Οι φίλοι σας στο Facebook μπορεί να σας βλάπτουν άθελά τους, λένε οι επιστήμονες που διαπίστωσαν ότι οι ιστότοποι κοινωνικής δικτύωσης συχνά κάνουν τους χρήστες να αισθάνονται αποκλεισμένοι, αλλά και πιο ευάλωτοι σε διαφημιστικά μηνύματα.
*Γράφει ο Απόστολος Σειρηνίδης
Η μελέτη, που δημοσιεύτηκε στο περιοδικό Social Science Computer Review, εξέτασε με κριτική ματιά το Facebook και άλλες πλατφόρμες social media, αλλά και τις ιδιαιτερότητες των συστημάτων μέσα στα οποία λειτουργούν τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης.
Σε μια πρώτη ματιά, οι αναρτήσεις που μελετήθηκαν φαίνονται αβλαβείς. Οι χρήστες ανοίγουν το Facebook και βλέπουν ανταλλαγή πληροφοριών μεταξύ φίλων που ακούσια τους κάνουν να νοιώθουν αποκλεισμένοι.
Η ερμηνεία αυτών των μηνυμάτων από πλευράς των χρηστών που τα δέχονται είναι που τους κάνει να νοιώθουν απομονωμένοι. Το συναίσθημα αυτό, όσο ακίνδυνο και αν φαίνεται, δεν αποβάλλεται εύκολα, δήλωσε ο Michael Stefanone, αναπληρωτής καθηγητής στο Πανεπιστήμιο του Μπάφαλο στις ΗΠΑ.
Ο κοινωνικός αποκλεισμός που μπορούν να προκαλέσουν αυτού του είδους οι αναρτήσεις στα social media δεν είναι κάτι που γίνεται σκόπιμα, ανέφεραν ερευνητές. Οι χρήστες δεν μοιράζονται εσκεμμένα το περιεχόμενο που μπορεί να αποκλείσει τους φίλους τους.
Οι ιστότοποι των μέσων κοινωνικής δικτύωσης, ωστόσο, από το σχεδιασμό τους κάνουν τις περισσότερες πληροφορίες διαθέσιμες περνώντας τις από τον έναν φίλο στον άλλο, αλλά και οι συνέπειες που προκύπτουν από την ερμηνεία αυτών των ερεθισμάτων είναι σημαντικές.
«Η έρευνα που έγινε δείχνει ότι αυτού του είδους ο κοινωνικός αποκλεισμός προκαλεί διάφορες σωματικές και ψυχολογικές συνέπειες όπως μειωμένη σύνθετη γνωσιακή ικανότητα», δήλωσε η Jessica Covert, πτυχιούχος φοιτητής στο Πανεπιστήμιο του Μπάφαλο.
«Λαμβάνοντας υπόψη το χρόνο που περνά ο κόσμος online, είναι σημαντικό να διερευνηθούν οι επιπτώσεις του online κοινωνικού αποκλεισμού», δήλωσε η Covert.
Οι ερευνητές πειραματίστηκαν σε δύο ομάδες: Στην πρώτη ομάδα της έρευνας παρουσιάστηκε ένα σενάριο όπου συμμετείχαν δύο καλοί φίλοι και ο ένας από αυτούς τους φίλους κοινοποιούσε πληροφορίες που απέκλειαν τον άλλον. Η άλλη ομάδα είδε μια ροή δημοσιεύσεων που δεν παρουσίαζε καθόλου αναρτήσεις με πληροφορίες κοινωνικού αποκλεισμού. Τα αποτελέσματα έδειξαν ότι τα άτομα που εκτέθηκαν σε πληροφορίες κοινωνικού αποκλεισμού από τους στενούς τους φίλους βίωσαν μεγαλύτερα αρνητικά συναισθήματα από ό, τι η ομάδα ελέγχου (2η ομάδα). Παρουσίασαν, επίσης, την τάση να αφιερώνουν περισσότερους πνευματικούς πόρους στην κατανόηση των κοινωνικών τους δικτύων, καθιστώντας τους ιδιαίτερα ευαίσθητους σε ερεθίσματα όπως η διαφήμιση.
«Ο κοινωνικός αποκλεισμός, ακόμη και για κάτι που μπορεί να φαίνεται ασήμαντο, είναι μια από τις πιο ισχυρές «τιμωρίες» που οι άνθρωποι μπορούν να χρησιμοποιήσουν σε άλλους και μπορεί να έχει καταστροφικές ψυχολογικές επιπτώσεις», δήλωσε ο Stefanone.
Όταν οι χρήστες βλέπουν αυτά τα «σήματα εξαίρεσης» από φίλους -που δεν τους αποκλείουν πραγματικά, αλλά εκείνοι τα ερμηνεύουν με αυτόν τον τρόπο- αρχίζουν να αισθάνονται άσχημα, είπε.
Στο σημείο αυτό, αναλαμβάνει το ρόλο της η αυτορρυθμιζόμενη λειτουργία του εγκεφάλου μας, σύμφωνα με τον Stefanone. Ωστόσο, η αυτορρύθμιση καταναλώνει διανοητικούς πόρους που μας εμποδίζουν να σκεφτόμαστε καθαρά.
«Εάν το μυαλό των χρηστών βρίσκεται σε λειτουργία αυτορρύθμισης, εξαιτίας αυτών που βλέπουν και διαβάζουν στο Facebook, υπάρχουν στοιχεία που αποδεικνύουν ότι με αυτόν τον τρόπο μειώνεται το επίπεδο της ορθής σκέψης, κάτι το οποίο μπορεί να τους κάνει πιο ανοιχτούς και ευάλωτους σε πειστικά και αληθοφανή μηνύματα», ανέφερε.
Για τις ανάγκες της μελέτης, οι ερευνητές δημιούργησαν σενάρια σχεδιασμένα να αντικατοπτρίζουν τυπικές αλληλεπιδράσεις στο Facebook, και 194 άτομα συμμετείχαν στο πείραμα που εξασφάλιζε την έκθεσή τους σε περιεχόμενο κοινωνικού αποκλεισμού.
*Ο Απόστολος Σειρηνίδης είναι Digital Marketing Specialist
