Παρά το γεγονός ότι το σχέδιο ειρήνης 28 σημείων του προέδρου Ντόναλντ Τραμπ για την Ουκρανία είναι γεμάτο σοβαρά, σχεδόν κραυγαλέα προβλήματα. Στην ουσία παγώνει τις κατακτήσεις της Ρωσίας του 2022, αναγνωρίζει de facto (αν όχι de jure) την προσάρτηση της Κριμαίας το 2014, περιορίζει τον μελλοντικό ουκρανικό στρατό σε επίπεδα που θα την αφήσουν ευάλωτη σε νέα επίθεση και κλείνει οριστικά την πόρτα στην ένταξη στο ΝΑΤΟ – ίσως για πάντα. Για κάθε Ουκρανό και για τους περισσότερους Αμερικανούς που πιστεύουν στην αυτοδιάθεση, αυτές είναι πικρές, σχεδόν ανυπόφορες παραχωρήσεις. Ανταμείβουν τέσσερα χρόνια βαρβαρότητας και κινδυνεύουν να μετατρέψουν την Ουκρανία σε μόνιμα εξουδετερωμένο κράτος-μαξιλάρι. Κανένας ειλικρινής παρατηρητής δεν μπορεί να προσποιηθεί το αντίθετο. Και όμως, εδώ βρίσκεται η άβολη αλήθεια. Παραμένει το μόνο λεπτομερές, εκτελέσιμο πλαίσιο που έχει προτείνει οποιοσδήποτε για να σταματήσει η σφαγή και η αιμορραγία της Ευρώπης, τώρα αμέσως.
Του Δημήτρη Γ. Απόκη*
Ενώ η Ευρώπη σφίγγει τα χέρια και διαρρέει αόριστες «αντιπροτάσεις», ο Τραμπ παρέδωσε ένα συγκεκριμένο έγγραφο με χρονοδιαγράμματα, μηχανισμούς επαλήθευσης, αποστρατικοποιημένες ζώνες και ένα συμβούλιο εποπτείας υπό αμερικανική προεδρία. Ο Πούτιν, παρά την γκρίνια του, το έχει ήδη αποκαλέσει «πιθανή βάση» για διαπραγματεύσεις. Αυτό και μόνο το καθιστά σοβαρότερο από οτιδήποτε έχουν καταφέρει οι Βρυξέλλες σε τέσσερα χρόνια πολέμου.
Η αντίδραση της Ευρώπης ήταν προβλέψιμη – και καταδικαστική. Αντί να παρουσιάσει μια αξιόπιστη εναλλακτική που να ταιριάζει με την αμερικανική λεπτομέρεια (δεσμεύσεις στρατευμάτων, χρονοδιαγράμματα χρηματοδότησης, εγγυήσεις ασφαλείας, επαλήθευση εκεχειρίας), οι Βρυξέλλες, το Παρίσι, το Βερολίνο και το Λονδίνο έσπευσαν να βγάλουν από το περιθώριο της G20 ένα κείμενο που μοιάζει περισσότερο με δελτίο Τύπου: καμία εδαφική παραχώρηση «με τη βία» (αρχή που έχει ήδη καταρρεύσει), καμία στρατιωτική οροφή, ηγετικός ρόλος της ΕΕ στην ανοικοδόμηση (χωρίς νέα χρήματα) και ατέρμονες διαβουλεύσεις.
Η Ούρσουλα Φον ντερ Λάιεν βάζει κόκκινες γραμμές· ο Εμανουέλ Μακρόν απαιτεί «βελτιώσεις»· ο Κιρ Στάρμερ προειδοποιεί για «λίστα επιθυμιών του Κρεμλίνου». Κανείς τους δεν εξηγεί πώς θα συνεχιστεί ο πόλεμος όταν οι Ηνωμένες Πολιτείες – που έχουν δώσει το 60% της στρατιωτικής βοήθειας της Ουκρανίας – ετοιμάζονται ανοιχτά να στραφούν αλλού.
Αυτό δεν είναι αρχές διπλωματίας. Είναι θεσμική αδράνεια που παριστάνει την ηθική διαύγεια. Η Ευρώπη έχει δαπανήσει 200 δισ. ευρώ, αλλά ακόμα τσακώνεται για κάθε νέο πακέτο όπλων, βάζει βέτο σε πυραύλους μεγάλης εμβέλειας και συνεχίζει να αγοράζει ρωσικό φυσικό αέριο από παράπλευρες οδούς. Τώρα, αντιμέτωπη με έναν Αμερικανό πρόεδρο διατεθειμένο να επιβάλει μια άσχημη αλλά άμεση λήξη της αιματοχυσίας, οι Ευρωπαίοι ηγέτες κάνουν αυτό που ξέρουν καλύτερα: καθυστερούν, αραιώνουν και μεταθέτουν την ευθύνη. Η «αντιπρότασή» τους δεν είναι στρατηγική. Είναι κωλυσιεργία σχεδιασμένη να συνεχίσει τον πόλεμο, αντί να αντιμετωπίσει το γεγονός ότι η δική τους εργαλειοθήκη είναι άδεια.
Το σχέδιο Τραμπ μπορεί πράγματι να τεμαχίσει την Ουκρανία με τρόπους που μοιάζουν με προδοσία. Αλλά η προδοσία δεν είναι το ίδιο με τη συνέχιση της σφαγής. Κάθε εβδομάδα ευρωπαϊκής αναβλητικότητας κοστίζει εκατοντάδες ουκρανικές ζωές και δισεκατομμύρια σε ανοικοδόμηση που δεν θα έρθουν ποτέ. Η ίδια η ηγεσία του Κιέβου, εξαντλημένη και πραγματίστρια, έχει ήδη δείξει προθυμία να διαπραγματευτεί πάνω στο αμερικανικό κείμενο αντί να περιμένει ένα ευρωπαϊκό θαύμα που δεν πρόκειται να έρθει.
Η επιλογή είναι σκληρή: αποδοχή μιας ελαττωματικής συμφωνίας που σώζει ό,τι απέμεινε από την Ουκρανία ή προσκόλληση σε μαξιμαλιστικά συνθήματα ενώ το μέτωπο καταρρέει και η Δύση διαλύεται. Η άρνηση της Ευρώπης να αντιπαραβάλει στην προσφορά Τραμπ οτιδήποτε πέρα από κριτική δεν είναι υπεράσπιση αρχών – είναι μια σιωπηλή ψήφος για παράταση του πολέμου. Η Ιστορία δεν θα συγχωρήσει εκείνους που δεν είχαν κανένα σχέδιο.
*Ο Δημήτρης Γ. Απόκης, είναι Διεθνολόγος, με ειδίκευση στην Αμερικανική Εξωτερική Πολιτική, Γεωπολιτική και Διεθνή Οικονομία. Απόφοιτος των πανεπιστημίων The American University, School of International Service, και The Johns Hopkins University, The Paul H. Nitze, School of Advanced International Studies της Ουάσιγκτον. Είναι μέλος του The International Institute for Strategic Studies, του Λονδίνου. Ως Δημοσιογράφος, υπήρξε επί σειρά ετών διαπιστευμένος ανταποκριτής στο Λευκό Οίκο, στο Στέητ Ντιπάρτμεντ και στο Αμερικανικό Πεντάγωνο.
** Η ανάλυση και τα σχόλια εκφράζουν αποκλειστικά τις απόψεις του συγγραφέα
