«Παραμυθίαν οὐκ ἔχω πλὴν σου, Δέσποινα τοῦ κόσμου, ἐλπίς καὶ προστασία τῶν πιστῶν, μὴ μοῦ παρίδῃς τὴν δέησιν, τὸ συμφέρον ποίησον», διαβάζουμε στον Μικρό Παρακλητικό Κανόνα κάθε μέρα, εναλλάξ με τον Μεγάλο, τις δεκαπέντε ημέρες που προηγούνται της εορτής της Κοίμησης της Θεοτόκου, του Πάσχα του καλοκαιριού των Ορθοδόξων. (Και σε νεοελληνική απόδοση: Εκτός από εσένα, Δέσποινα του κόσμου, δεν έχω άλλη παρηγοριά, εσύ που είσαι η ελπίδα και η προστασία των πιστών, μην αδιαφορήσεις για την δέησή μου, κάνε αυτό που είναι το συμφέρον μου).
Γράφει η Σοφία Μουρούτη – Γεωργάνα
Η παραμυθία είναι η παρηγοριά και σήμερα, μέρα που είναι, θυμόμαστε αυτήν την παρηγοριά που μας προσφέρει η μορφή της Παναγίας. Το Θεοτοκωνύμιο Παραμυθία, εξάλλου, είναι ένα από τα πολλά προσωνύμια που δίνονται στην Παναγία και αναφέρεται στην ανακούφιση από τις δυσκολίες που προσφέρει η Υπεραγία Θεοτόκος. Άλλο αντίστοιχα με αυτό είναι Παναγία η Παραμυθιώτισσα. Εικόνα της Παναγίας αυτής βρίσκεται στο Άγιον Όρος, στο καθολικό της Μονής Βατοπαιδίου, στη Ρόδο, στα Γιαννιτσά, μπορεί και αλλού.
Σύνθετη λέξη, με πρώτο συνθετικό την πρόθεση παρά – και δεύτερο το ουσιαστικό μῦθος που είναι ο λόγος. Μια πρώτη μαρτυρία έχουμε στον ιστορικό Ξενοφώντα, τον 5ο αιώνα π. Χ., στην ιστορική βιογραφία του «Αγησίλαος». Εκεί, παρουσιάζοντας το πορτρέτο του Σπαρτιάτη βασιλιά, που ο ιστορικός τον θεωρούσε ιδανικό ηγέτη, γράφει: νομίζων πάντα τὰ τοιαῦτα παραμυθίαν εἶναι τοῖς στρατιώταις (Ξενοφ. Αγησ. 5.3.4-5). Εννοεί ότι ο Αγησίλαος, δίνοντας το παράδειγμα στους στρατιώτες του, με το να αρνείται την πολυτέλεια και να συμπεριφέρεται ως πατέρας προς αυτούς, πίστευε ότι τους προσέφερε παραμυθία. Εδώ, βέβαια, η λέξη έχει την έννοια της παρότρυνσης, της ενθάρρυνσης, που ήταν και η αρχική της σημασία.
Παραμυθοῦμαι το ρήμα από όπου προέρχεται ο λεκτικός μας τύπος δηλώνει ότι λέω παρηγορητικά λόγια, παραμυθητικά. Και το παραμύθι, η ιστορία που λέμε στα παιδιά, αλλά και στους μεγάλους ενεργοποιεί την φαντασία και μεταφέρει σε έναν κόσμο όπου οι καλοί πηγαίνουν με τους καλούς και οι κακοί με τους κακούς. Το παραμύθι κατέληξε να περιγράφει και την ψευτιά, μια που η χαρά που προσφέρει αναφέρεται σε έναν πλαστό κόσμο. Συνεπώς, όταν μας παραμυθιάζουν, μας λένε τρομερές ανακρίβειες.
Ο παραμυθάς μπορεί να μας διασκεδάζει ή να μάς θυμώνει, γιατί του αρέσουν οι υπερβολές, το παραμύθιασμα. Κι ο παραμυθατζής είναι τερατολόγος, λέει όχι απλώς αναληθή πράγματα, αλλά τον ευχαριστεί να το κάνει. Θυμίζουμε ότι έχει δοθεί πρόσφατα ως παρατσούκλι σε Υπουργό των Οικονομικών. Η λέξη παραμύθα, έχει εντελώς αρνητική χροιά και αναφέρεται στην γνωστή εθιστική ουσία, που αποκρύπτει την πραγματικότητα.
Η μέρα, όμως, απαιτεί άλλα και παρηγοριά για όλους. Εκτός από την ευχή να περνάτε παραμυθένια, θα κλείσουμε με μερικά ονόματα της Παναγίας που δηλώνουν κι αυτά την παρηγοριά ή το βάλσαμο της παρουσίας Της στην ζωή μας:
Παναγία Βοήθεια (Χίος – Σάμος)
Παναγία Γιάτρισσα (Μάνη – Θηρασία)
Παναγία Ελεούσα (Κύθνος – Δομοκός)
Παναγία η Ελπίδα (Κωνσταντινούπολη)
Παναγία η Παρηγορήτισσα στην Άρτα.
Παράξενη γιορτή! Ίσαμε να πεθάνει η Παναγιά, νηστεία και προσευχή. Αλλά άπαξ και πέθανε τρώμε και πίνουμε. (Γιάννης Μαγκλής).
Από την ευωχία ας μην λείψουν παραμυθοποιοί και παραμυθογράφοι!
*Η Σοφία Μουρούτη – Γεωργάνα είναι φιλόλογος και διδάσκει στο Αμερικανικό Κολλέγιο Ελλάδας
