Με τα νέα οικονομικά μέτρα θα πληρώσουμε αδρά, θα είναι δηλαδή πολλές οι οφειλές μας προς το κράτος. Γι’ αυτό θυμηθήκαμε το επίθετο ὁ ἁδρός, ἡ ἁδρά, τὸ ἁδρόν και όλα τα σχετικά με αυτό. Ας ξεκινήσουμε με επιρρήματα, ἁδρῶς στα αρχαία μας, αδρά στα νέα μας ελληνικά. Μας ήλθαν στο νου και σύνθετες λέξεις και άλλες ομόρριζες, που έχουν ως αφετηρία τον τύπο που σχολιάζουμε.
Της Σοφίας Μουρούτη Γεωργάνα
Ας πάμε στα νέα ελληνικά, για να δούμε πόση αδρότητα μάς έχει απομείνει. Θα ασχοληθούμε με αυτήν αδρομερώς, σε γενικές γραμμές και όχι σε ειδικές, θα πούμε τα πολύ βασικά.αγγίξετε
Οι αδρές αμοιβές έχουν αντικατασταθεί από πενιχρές απολαβές, αδρόμισθοι και αδρομισθίες είναι είδη υπό εξαφάνιση. Λίγα χρηματάκια, αν παίρνουμε το μήνα, είμαστε ευχαριστημένοι και δε ζητάμε άλλα. Το κλαψούρισμα δεν κάνει καλό. Εξάλλου, είμαστε ολιγαρκείς και όχι αδηφάγοι, δηλαδή πλεονέκτες. Ο αδηφάγος έχει τη ρίζα αδ-, που κρύβει μέσα της το πολύ που συζητάμε. Από την άλλη αδροπληρώνουμε φόρους, που δεν είναι ανταποδοτικοί. Με αδρές πινελιές ζωγραφίζουμε την πραγματικότητα, δεν μπαίνουμε σε λεπτομέρειες, γιατί σίγουρα η προσωπική ιστορία του καθενός έχει πράγματα που δε γνωρίζουμε.
Περιβαλλόμαστε από ανθρώπους με αδρά χαρακτηριστικά, με έντονα και ευδιάκριτα. Γύρω μας είναι, επίσης, και άλλοι που κάνουν αδρές και όχι λεπτές κινήσεις, είναι λιγάκι χοντροκομμένοι, θα λέγαμε, χωρίς ιδιαίτερη κομψότητα.
Η ινδοευρωπαϊκή προέλευση της λέξης παραπέμπει στο *sa-t-, που σημαίνει αρκετά. To s στα ελληνικά έγινε δασεία, αλλά στις άλλες γλώσσες παρέμεινε. Στο γερμανικά satt είναι ο χορτάτος, στα γαλλικά το assez χρησιμοποιείται για το αρκετά. Από εδώ βγαίνει το αγγλικό επίθετο sad, που περιγράφει το λυπημένο, που αρχικά όμως ήταν απηυδισμένος, μπουχτισμένος.
Συνώνυμα του αδρός είναι ο άφθονος, ο παχυλός, ο πλούσιος, πλουσιοπάροχος, επαρκής, μπόλικος, ευδιάκριτος και έντονος.
Αντώνυμα ο ισχνός, χαμηλός, πενιχρός, ανεπαρκής, διακριτικός ή αβρός, ανάλογα πάντοτε με το περιβάλλον στο οποίο βρίσκεται κάθε φορά ο λεκτικός μας τύπος.
*Η Σοφία Μουρούτη – Γεωργάνα είναι φιλόλογος και διδάσκει στο Αμερικανικό Κολλέγιο Ελλάδας
