Σε μια συζήτηση στο 36ο Ετήσιο Greek Economic Summit του Ελληνοαμερικανικού Εμπορικού Επιμελητηρίου με τίτλο: «Artificial Intelligence & Misinformation: Truth in the Age of Algorithms» συμμετείχε ο υφυπουργός παρά τω πρωθυπουργώ Παύλος Μαρινάκης, μαζί με τη δημοσιογράφο Σία Κοσιώνη και τον καθηγητή του Οικονομικού Πανεπιστημίου Αθηνών Χρήστο Ταραντίλη, την οποία συντόνισε ο δημοσιογράφος Μάκης Προβατάς.
Ο υφυπουργός, αναφορικά με το ζήτημα της ενημέρωσης προς τους δημοσιογράφους, τόνισε πως το να απαντάς για κάτι εξειδικευμένο χωρίς να το γνωρίζεις και χωρίς να έχεις τη σωστή ενημέρωση είναι «μια στάση ασυνεπής και επικίνδυνη. Νομίζω ότι αυτό είναι το χρέος μου απέναντι στους πολίτες, στον πρωθυπουργό που με τίμησε με την εμπιστοσύνη του και στους δημοσιογράφους που ρωτάνε. Και μάλιστα υπάρχουν αρκετοί που αυτή τη στάση “καλοπροαίρετα” την ειρωνεύονται.
Προτιμώ από το να παραστήσω τον έξυπνο, χωρίς να έχω τη γνώση, να απαντήσω αυτό το οποίο είναι σίγουρο. Θα έπρεπε όλοι να απαντάμε για πράγματα που γνωρίζουμε και πριν απαντήσουμε να είμαστε σίγουροι για αυτά. Στατιστικά πάντα ένα 5% – 10% των ερωτημάτων που μου τίθενται είναι ερωτήματα, τα οποία είναι πολύ καλύτερο να είμαστε σίγουροι, έχοντας πάρει εξειδικευμένη ενημέρωση. Υπάρχουν και πάρα πολλές φορές που πολλά από τα ερωτήματα που γίνονται, εμπεριέχουν “βεβαιότητες”, ενώ ισχύει το ανάποδο. Όπου εσύ αν απαντήσεις χωρίς να έχεις τη σχετική ενημέρωση του Υπουργείου, “νομιμοποιείς” τη διάδοση μιας ψευδούς πληροφορίας ή μιας “μισής” αλήθειας».
Για το αν η προσπάθεια καταπολέμησης της παραπληροφόρησης μπορεί να επηρεάσει την ελευθερία του λόγου, ο κ. Μαρινάκης ανέφερε πως «κάποιοι κάνουν το λάθος να μπερδεύουν την ελευθερία του λόγου με την ασυδοσία.
Η ελευθερία έχει κανόνες, έχει όρια» ενώ, για το ζήτημα των αγωγών SLAPPs επεσήμανε: «Δεν είναι όλες οι αγωγές “κακές”. Κακές είναι οι καταχρηστικές αγωγές και γι’ αυτό και η Δικαιοσύνη έχει τη δυνατότητα με διάφορα φίλτρα, τα οποία εμείς θα τα ενισχύσουμε με ακόμα περισσότερη νομοθέτηση, αυτές να τις απορρίπτει ως καταχρηστικές. Αλλά δεν είναι κακό ένας άνθρωπος -αλίμονο αν δεν το έκανε θα πω εγώ- όταν νιώθει ότι συκοφαντείται, δηλαδή κάποιος εν γνώσει του λέει ψέματα εναντίον του, να κινείται νομικά.
Θεωρώ ότι είναι καθήκον απέναντι στον εαυτό του, στην οικογένειά του, στους δικούς του ανθρώπους. Επιλογή του. Εν πάση περιπτώσει, αυτό νομίζω ότι πρέπει να το συμφωνήσουμε ότι είναι συστατικό στοιχείο της δημοκρατίας μας. Οι κανόνες».
Ο υφυπουργός μίλησε και για την πρόοδο της χώρας στην ελευθερία του Τύπου: «Έχουμε κάνει πολύ σημαντικά βήματα γύρω από αυτή τη συζήτηση. Και όλα αυτά αναγνωρίζονται από τον επίσημο “παρατηρητή” μας για το κράτος δικαίου και την ελευθερία του Τύπου που είναι η Κομισιόν, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή που κάθε χρόνο έρχεται και κάθε χρόνο και συντάσσει μια έκθεση.
Γιατί θα ακούσετε πάρα πολλές εκθέσεις για το κράτος δικαίου, αλλά μία μόνο είναι αντικειμενική, μία δεν επιδέχεται αμφισβήτησης και είναι της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, η οποία εμπεριέχει τις παρατηρήσεις όλων των φορέων, όλων των Μη Κυβερνητικών Οργανώσεων. Και σε αυτή την έκθεση, σε αντίθεση με μία φήμη που διακινείται, η οποία έχει πάρει πολλές φορές και το χαρακτηριστικό βεβαιότητας από αντιπολιτευόμενα κόμματα στη χώρα και κάποια μέσα μαζικής ενημέρωσης, η Ελλάδα όχι απλά δεν είναι η τελευταία σε ζητήματα κράτους δικαίου, αλλά έχει πολύ λιγότερες συστάσεις, πλέον, από την συντριπτική πλειονότητα των κρατών – μελών της Ευρώπης.
Γιατί; Γιατί πλέον -είπε κάτι πολύ σωστό η κυρία Κοσιώνη για την ενυπόγραφη δημοσιογραφία- καθιερώθηκε στη χώρα μας η ενυπόγραφη δημοσιογραφία, πλέον δεν μπορεί ένας όμιλος μέσων μαζικής ενημέρωσης να χρησιμοποιεί έναν δημοσιογράφο σε δύο και σε τρία μέσα χωρίς να τον πληρώνει ξεχωριστά, γιατί δεν θα είναι στο μητρώο έντυπου ή ηλεκτρονικού Τύπου, άρα δεν θα μπορεί να πάρει ούτε ένα ευρώ διαφήμιση.
Ενσωματώνουμε, από τις πρώτες χώρες της Ευρώπης, τις πλήρεις κατευθύνσεις της Ευρωπαϊκής Ένωσης για την αντιμετώπιση των καταχρηστικών αγωγών. Αλλά αυτό είναι μια ανάγκη. Μια άλλη ανάγκη είναι η προστασία των “θυμάτων”. Θεωρώ ότι αυτός ο οποίος λέει την αλήθεια και αυτά τα οποία λέει, δεν είναι συκοφαντικά, δεν έχει να φοβάται. Αυτός ο οποίος πραγματικά κάνει σωστά τη δουλειά του, διασταυρώνει τις πηγές του και αν γράψει και κάτι το οποίο δεν ισχύει, έχει τη δυνατότητα επανόρθωσης. Να πούμε ότι στην ελληνική νομοθεσία υπάρχει υποχρεωτική αποστολή εξωδίκου.
Όταν θεωρείς ότι κάποιος σε συκοφαντεί, τους στέλνεις εξώδικο πρώτα. Δεν είναι παραδεκτή η αγωγή αν δεν στείλεις πρώτα εξώδικο, όπου τον ενημερώνεις ευγενικά, ότι αυτό το οποίο λέει είναι ψευδές, γιατί μπορεί να μην το ήξερε και του ζητάς επανόρθωση. Εάν δεν γίνει επανόρθωση, όπου εκεί υπάρχει δόλος -όταν επιμένει κάποιος σε ένα ψέμα, τότε μπορείς να κινηθείς νομικά».
Παράλληλα, για την τεχνητή νοημοσύνη και την παραπληροφόρηση τόνισε: «Θεωρώ ότι αυτή η συζήτηση ξεκινάει και τελειώνει με τη λέξη κανόνες. Δηλαδή όπου υπάρχουν κανόνες και τηρούνται οι κανόνες, δεν έχουμε να φοβηθούμε τίποτα. Πρέπει να δούμε συνολικά το ζήτημα και με βάση τη νέα πραγματικότητα.
Είναι άλλο πράγμα να παίρνει μια εκπομπή ένα δικό μου βίντεο και να σχολιάζει στη συνέχεια αυτό το οποίο λέω εγώ, αλλά να ξέρει αυτός που το βλέπει ότι αυτό το οποίο είπα εγώ είναι πραγματικό και είναι ένα άλλο πράγμα, είτε σε εκπομπή είτε σε μια σελίδα να φαίνεται ότι είπα κάτι, το οποίο δεν είπα ή ακόμα χειρότερα ένα βίντεο που δεν είναι αποτέλεσμα τεχνητής νοημοσύνης δικό μου, κομμένο και ραμμένο στα μέτρα αυτού που θέλει να κάνει προπαγάνδα, να περνάει μια άλλη πληροφορία.
Εγώ θεωρώ, ότι αυτό δημιουργεί μια νέα ανάγκη και γι’ αυτό και σκοπεύουμε να ανοίξουμε τον διάλογο τους επόμενους μήνες για την παραπληροφόρηση. Πρώτον, να βάλουμε κάτω από μια ενιαία ομπρέλα, ήδη, αναληφθείσες πρωτοβουλίες της κυβέρνησης και της κοινωνίας των πολιτών, αλλά και μέσα από σοβαρή συζήτηση να δούμε και ποιες άλλες πρωτοβουλίες πρέπει να πάρουμε, με στόχο να μην περιορίσουμε σε καμία περίπτωση την ελευθερία του λόγου, αλλά να μην φτάσουμε στο σημείο να μην ξέρουμε αν αυτό που βλέπουμε ή αυτό που διαβάζουμε είναι πραγματικό ή δημιούργημα της τεχνητής νοημοσύνης ή μιας κοπτοραπτικής.
Για μένα είναι η συζήτηση, γιατί πλέον δεν μιλάμε για ένα πρόβλημα παραπληροφόρησης, μιλάμε για μια κρίση παραπληροφόρησης. Θεωρώ όταν κάποιος σε μία εκπομπή, εμφανίζει ένα βίντεο οποιουδήποτε ως αποτέλεσμα τεχνητής νοημοσύνης, οφείλει να το λέει. Εάν δεν το λέει, θεωρώ ότι υπάρχει νομικό ζήτημα».
Στο ερώτημα για το αν fake news ή προϊόντα που είναι αποτέλεσμα τεχνητής νοημοσύνης μπορούν να αποτελέσουν εθνικό πρόβλημα ή να επηρεάσουν ακόμα και το αποτέλεσμα μιας εκλογικής διαδικασίας, ο υφυπουργός επεσήμανε πως τέτοια περιστατικά έχουν συμβεί στη χώρα μας «όχι σε αυτή την ένταση και την επικινδυνότητα, αλλά έχει συμβεί στη χώρα μας δηλαδή, fake news ακριβώς τα οποία δημιούργησαν πρόβλημα στη χώρα. Και θυμίζω τη δήθεν “νεκρή Μαρία” στον Έβρο, ένα κοριτσάκι το οποίο υποτίθεται πως είχε χάσει τη ζωή του στον Έβρο. Μια πληροφορία, η οποία όμως είχε κυριαρχήσει στα social media της χώρας και είχε δημιουργήσει μια σόσιαλ μιντιακή επανάσταση με ευθύνες βαρύτατες εναντίον της κυβέρνησης και μια μίνι κρίση που είχε δημιουργηθεί.
Να θυμηθούμε πόσες φορές fake news έχουν φτάσει στο σημείο να επιχειρούν να αποσταθεροποιήσουν πλήρως τη χώρα, με χαρακτηριστική την περίοδο της επετείου των Τεμπών πάνω σε πολύ τραγικό δυστύχημα, σε μια τραγική ιστορία που προφανώς πρέπει κάθε ένοχος να πληρώσει, δημιουργήθηκε ένα αφήγημα το οποίο υιοθέτησε το σύνολο της αντιπολίτευσης της χώρας και το μεγαλύτερο μέρος των μέσων μαζικής ενημέρωσης.
Να πούμε, για να μην επιτιθέμεθα στην τεχνολογία το 2025, ότι αυτή τη στιγμή η τεχνολογία μας έχει φέρει σε ένα σημείο να έχουμε μια από τις πιο καλές διαδικασίες και έναν από τους καλύτερους μηχανισμούς πολιτικής προστασίας. Πώς πάνε στα 3 και 4 και 5 λεπτά τα drones όταν ξεκινάει μια πυρκαγιά;
Η τεχνολογία είναι το 112, που άργησε πάρα πολλά χρόνια και κόστισε δεκάδες ζωές και σε κάποιους μήνες το είχαμε. Το πρόβλημα δεν είναι η τεχνολογία. Το πρόβλημα είναι η χρήση της τεχνολογίας από κάποιους ανθρώπους που βρίσκουν μια ακόμα μεγαλύτερη ευκαιρία να αποσταθεροποιήσουν μια συζήτηση ή ακόμα και μια χώρα.
Εγώ θεωρώ -και μάλιστα για αυτό το λόγο έχω στόχο να πάρω περισσότερες πρωτοβουλίες υπό την καθοδήγηση του πρωθυπουργού, γιατί το 2026 είναι η τελευταία πλήρης χρόνια, πριν την εκλογική χρονιά του 2027, αλλά να κάνουμε κάτι το οποίο θα έρθει για να μείνει, έχουμε δεν έχουμε εκλογές- ότι η παραπληροφόρηση και οι προεκτάσεις της είναι μία από τις μεγαλύτερες κρίσεις της εποχής μας.
Δεν πάω να την συγκρίνω με επισιτιστικές κρίσεις, πολύ μεγάλα ζητήματα εξωτερικής πολιτικής, για να μην παρεξηγηθώ, όμως και αυτό αν το σκεφτεί κανείς, έχει παρακλάδια παντού. Δηλαδή σε ζητήματα εθνικής σημασίας, σε ζητήματα οικονομίας, που μπορούν όμως να αποσταθεροποιήσουν κι αυτά τη χώρα.
Σκεφτείτε ότι το 2025 συζητάμε σε επίπεδο κομμάτων σε κορυφαίο επίπεδο, αν είναι καλό να αυξάνονται τα φορολογικά έσοδα μίας χώρας, ενώ μειώνονται οι φόροι και κάνουν πολιτική τα περισσότερα κόμματα, κατηγορώντας την κυβέρνηση γιατί αυξάνει τα έσοδα της, όχι τους φορολογικούς συντελεστές. Η παραπληροφόρηση επηρεάζει τα παιδιά, μπορεί να μπαίνει στα σπίτια στα σχολεία, γι’ αυτό και η πολιτική αυτή δεν είναι μία πολιτική που αφορά μόνο τα μέσα μαζικής ενημέρωσης ή τον πολιτικό διάλογο.
Είναι μία πολιτική που αγγίζει τα σχολεία. Έχουμε ξεκινήσει με το υπουργείο Παιδείας και τη Σοφία Ζαχαράκη ένα “σαφάρι” ενημέρωσης στα σχολεία, στους καθηγητές, στους μαθητές. Είναι ένα πιλοτικό πρόγραμμα το οποίο σκοπεύουμε να επεκταθεί σε όλη τη χώρα. Όλο αυτό έρχεται για μένα με μια ταχύτητα την οποία πρέπει να προλάβουμε. Πρέπει να τρέξουμε πολύ πιο γρήγορα από τη φθορά που προκαλεί. Γιατί στο τέλος της ημέρας οι πληγές μένουν. Μπορεί η αλήθεια να αναδύεται, αλλά οι πληγές μένουν».
Για το πώς μπορούν όλες αυτές οι εξελίξεις να επηρεάσουν την αλήθεια: «Η αλήθεια είναι καταδικασμένη να κερδίζει, γιατί στο τέλος της ημέρας βγαίνει στην επιφάνεια. Το ερώτημα είναι πόσο γρήγορα κερδίζει και ποιες είναι οι επιπτώσεις κατά τη διάρκεια της προσωρινής επικράτησης του ψέματος ή της μισής αλήθειας. Γιατί θεωρώ ότι ο μεγαλύτερος κίνδυνος που διατρέχουμε είναι να υιοθετήσουμε μισές αλήθειες που μας “σερβίρονται”.
Για μένα, αυτό λοιπόν είναι το κρίσιμο. Η ταχύτητα. Έχει πάρα πολύ μεγάλη σημασία τι κάνουμε όλοι εμείς με τη στάση μας, με το ύφος μας. Γιατί πρώτον πρέπει να είμαστε γρήγοροι, όχι βιαστικοί. Το δεύτερο είναι το ύφος μας. Πολλές φορές ανατροφοδοτούμε τους λαϊκιστές με το να “τσιμπάμε” και να πέφτουμε στην παγίδα τους και να οργιζόμαστε και να τους δίνουμε το δικαίωμα να δημιουργήσουν αυτά τα fake news, και έτσι να στρέφουν ένα μέρος της κοινωνίας εναντίον μας. Και το τρίτο είναι η αποτελεσματικότητα, το παράδειγμα, η αξιοπιστία. Δηλαδή μπορεί κάποιος στην αρχή να πείσει επειδή πράγματι ένα ψέμα, μία άποψη πολύ “εντυπωσιακή” να “πιάνει” στην αρχή, να είναι αποδοτική, αλλά αν έχεις επιχειρήματα και υπομονή και βγεις μπροστά και ειδικά στα δύσκολα, θεωρώ ότι στο τέλος της ημέρας θα τα καταφέρεις».
