Σταθερή εισηγήτρια του συμπεριληπτικού θεάτρου, η Ελένη Ευθυμίου έχει χτίσει μία αξιοσημείωτη διαδρομή, ακολουθώντας, όπως δηλώνει, μία πορεία αντισυμβατική. Με το ενδιαφέρον της να επικεντρώνεται στην «ουσιαστική συνάντηση με τους ανθρώπους, την ομαδική δουλειά και στη σύνθεση ετερόκλιτων στοιχείων με στόχο να δημιουργηθούν ενδιαφέρουσες και αιχμηρές αφηγήσεις».
Έμπειρη στη διαχείριση πολυπρόσωπων παραγωγών, η ταλαντούχα δημιουργός σκηνοθετεί αυτή τη φορά έναν εικοσαμελή θίασο στην εναρκτήρια παράσταση (για την περίοδο 2021-22) της Κεντρικής Σκηνής του Εθνικού Θεάτρου, τη «Φουέντε Οβεχούνα» του Ισπανού συγγραφέα Λόπε δε Βέγα (28/10/2021-23/1/2022). Ένα έργο για την δύναμη της συλλογικής δράσης και αλληλεγγύης μέσα σε αυταρχικά καθεστώτα και για τη θέση της γυναίκας στην κοινωνία.
Παρότι δεν είναι η πρώτη φορά που συνεργάζεται με το Εθνικό Θέατρο, αποτελεί για την ίδια μεγάλη πρόκληση αλλά και χαρά αυτή η στιγμή. «Υπάρχει κάτι διαφορετικό νιώθω σε σχέση με τη συγκεκριμένη χρονική συγκυρία, που με κάνει να αισθάνομαι πιο έντονα την ευθύνη για αυτό που παραδίδω σαν σκηνοθέτρια. Χαίρομαι που έχω την ευκαιρία να αναμετρηθώ με ένα τόσο σύνθετο κλασικό κείμενο όπως η “Φουέντε Οβεχούνα”. Πιο πολύ όμως χαίρομαι που άνοιξαν ξανά τα θέατρα, μετά από μία μεγάλη περίοδο θεατρικής σιωπής και που ξαναγυρνάμε στο χώρο της πρόβας, της ζύμωσης, της δημιουργίας και της συνάντησης με το κοινό» δηλώνει στο Αθηναϊκό- Μακεδονικό Πρακτορείο Ειδήσεων η Ελένη Ευθυμίου.
Όπως αναφέρει, όταν φοιτήτρια ακόμα διάβασε το έργο του Λόπε Δε Βέγα την είχε συγκινήσει η ιστορία του. «Χρόνια μετά, ξαναδιαβάζοντάς το, ανακάλυψα πολλά άλλα στοιχεία του κόσμου που έχει πλάσει ο Λόπε δε Βέγα να με γοητεύουν και να μου φαίνονται ότι θα μπορούσαν να αφορούν το κοινό σήμερα. Η επιλογή έγινε συνειδητά ανάμεσα σε άλλα κλασικά κείμενα με γνώμονα την επιθυμία μου να κάνω ένα έργο με πλήθος που να έχει τους γυναικείους κεντρικούς χαρακτήρες σε πρώτο πλάνο. Τα θέματα του έργου: η θέση της γυναίκας μέσα στην κοινωνία, η χειραφέτησή της, η δύναμη της συλλογικής δράσης και αλληλεγγύης, η διαφθορά της εξουσίας, η αντίσταση σε ένα καταπιεστικό μοντέλο εξουσίας, αλλά και το πότε κανείς μιλάει και αναλαμβάνει ευθύνες μέσα στην κοινωνία για κάτι που ήδη γνωρίζει ότι συμβαίνει, μου φάνηκαν πολύ κοντά στις προσωπικές μου αναζητήσεις οπότε και δε δίστασα να μπω σε αυτό το κείμενο παρά τις δυσκολίες που αντικειμενικά έχει» εξηγεί.
Αντιπροσωπευτικό έργο του ισπανικού Μπαρόκ, η Φουέντε Οβεχούνα, -που σημαίνει «Προβατοπηγή»-, δημοσιεύτηκε το 1619. Εμπνέεται από ένα πραγματικό γεγονός, που συνέβη το 1476, όταν οι κάτοικοι ενός ειρηνικού χωριού της Ισπανίας ξεσηκώθηκαν εναντίον του αδίστακτου και τυραννικού διοικητή τους, προκαλώντας τον θάνατό του. Παρά τα βασανιστήρια που υπέστησαν, κανείς δεν ομολόγησε τη δολοφονία και όλοι απαντούσαν πως η ευθύνη βαραίνει τη Φουέντε Οβεχούνα, δηλαδή το χωριό. Στο έργο ο διοικητής αντιμετωπίζει όλες τις γυναίκες του χωριού σαν κτήμα του, θεωρώντας ότι έχει απόλυτη κυριαρχία πάνω τους και τιμωρεί ανελέητα όποιον προσπαθεί να τον σταματήσει. Η εγκληματική συμπεριφορά του θα εξαντλήσει την ανοχή των κατοίκων που συνειδητοποιούν πως μόνο ενωμένοι μπορούν να διεκδικήσουν το δίκιο τους και να αποκαταστήσουν την ηθική και τη δικαιοσύνη στο χωριό τους.
Σύμφωνα με την Ελένη Ευθυμίου, η παράσταση επικεντρώνεται «τόσο στην μετατροπή των γυναικείων χαρακτήρων από θύματα σε κινητήριος δύναμη μίας επαναστατικής δράσης όσο και στη δύναμη της συλλογικής αντίστασης και της αλληλεγγύης ενάντια σε ένα καταπιεστικό και βίαιο σύστημα διοίκησης μίας μικροκοινωνίας». «Θεωρώ πως το θέατρο έχει πάντα τη δύναμη να ανοίξει διάλογο πάνω σε κρίσιμα κοινωνικά θέματα, και η “Φουέντε Οβεχούνα” μοιάζει αρκετά να συνομιλεί με την τρέχουσα ελληνική πραγματικότητα. Χωρίς αυτό να είναι πρώτο ζητούμενο χαίρομαι που η παράστασή μας έχει στον πυρήνα της θεματολογίας της σύγχρονους προβληματισμούς» τονίζει.
Σκηνοθέτις, τραγουδίστρια, περφόρμερ, ενεργό μέλος της ομάδας «Εν δυνάμει»- μίας κολεκτίβας καλλιτεχνών με και χωρίς αναπηρία, η Ελένη Ευθυμίου αισθάνεται ότι αυτές οι ιδιότητες αλληλοσυμπληρώνονται. «Από κάθε διαφορετική ιδιότητα εμπλουτίζεται αντίστοιχα η δουλειά μου σε κάθε τομέα. Νιώθω να μη χάνω το ενδιαφέρον μου μεταπηδώντας από το ένα στο άλλο και αντίστοιχα να τροφοδοτούμαι» σημειώνει.
Όσο για το πώς βιώνει το γεγονός ότι είναι μια νέα γυναίκα σκηνοθέτις στην Ελλάδα, η ίδια απαντά: «Σίγουρα θα ένιωθα πιο προνομιούχα αν ήμουν μεσήλικας, άντρας σκηνοθέτης στη Γερμανία αλλά κι εδώ καλά νιώθω… Πέρα από το χιούμορ, δε νιώθω “κάπως” σε σχέση με το φύλο μου σε συνδυασμό με την ιδιότητά μου. Μου είναι απολύτως συνειδητό ότι η κοινωνία στην οποία έχω μεγαλώσει είναι πατριαρχική και αντίστοιχα ποιά είναι προσπάθεια που πρέπει να καταβάλλω κάθε φορά για να προσπεράσω τα όποια εμπόδια δημιουργούν οι στερεοτυπικές αντιλήψεις για το πώς πρέπει να επιβάλλεται κανείς ως άντρας ή γυναίκα και πώς να πηγαίνει μπροστά τη δουλειά του/της με αξιοπρέπεια και αποτελεσματικότητα».
Η συνεργασία της με την ομάδα «Εν δυνάμει» ξεκίνησε το 2013 μετά από πρόταση της Ελένης Δημοπούλου την οποία και ευγνωμονεί γι’ αυτό «το δώρο». Η ομάδα μέσα από τις δράσεις της προτείνει ένα νέο μοντέλο τέχνης και ζωής, όπου το «ανοίκειο», το «περίεργο», το «διαφορετικό» και το «ξένο» ενσωματώνονται στο σύνολο, ενδυναμώνοντάς το .
«Η ομάδα Εν Δυνάμει είναι για μένα ο τόπος που θέλω πάντα να επιστρέφω, ένα πεδίο συνεχούς έρευνας και δημιουργίας μέσα σε ένα οικογενειακό, κολλεκτιβικό μοντέλο συνεργασίας με ανθρώπους που πλουτίζουν την θεατρική πράξη με την γνησιότητα και τη διαθεσιμότητά τους. Ανυπομονώ για την επόμενη συνεργασία μας την άνοιξη» επισημαίνει.
Στο θίασό της «Φουέντε Οβεχούνα» βρίσκεται και η Λωξάνδρα Λούκας, η πρώτη επαγγελματίας ηθοποιός με σύνδρομο Down που υπέγραψε στο Εθνικό Θέατρο, με την οποία η σκηνοθέτις είχε συνεργαστεί και στην ομάδα «Εν δυνάμει».
Η Ελένη Ευθυμίου εύχεται η συμμετοχή της να είναι η αρχή για ένα συμπεριληπτικό θέατρο στο οποίο θα συμμετέχουν ισότιμα τα άτομα με αναπηρίες. «Η κοινωνία μας έχει πάρα πολύ δρόμο για να γκρεμίσει τους τοίχους που η ίδια έχει φτιάξει. Αλλά ευτυχώς λειτουργούν τα πράγματα σε διάφορες ταχύτητες. Ελπίζω η συμμετοχή της Λωξάνδρας να επιταχύνει τα πράγματα λοιπόν και να τολμήσουν κι άλλοι δημιουργοί να κάνουν τους θιάσους τους συμπεριληπτικούς, όχι ως κάτι σπέσιαλ όμως αλλά ως κάτι που θα έπρεπε να θεωρείται αυτονόητο. Να πω απ’ την πλευρά μου πως δεν χρειάζεται κάποια ειδική γνώση καθώς κανένας άνθρωπος δεν είναι “ειδικός” – όλοι οι άνθρωποι είναι ξεχωριστοί γι’ αυτό που είναι άλλωστε- το μόνο που χρειάζεται είναι ανοιχτός νους».
