today-is-a-good-day
24.7 C
Athens

Άγος

Οι μέρες το απαιτούν να μιλήσουμε για ένα άγος, αφού η επικαιρότητα είναι γεμάτη από παρατηρήσεις, επισημάνσεις, εικόνες και αναλύσεις σχετικές.

Της Σοφίας Μουρούτη Γεωργάνα

Ἄγος ο αρχικός λεκτικός μας τύπος, από την ινδοευρωπαϊκή ρίζα *yag – που σημαίνει τιμώ, ευλαβούμαι. Επομένως, το ἄγος προέκυπτε από την έλλειψη σεβασμού και ήταν μια παρασπονδία. Διάσημο άγος της αρχαιότητας ήταν το Κυλώνειον ἄγος, που προέκυψε μετά την ασεβή ενέργεια των Αθηναίων να θανατώσουν τους οπαδούς του Κύλωνος, που επεχείρησαν να καταλάβουν την εξουσία στην Αθήνα. Ενώ είχαν καταφύγει ως ικέτες στον ναό της θεάς Αθηνάς, μετά την καταστολή του πραξικοπήματος, οι Αθηναίοι τους σκότωσαν, πράξη που έφερε μια σειρά συμφορών στην πόλη της Αθηνάς, περίπου το 632 π.Χ. Οι Αθηναίοι θεωρήθηκαν ἐναγεῖς, δηλαδή ασεβείς και η πόλη τους ἐναγής, ρυπαρή και μολυσμένη.

Κάθε, λοιπόν, ιερή παρασπονδία λέγεται άγος, αλλά και κάθε παράβαση ιερών συνθηκών ή ηθικών κανόνων άγος την ονομάζουμε. Εναγείς είναι οι προδότες της πατρίδας, οι ασεβείς προς τα ιερά, οι δολοφόνοι, αλλά και οι παραβάτες που δεν συνειδητοποιούν το μέγεθος της ασέβειάς τους.

Κάθε άγος χρειαζόταν εξαγνισμό, λέξη ομόρριζη. Ο εξαγνισμός επαναφέρει τον εναγή και μολυσμένο σε μια προηγούμενη καλή κατάσταση, στην αγιότητα, που είναι και αυτή συγγενής.

Το αρχαιοελληνικό άγος κάποτε κάποτε είχε και καλή σημασία και ισοδυναμούσε με τον σεβασμό. Ο λεξικογράφος Ησύχιος του 5ου αιώνα μ. Χ., ως συλλέκτης σπάνιων λέξεων, κάνει λόγο για ἄγεα τεμένη, ναούς ευλάβειας και λατρείας και όχι μολυσμένους από κάποια ανόσια πράξη.

Κάθε νεοελληνικό άγος έχει συνώνυμα τους λεκτικούς τύπους ανοσιούργημα, βεβήλωση, ιεροσυλία, κατάρα. Αντώνυμο η καθαρότητα και η ομόρριζη αγνότητα.

*Η Σοφία Μουρούτη – Γεωργάνα είναι φιλόλογος και διδάσκει στο Αμερικανικό Κολλέγιο Ελλάδας

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ