Για απαρχή ο λόγος σήμερα, μια που είναι το ξεκίνημα μιας νέας ημέρας. Απαρχή της ημέρας με την εμφάνιση των πρώτων ηλιαχτίδων, απαρχή μιας προσπάθειας να αλλάξει κάτι, απαρχή συμφορών για κάποιους άλλους.
Της Σοφίας Μουρούτη Γεωργάνα
Κάθε απαρχή είναι μια πρώτη εκδήλωση, ένα ξεκίνημα, μια γέννηση.
Χρησιμοποιείται κυρίως στον πληθυντικό. Έτσι λέμε ότι οι απαρχές του ευρωπαϊκού πολιτισμού βρίσκονται στον ελληνικό, οι απαρχές της Αναγέννησης στο Μεσαίωνα, οι απαρχές της φιλοσοφίας στις ακτές της Ιωνίας. Με όλες αυτές τις απαρχές εννοούμε ότι όλα τα παραπάνω ανέτειλαν, ξεπρόβαλαν, είχαν την αφετηρία τους κάπου. Μαρτυρεί η ίδια η λέξη τη σημασία της ἀπό και ἀρχή, τα συνθετικά της, η πρόθεση από, δηλαδή, και η αρχή, η απόλυτη αρχή για ένα νέο που έρχεται.
Αξίζει να αναφερθούμε στην ιστορία της. Στην αρχαιότητα χρησιμοποιούνταν, επίσης, στον πληθυντικό, ἀπαρχαί και είχε να κάνει περισσότερο με τη λατρεία. Αἱ ἀπαρχαί ήταν η έναρξη μιας θυσίας. Στην τραγωδία «Ὀρέστης» του Ευριπίδη, η Ελένη προτείνει, για να εξευμενισθούν οι θεοί, μετά τη δολοφονία της Κλυταιμνήστρας από τον ίδιο της το γιο, να γίνουν ἀπαρχαί κόμης, να προσφερθούν ως χοές τρίχες από τα ίδια της τα μαλλιά στον τάφο της βασίλισσας του Άργους.
Το καλύτερο μέρος της σοδειάς, το πρώτο μάλιστα, ήταν αἱ ἀπαρχαί ἁπάντων και το πρόσφεραν στους θεούς. Είναι σαν τις δικές μας ευλογίες των καρπών που κάνει η Ορθόδοξη Εκκλησία στην αρχή κάθε παραγωγικής περιόδου. Στο νέο Μουσείο Ακροπόλεως, στο χώρο όπου αναπαριστώνται οι κλιτύες του βράχου, μπορεί να δει κανείς αναθηματικές πλάκες, στις οποίες φαίνεται ότι αφιερώνονται από τους πιστούς ἀπαρχαί (το πρώτο μέρος της εσοδείας) στα ιερά που ήταν αριστερά και δεξιά του δρόμου που οδηγούσε στον ιερό βράχο. Αντίστοιχες απαρχές συναντά κανείς και σε άλλα μουσεία και αρχαιολογικούς χώρους.
Στα νέα ελληνικά έχουμε επίσης το επίρρημα απαρχής, που σημαίνει από την αρχή, εξαρχής. Απαρχής σας ενημερώνουμε ότι κάθε μέρα θα σας αναλύουμε μια λέξη ή μια έκφραση, κάνοντας αναδρομή στην ιστορία της. Η πραγματικότητα ωστόσο είναι κι εκείνη γεμάτη γεγονότα που υπόσχονται ότι είναι οι απαρχές του καινούριου. Από το Brexit μέχρι τις εκλογές στις Η.Π.Α. βλέπουμε τις απαρχές μιας εποχής διαφορετικής.
Αντώνυμα της απαρχής: τέλος, τέρμα, ολοκλήρωση, λήξη.
*Η Σοφία Μουρούτη – Γεωργάνα είναι φιλόλογος και διδάσκει στο Αμερικανικό Κολλέγιο Ελλάδας
