Η επίσκεψη του Αμερικανού Προέδρου Ντόναλντ Τραμπ, στη Σαουδική Αραβία, τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα (ΗΑΕ) και το Κατάρ, υπογραμμίζει τον κρίσιμο ρόλο των κρατών του Κόλπου στην προώθηση των οικονομικών και γεωπολιτικών στόχων της κυβέρνησης Τραμπ. Το ταξίδι, που ακολουθεί επίσκεψη στο Βατικανό, αξιοποιεί τον πλούτο και την επιρροή των χωρών του Συμβουλίου Συνεργασίας του Κόλπου (GCC) για την αντιμετώπιση εσωτερικών οικονομικών πιέσεων και παγκόσμιων προκλήσεων. Επιπλέον, για μια ακόμη φορά σφήνα στην εξίσωση μπαίνει και η Τουρκία, λόγω της εμπλοκής της στη Συρία και της συνάντησης στην Κωνσταντινούπολη, την ερχόμενη Πέμπτη, για την Ουκρανία. Το ταξίδι του Αμερικανού Προέδρου, αποτελεί κρίσιμο παράγοντα διαμόρφωσης του ευρύτερου περιφερειακού και διεθνούς πλαισίου.
Του Δημήτρη Γ. Απόκη*
Οικονομική Ατζέντα: Επενδύσεις του Κόλπου και Ενέργεια
Η οικονομική ατζέντα του Τραμπ επικεντρώνεται στην εξασφάλιση επενδύσεων από τον Κόλπο για την ενίσχυση θέσεων εργασίας και υποδομών στις ΗΠΑ. Η δέσμευση της Σαουδικής Αραβίας για 600 δισεκατομμύρια δολάρια, με πιθανότητα αύξησης στο 1 τρισεκατομμύριο, αποτελεί παράδειγμα, ενώ τα ΗΑΕ δεσμεύονται για 1,4 τρισεκατομμύρια σε μια δεκαετία, στοχεύοντας σε τεχνητή νοημοσύνη (AI), ημιαγωγούς και ενέργεια. Το Κατάρ μπορεί να ανακοινώσει συμφωνία 30 δισεκατομμυρίων για αεροσκάφη Boeing. Αυτά ευθυγραμμίζονται με την πολιτική του Τραμπ για δημιουργία θέσεων εργασίας. Η ενέργεια είναι κρίσιμη, με τον Τραμπ να προτρέπει τη Σαουδική Αραβία και τον ΟΠΕΚ να αυξήσουν την παραγωγή πετρελαίου για να περιορίσουν τον πληθωρισμό στις ΗΠΑ. Ωστόσο, αυτό συγκρούεται με το Όραμα 2030 της Σαουδικής Αραβίας, που εξαρτάται από έσοδα πετρελαίου, δημιουργώντας εντάσεις εν μέσω δημοσιονομικών ελλειμμάτων και δασμολογικών πολιτικών του Τραμπ.
Η τεχνολογία είναι προτεραιότητα. Τα ΗΑΕ επιδιώκουν χαλάρωση των περιορισμών εξαγωγών τσιπ των ΗΠΑ για την τεχνητή νοημοσύνη, πιθανώς έναντι επενδύσεων σε αμερικανικές τεχνολογικές εταιρείες και μείωσης της εξάρτησης από κινεζικούς προμηθευτές. Το ενδιαφέρον της Σαουδικής Αραβίας για κρίσιμα ορυκτά ευθυγραμμίζεται με τις προσπάθειες των ΗΠΑ για εξασφάλιση αλυσίδων εφοδιασμού ανεξάρτητων από την Κίνα.
Γεωπολιτική Ατζέντα: Κόλπος, Συρία και Ουκρανία
Γεωπολιτικά, ο Τραμπ στοχεύει να αντιμετωπίσει την επιρροή της Κίνας και της Ρωσίας στον Κόλπο, πιέζοντας τη Σαουδική Αραβία, τα ΗΑΕ και το Κατάρ να ευθυγραμμιστούν με την Ουάσιγκτον. Η πρωτοβουλία τους, «Κοίτα προς την Ανατολή» το καθιστά περίπλοκο, λόγω της φιλοδοξίας των ΗΑΕ στην τεχνητή νοημοσύνη και των τεχνολογικών συνεργασιών της Σαουδικής Αραβίας με την Κίνα. Ο Τραμπ πρέπει να προσφέρει κίνητρα χωρίς να αποξενώσει τους εταίρους.
Στη Συρία, τα κράτη του Κόλπου, ιδιαίτερα το Κατάρ και η Σαουδική Αραβία, πιέζουν για άρση των κυρώσεων για τη χρηματοδότηση της ανοικοδόμησης, με στόχο την αντιμετώπιση της επιρροής του Ιράν. Η Τουρκία, έχει εξελιχθεί σε βασικό παίκτη, στηρίζοντας του τζιχαντιστές – τρομοκράτες, της Hyaat Tahrir al-Sham (HTS), που ανέτρεψε τον Άσαντ. Η Τουρκία ελέγχει τη βόρεια Συρία, επιδιώκοντας τη διάλυση των Συριακών Δημοκρατικών Δυνάμεων (SDF) υπό κουρδική ηγεσία. Ο Τραμπ έχει επαινέσει την πολιτική της Τουρκίας στη Συρία, σημειώνοντας τη στρατιωτική της ισχύ και τις ιστορικές φιλοδοξίες της, υποδηλώνοντας ότι η Άγκυρα κρατά το κλειδί για το μέλλον της Συρίας. Ωστόσο, εθελοτυφλεί όσο αφορά τον πραγματικά αποσταθεροποιητικό ρόλο της Τουρκίας και ξεπλένει τους τζιχαντιστές – τρομοκράτες που χόρευαν στους δρόμους μετά την 11η Σεπτεμβρίου 2001 και έχουν προχωρήσει σε σφαγές Χριστιανών.
Στην Ουκρανία, η Σαουδική Αραβία μεσολαβεί στις συνομιλίες Ρωσίας-Ουκρανίας, ενώ το Κατάρ υποστηρίζει τις διαπραγματεύσεις για τη Γάζα. Ο Τραμπ επιδιώκει να εκμεταλλευτεί αυτούς τους ρόλους για να μεσολαβήσει σε εκεχειρίες, θεωρώντας τις επιτυχίες ως πολιτικές νίκες. Η Τουρκία για μια ακόμη φορά, παίζοντας το ρόλο του επιδέξιου ουδέτερου, καταφέρνει να καθίσει στο κεντρικό τραπέζι με τον Ερντογάν να είναι ι οικοδεσπότης της συνάντησης για την Ουκρανία, την Πέμπτη, στην Κωνσταντινούπολη ως χώρο για συνομιλίες Ρωσίας-Ουκρανίας, πιθανώς με τη συμμετοχή του Τραμπ (το άφησε χθες να εννοηθεί), του Πούτιν (εάν τελικά πάει ο ίδιος) και του Ζελένσκι. Ο Ερντογάν εκμεταλλεύεται τη συμμετοχή της Τουρκίας στο ΝΑΤΟ και τους δεσμούς με το Κίεβο και τη Μόσχα, για μα αποκομίσει κέρδη σε πολλαπλά μέτωπα.
Προκλήσεις και Κριτικές
Το ταξίδι ενέχει κινδύνους. Οι επιχειρηματικοί δεσμοί του Τραμπ, συμπεριλαμβανομένων των έργων του Οργανισμού Τραμπ στα κράτη του Κόλπου και των Πύργων Τραμπ στην Κωνσταντινούπολη, εγείρουν ανησυχίες για σύγκρουση συμφερόντων. Οι συμφωνίες με κρατικές εταιρείες όπως η Diar του Κατάρ και η Dar Global της Σαουδικής Αραβίας σκιάζουν την όλη εικόνα.
Στη Συρία, η αντι-κουρδική στάση της Τουρκίας συγκρούεται με τα συμφέροντα των ΗΠΑ, περιπλέκοντας τις συμμαχίες. Οι δασμολογικές πολιτικές του Τραμπ μπορεί να επιβαρύνουν τις σχέσεις με τον Κόλπο, ενώ η απουσία του Ισραήλ, εν μέσω εντάσεων με τον Νετανιάχου, αλλάζει τις παραδοσιακές συμμαχίες των ΗΠΑ.
Ο ρόλος της Τουρκίας στη Συρία και την Ουκρανία προσθέτει κινδύνους. Η υποστήριξή της στην HTS κινδυνεύει να προκαλέσει περιφερειακή αστάθεια, και η μεσολάβησή της στην Ουκρανία πρέπει να αξιολογηθεί με βάση την πολιτική της έναντι της Μόσχας και του ρόλου της στο ΝΑΤΟ. Η πιθανή συμμετοχή του Τραμπ στην Κωνσταντινούπολη, για να υλοποιηθεί προϋποθέτει χειροπιαστή πρόοδο και σε κάθε περίπτωση θα αποτελέσει κίνηση υψηλού ρίσκου.
Συμπέρασμα
Το ταξίδι του Τραμπ στον Κόλπο στοχεύει να αξιοποιήσει τον πλούτο και την επιρροή για οικονομικά και γεωπολιτικά κέρδη των ΗΠΑ, ενώ ο ρόλος της Τουρκίας στη Συρία και την Ουκρανία, με στόχο την ενίσχυση της περιφερειακής της επιρροής, ενέχει σοβαρούς κινδύνους. Οι επενδύσεις του Κόλπου, η συνεργασία στην ενέργεια και η μεσολάβηση στη Συρία και την Ουκρανία είναι κεντρικές, με την επιρροή της Τουρκίας στη Δαμασκό και την έκβαση της συνόδου στην Κωνσταντινούπολη να διαμορφώνουν τα πιθανά αποτελέσματα. Σε κάθε περίπτωση, ο Αμερικανός Πρόεδρος, βαδίζει σε τεντωμένο σχοινί, με την απόφαση του να παίξει με αυτές τις χώρες, ιδιαίτερα το Κατάρ και την Τουρκία.
*Ο Δημήτρης Γ. Απόκης, είναι Διεθνολόγος, με ειδίκευση στην Αμερικανική Εξωτερική Πολιτική, Γεωπολιτική και Διεθνή Οικονομία. Απόφοιτος των πανεπιστημίων The American University, School of International Service, και The Johns Hopkins University, The Paul H. Nitze, School of Advanced International Studies της Ουάσιγκτον. Είναι μέλος του The International Institute for Strategic Studies, του Λονδίνου. Ως Δημοσιογράφος, υπήρξε επί σειρά ετών διαπιστευμένος ανταποκριτής στο Λευκό Οίκο, στο Στέητ Ντιπάρτμεντ και στο Αμερικανικό Πεντάγωνο.
