today-is-a-good-day
21.5 C
Athens

Λεξιλογώντας το Βιβλίο

Η Αθήνα είναι φέτος η παγκόσμια πρωτεύουσα βιβλίου και στο ThePresident.gr κάθε Παρασκευή κάνουμε αφιέρωμα και σε έναν συγγραφέα. Γι’ αυτό κι εμείς θα βιβλιολογήσουμε σήμερα, λέγοντάς σας ότι η λέξη ετυμολογείται από την φοινικική πόλη Βύβλο, από την οποία οι Έλληνες εισήγαγαν τον κατεργασμένο πάπυρο.

*Της Σοφίας Μουρούτη Γεωργάνα

Ο πάπυρος ως γνωστόν είναι ένα φυτό, που φυτρώνει στις όχθες του ποταμού Νείλου, από τον οποίο έφτιαχναν την ύλη πάνω στην οποία έγραφαν. Οι  Φοίνικες διακρίθηκαν ως έμποροι και θαλασσοπόροι. Η σημαντικότερη και αρχαιότερη πόλη τους ήταν η Βύβλος. Οι κάτοικοί της προμήθευαν την Αίγυπτο με ξυλεία από τα δάση του Λιβάνου και οι Αιγύπτιοι τούς έδιναν πάπυρο. Το όνομα Βύβλος, βέβαια, το έδωσαν οι Έλληνες, γιατί η πόλη ήταν γνωστή στα φοινικικά ως Gbl, που σημαίνει περιοχή, σύνορο. Αν μας ξενίζει το Gbl, να πούμε ότι το φοινικικό αλφάβητο, από το οποίο προήλθε και το ελληνικό, ήταν συμφωνογραφικό.

Βιβλίον, λοιπόν, αρχικά ήταν το υποκοριστικό για το φυτό πάπυρος, την γραφική ύλη της εποχής. Έτσι κατέληξε η λέξη να σημαίνει μια σειρά χειρογράφων ή τυπωμένων φύλλων δεμένων μεταξύ τους.

Οι αρχαίοι μας με την λέξη βίβλος από την οποία προήλθε το υποκοριστικό βιβλίο εννοούσαν ή το φυτό του παπύρου ή το βιβλίο με την σημερινή έννοια.

Και γύρω από το βιβλίο έχουμε τον βιβλιοπώλη, το βιβλιοπωλείο, τον βιβλιοθηκάριο, την βιβλιοθήκη, τον βιβλιοθηκονόμο, την βιβλιοθηκονομία.

Οι βιβλιολάτρες, βιβλιομανείς και βιβλιοφάγοι σίγουρα θα χαρούν με τις δράσεις που θα γίνουν για το βιβλίο. Τους βιβλιοφάγους τους αποκαλούσαν σε άλλες εποχές βιβλιόψειρες.

Παλαιότερα, τα βιβλία τα έδεναν, αλλά η τέχνη του βιβλιοδέτη σήμερα τείνει να εξαφανισθεί. Παρόλα αυτά, κάποια σπάνια βιβλία παραμένουν έργα τέχνης για όσους τα αγαπούν και ρουφούν το περιεχόμενό τους. Για αυτούς αντιθέτως που δεν ανοίγουν βιβλίο κάθε βιβλιογραφικός κατάλογος είναι περιττός, οπότε η γνωριμία με βιβλιοφύλακες βρίσκεται στην σφαίρα της φαντασίας.

Εκτός από σπάνια βιβλία, υπάρχουν τα ιερά βιβλία (Παλαιά και Καινή Διαθήκη) και τα απόκρυφα βιβλία, που δεν περιλαμβάνονται σε όσα θεωρούνται ιερά, στον λεγόμενο κανόνα της Αγίας Γραφής. Απόκρυφα βιβλία, όμως, είναι επίσης ορισμένα έργα συγγραφέων που δεν τα έδιναν για δημοσίευση όσο ζούσαν.
Χρειάζεται να γράψουμε τόμους, για να συμπεριλάβουμε όλα όσα μπορούμε να πούμε για το βιβλίο. Δεν γράψαμε για βιβλιοκάπηλους, που τυπώνουν βιβλία παράνομα. Στην αρχαιότητα έτσι έλεγαν τους εμπόρους βιβλίων.
Και ο βιβλιολάθας ποιος ήταν; Εκείνος που, επειδή είχε γράψει τόσα πολλά βιβλία, είχε ξεχάσει το περιεχόμενό τους. Με τον επιθετικό αυτό χαρακτηρισμό αποκαλούσαν κοροϊδευτικά φίλοι και γνωστοί τον Δίδυμο τον γραμματικό από την Αλεξάνδρεια, που έζησε τον 1ο αιώνα π. Χ.
Βιβλία, βιβλιαράκια και βιβλιάρια συνεπώς στο προσκήνιο για το 2018! Αν και τα βιβλιάρια έχουν προ πολλού εξαφανισθεί και αποτελούν αγαπημένη λέξη ορισμένων ηλικιωμένων που δεν έχουν εξοικειωθεί με τις ηλεκτρονικές συναλλαγές.
*Η Σοφία Μουρούτη – Γεωργάνα είναι φιλόλογος και διδάσκει στο Αμερικανικό Κολλέγιο Ελλάδας

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ