουρούτη – Γεωργάνα είναι φιλόλογος και διδάσκει στο Αμερικανικό Κολλέγιο Ελλάδας
