Ανάλυση του Δημήτρη Γ. Απόκη* για τη συνάντηση Ντ. Τραμπ και Κ.Γ.Ουν
Όσοι γνωρίζουν καλά το σύστημα διακυβέρνησης των Ηνωμένων Πολιτειών, είναι σε θέση να κατανοήσουν ότι η διαμόρφωση και εφαρμογή της εξωτερικής πολιτικής στη μοναδική υπερδύναμη του κόσμου δεν είναι ένα συλλογικό άθλημα. Η ιστορική συνάντηση κορυφής μεταξύ του Αμερικανού Προέδρου, Ντόναλντ Τράμπ, και του ηγέτη της Βόρειας Κορέας, Κίμ, στη Σιγκαπούρη την ερχόμενη Τρίτη, είναι ένα πολύ καλό παράδειγμα για του λόγου το αληθές.
Το Αμερικανικό Σύνταγμα, δίνει στην Ομοσπονδιακή Κυβέρνηση, την εξουσία και την αυτονομία, να συγκεντρώνει τα στοιχεία, να βγάζει τα συμπεράσματα, να διαμορφώνει τις στρατηγικές, και να εφαρμόζει την εξωτερική πολιτική. Το Κογκρέσο στα χαρτιά, έχει τη δυνατότητα ελέγχου, αλλά το νομοθετικό κομμάτι της διακυβέρνησης στις ΗΠΑ, έχει χάσει το ενδιαφέρον και έχει παραδώσει τον έλεγχο στον τομέα της εξωτερικής πολιτικής, εδώ και τουλάχιστον μια δεκαετία, κάτι που στην Ελλάδα, αλλά και στον υπόλοιπο κόσμο, δεν έχει γίνει κατανοητό με αποτέλεσμα, να μην είναι δυνατόν να γίνει κατανοητή η εξωτερική πολιτική της Ουάσιγκτον, και να υπάρξει διαμόρφωση σοβαρής στρατηγικής, στο υπό ριζοσπαστική αλλαγή διεθνές σύστημα.
Στο επίπεδο της εκτελεστικής εξουσίας (Προεδρία), δεν υπάρχει ουσιαστικό σύστημα ελέγχου όσο αφορά τη δύναμη που έχει ο Πρόεδρος, με όλους τους Υπουργούς και τους κατέχοντες κρίσιμα πόστα, να υπηρετούν στη διάθεση του Προέδρου, δηλαδή με απλά λόγια υπό τον πλήρη έλεγχό του.
Ο Πρόεδρος Τράμπ, λόγω της εμπειρίας του ως δισεκατομμυριούχος επιχειρηματίας, έχει αντιληφθεί πάρα πολύ καλά αυτή την πραγματικότητα, η οποία είναι σχεδόν ταυτόσημη με την εξουσία που έχει ένας CEO, ενός πανίσχυρου πολυεθνικού κολοσσού και την εκμεταλλεύεται πλέον, με πολύ επιδέξιο τρόπο. Ο τρόπος χειρισμού του επιτελείου του τους τελευταίους μήνες το αποδεικνύει με τον πλέον ξεκάθαρο τρόπο. Και ειδικά στον τομέα της εξωτερικής πολιτικής αυτό έγινε παραπάνω από σαφές.
Στις αρχές του 2016, υπήρχαν 18 υποψήφιοι που διεκδικούσαν το χρίσμα του Ρεπουμπλικανικού Κόμματος για την Προεδρία. Όλοι χαρακτήριζαν την υποψηφιότητα Τράμπ, ως ακόμη ένα διαφημιστικό τρικ του εκρηκτικού επιχειρηματία. Αυτό τον οδήγησε στο να πλαισιώσει τον εαυτό του με 18 συμβούλους, ανάμεσα στους οποίους υπήρχαν και τραγικές επιλογές όπως ο Μάϊκλ Φλίν.
Όταν έκανε την μεγάλη έκπληξη, κερδίζοντας τις εκλογές, και έγινε Πρόεδρος, μια σειρά πρόσωπα από το κατεστημένο των Ρεπουμπλικάνων και της Ουάσιγκτον, είδαν μια ευκαιρία ή ένα καθήκον να διαμορφώσουν την προσωπικότητα τον άπειρο νέο Πρόεδρο. Κάτι σαν μια ομάδα ενηλίκων που έπρεπε να πλαισιώσουν τον παρορμητικό έφηβο, έτσι ώστε να μην οδηγηθεί η χώρα στα βράχια.
Ο επικεφαλής του Ρεπουμπλικανικού Κόμματος, Ράϊνς Πρίμπους, έγινε Επιτελάρχης του Λευκού Οίκου, σε μια προσπάθεια να υπάρχει έλεγχος και να εξασφαλιστεί η επιρροή των Ρεπουμπλικάνων στο Λευκό Οίκο. Ο Στρατηγός Μακ Μάστερ, μετά την ολιγοήμερη τραγωδία Φλίν, έγινε Σύμβουλος Εθνικής Ασφάλειας, με στόχο να υπάρχει μια φωνή αλήθειας στον τομέα της εθνικής ασφάλειας. Ο επικεφαλής της πανίσχυρης Exxon Mobile, ανέλαβε Υπουργός Εξωτερικών, έτσι ώστε ο επιχειρηματικός κόσμος των ΗΠΑ, να έχει τη δική του επαφή και επιρροή στην εξωτερική πολιτική. Ο επικεφαλής της Goldman Sacks, Γκάρι Κόν, ανέλαβε συντονιστής των Συμβουλίου Οικονομολόγων, έτσι ώστε η Wall Street, να είναι παρών στη διαμόρφωση της πολιτικής στην οικονομία, στο εσωτερικό, αλλά και διεθνώς.
Όλοι οι παραπάνω επιδίωξαν να διαμορφώσουν τις απόψεις του νέου Προέδρου, και όλοι έχουν πλέον δει την πόρτα της εξόδου του Λευκού Οίκου και της κυβέρνησης.
Ακόμη και κάποιοι από αυτούς που τους αντικατέστησαν, βρίσκονται με το ένα πόδι έξω από την πόρτα. Ο Στρατηγός Τζόν Κέλι, που αντικατέστησε τον Πρίμπους, στη θέση του Επιτελάρχη στο Λευκό Οίκο, με στόχο να βάλλει τάξη, και να έχει ο Πρόεδρος σοβαρή και έγκυρη ενημέρωση, προσπάθησε να το κάνει αφαιρώντας του το τηλέφωνο, για να μην επηρεάζεται από άσχημες πληροφορίες. Σαν αποτέλεσμα ο Πρόεδρος Τράμπ, σχεδιάζει χωρίς, απαραίτητα, να τον ενημερώνει.
Ο μόνος που παραμένει στο δωμάτιο με επιρροή είναι πλέον, ο Υπουργός Άμυνας, Στρατηγός, Τζέημς Μάτις, χωρίς καν να είναι βέβαιο ότι και αυτός θα μακροημερεύσει.
Συμπέρασμα: Όλο το χάος των πρώτων δεκαπέντε μηνών της Προεδρίας, είναι αποτέλεσμα της προσπάθειας να χαλιναγωγηθεί ο Πρόεδρος Τράμπ.
Σήμερα, πλέον, αυτό που βλέπουν όλοι, εντός μια εκτός Αμερικής, είναι ένας απελευθερωμένος Πρόεδρος Τράμπ, μια απελευθερωμένη από συστημικά δεσμά Αμερική, και το τι μπορεί πραγματικά να κάνει.
Ο ρυθμός των εξελίξεων, έχει εντατικοποιηθεί και αναμένεται να γίνει πραγματικά φρενήρης. Ανάμεσα σε παραδείγματα όπως η ταφόπλακα στον Παγκόσμιο Οργανισμό Εμπορίου (που ανέφερα στο προηγούμενο άρθρο μου), και η χρήση δευτερευόντων κυρώσεων έναντι χωρών που αντιδρούν στις νέες πολιτικές της Ουάσιγκτον, όπως στην περίπτωση του Ιράν, η Αμερική κάνει χρήση, πλέον, της φυσικής οικονομικής της δύναμης. Η κυβέρνηση Τράμπ, τεστάρει τη δύναμη της Αμερικής την ίδια στιγμή που άλλες μεγάλες δυνάμεις, αντιμετωπίζουν δομικά εμπόδια, μεταξύ των οποίων και δημογραφικά. Με βάση τα στοιχεία σε μια γενιά από τώρα, ο μέσος Αμερικανός, θα είναι νεότερος από το μέσο Κινέζο, Γερμανό και Βραζιλιάνο.
Και όλοι αυτοί που προσπάθησαν να βάλλουν στα δικά τους συστημικά καλούπια τον Πρόεδρο Τράμπ, έχουν ήδη πάρει την άγουσα και έχουν χάσει οποιαδήποτε αξιοπιστία στα μάτια του Προέδρου.
Εκείνο που πρέπει να γίνει κατανοητό είναι ότι το στοίχημα δεν έχει να κάνει με το εάν οι αποφάσεις και οι πολιτικές της κυβέρνησης Τράμπ θα επιτύχουν. Δεν έχει να κάνει με το εάν υπάρχει ή δεν υπάρχει ξεκάθαρη στρατηγική στο Λευκό Οίκο, όπως ακούμε συχνά πυκνά. Δεν έχει να κάνει με αυτό που λέγεται, ότι ο Πρόεδρος Τράμπ, δεν κατανοεί τις επιπτώσεις των αποφάσεων και των πολιτικών του.
Έχει να κάνει με το γεγονός ότι το διεθνές σύστημα για να στηριχθεί βασίζεται στην παγκόσμια παραγωγή για να δημιουργήσει κεφάλαιο, και στην παγκόσμια ανταλλαγή γεωργικών προϊόντων για να προμηθεύεται φαγητό. Και για να γίνουν αυτά πρέπει να υπάρχει σύστημα μεταφορών το οποίο απαιτεί παγκόσμια τάξη. Και αυτό από το Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο και μετά το εξασφαλίζουν οι Ηνωμένες Πολιτείες.
Σήμερα, η κυβέρνηση του Προέδρου Τράμπ, αρνείται να είναι πλέον το Αμερικανάκι συμμάχων και εχθρών, και αρχίζει να αποδομεί αυτό το σύστημα, χωρίς την ίδια στιγμή να υπάρχει άλλη δύναμη ή σύστημα δυνάμεων που θα καλύψει το κενό. Η απόφαση αυτή της Ουάσιγκτον, ήδη έχει αρχίσει να οδηγεί χώρες στην προστασία των δικών τους συμφερόντων, κάτι το οποίο δεν είναι συνηθισμένες να κάνουν, με αποτέλεσμα να είναι εξαιρετικά ευάλωτες.
Και για αυτούς που θα βιαστούν να τρέξουν να μιλήσουν για αντικαταστάτες των ΗΠΑ στο ρόλο αυτό, αναφέροντας τη Ρωσία, την Κίνα, και την Ευρώπη – ΕΕ, ζουν σε ένα κόσμο εικονικής πραγματικότητας. Όλοι αυτοί είναι τόσο εθισμένοι στο μέχρι σήμερα σύστημα που δεν είναι σε θέση να αντιμετωπίσουν αυτό που έρχεται, γιατί πάνω από όλα αρνούνται να παραδεχτούν ότι το σύστημα αυτό τελείωσε, αλλά και γιατί δεν έχουν τη δυνατότητα και τα μέσα να καλύψουν το κενό.
Βρισκόμαστε ενώπιον της δημιουργίας ενός ολοκληρωτικά νέου διεθνούς συστήματος όπου οι Ηνωμένες Πολιτείες δεν θα είναι ο αφιλοκερδής ευεργέτης. Επιδιώκει τη δημιουργία ενός νέου κύκλου συμμάχων, μέσα από διμερείς συμφωνίες, όπου η στήριξη θα περνά μέσα από τα δικά τους συμφέροντα, αλλά τα κέρδη για αυτούς που θα επιλέξουν να εισέλθουν στο νέο κύκλο εμπιστοσύνης θα είναι μεγάλα.
Η συνάντηση της Σιγκαπούρης και ότι παίζεται γύρω από αυτή είναι η πρώτη σοβαρή άσκηση ενόψει αυτής της νέας πραγματικότητας.
Το πάρτι με έξοδα των ΗΠΑ, τελείωσε, και όσοι το κατανοήσουν σύντομα θα επιβιώσουν. Οι άλλοι το πιθανότερο είναι να σαλαμοποιηθούν.
*Ο Δημήτρης Γ. Απόκης, είναι Διεθνολόγος και Δημοσιογράφος, Απόφοιτος του The Paul H. Nitze, School of Advanced International Studies, The Johns Hopkins University, μέλος του The International Institute of Strategic Studies, και διετέλεσε επί σειρά ετών διαπιστευμένος ανταποκριτής στο Λευκό Οίκο, το Στέητ Ντιπάρτμεντ, και το Πεντάγωνο, στην Ουάσιγκτον.
