Αν κάποιος κοιτάξει λίγο βαθύτερα, θα βρει εύκολα την επωνομαζόμενη “διαφορετικότητα” στον τρόπο σκέψης και διαχείρισης, μεταξύ των Ευρωπαίων και των Αμερικάνων, (έως και) σε έναν απλό καλλιτεχνικό διαγωνισμό.
του Ιωσήφ Αβράμογλου*
Οταν πέρσι κέρδιζε το Φεστιβάλ της Eurovision ο Πορτογάλλος νεαρός τραγουδιστής Salvador Sobral, με το τραγούδι “Amar Pelos Dois”, έλεγε προς το κοινό που τον χειροκροτούσε, ότι ήλπιζε η νίκη του εκείνη να έφερνε και πάλι μιά “μουσική που θα σήμαινε κάτι”. Συμπληρώνοντας ότι “η μουσική δεν είναι πυροτεχνήματα, η μουσική είναι συναίσθημα”.
Δυστυχώς φάνηκε ότι ο Salvador, ενώ ήξερε πολύ καλά τι έλεγε, δεν δικαιώθηκε. Το φετινό βραβείο πήγε σε ένα μίνι freak-show, με πρωταγωνίστρια την Ισραηλινή Netta και το τραγούδι της “Toy”, το οποίο πολλοί ειδικοί σε θέματα της μουσικής το απεκάλεσαν υποτιμητικά “ένα ακόμη σκουπίδι”. Βέβαια η νεαρή Netta πέρασε τα μηνύματά της. Το ένα, ότι “και εμείς που δεν είμαστε μοντέλα έχουμε δικαίωμα στον ήλιο της δισκογραφίας” (ασχέτως εάν υπάρχει φωνή και καλή μελωδία) και το άλλο, το πιό ευπρόσδεκτο, κατά της σεξουαλικής παρενόχλησης. Και τα δύο αρκετά επίκαιρα και ισχυρά για να βοηθήσουν μαρκετινίστικα οποιοδήποτε μουσικό κατασκεύασμα. Αλλά αυτό είναι που περιμένει κάποιος από έναν διαγωνισμό τραγουδιού ? Μήπως είναι πλέον ένας διαγωνισμός εντυπωσιασμού και προκλητικού μάρκετινγκ ? Πάντως η Eurovision δεν ξεκινούσε έτσι πριν από περίπου 60 χρόνια, όταν ιδρύθηκε ως θεσμός.
Διοργανωτής του φεστιβάλ της Eurovision είναι η EBU (European Broadcasting Union), δηλαδή η Ευρωπαϊκή Ενωση Μέσων Ενημέρωσης, με έδρα την… Γενεύη της Ελβετίας. Τα μέλη της EBU είναι κατά κανόνα και επιδεικτικά θα έλεγα, μόνον τα κρατικά κανάλια των χωρών, όπως από την Ελλάδα είναι η ΕΡΤ. Είναι ενδιαφέρον και αξιοσημείωτο στην Ευρώπη, που υποτίθεται ότι ενθαρρύνει την ιδιωτική πρωτοβουλία, ότι ένας τέτοιος φορέας δεν έχει ή δεν θέλει να έχει ως μέλη του και τα ιδιωτικά κανάλια, που αδιαμφισβήτητα συγκεντρώνουν την πλειοψηφία της ακροαματικότητας γενικώς.
Μέλη της EBU είναι ασφαλώς οι ευρωπαϊκές χώρες, αλλά είναι και οι ακόλουθες: Αλγερία, Αρμενία, Αζερμπαϊζάν, Αίγυπτος, Γεωργία, Ισραήλ, Ιορδανία, Λίβανος, Λιβύη, Μαρόκο, Ρωσία, Τυνησία, Τουρκία και Ουκρανία. Πολλοί αναρρωτιούνται τι δουλειά έχουν όλες αυτές οι χώρες σε έναν “ευρωπαϊκό” οργανισμό. Εγώ αναρρωτιέμαι αν στην περίπτωση που γινόταν ένας παρόμοιος οργανισμός στην Αφρική, αν θα συμμετείχε και το… Βέλγιο!
Δεν ξέρω αν μ’ αυτόν τον τρόπο η EBU επιθυμεί να ανέβει πίστα και να μετεξελιχθεί από ευρωπαϊκό σε διεθνή οργανισμό των ΜΜΕ, πιστεύω όμως ότι κατ’ αρχήν θα πρέπει να ξεφύγει από την κρατικίστικη νοοτροπία (του να δέχεται μόνον τα κρατικά κανάλια) και κατά δεύτερον, όταν διοργανώνει απλές εκδηλώσεις όπως το Φεστιβάλ της Eurovision, να φροντίζει αυτές να βελτιώνονται με το πέρας των ετών και όχι να χειροτερεύουν. Ιδιαίτερα σε ότι αφορά στα θέματα αξιολόγησης έργων τέχνης (τραγούδια), ως υποψήφια προς διαγωνισμό και αξιοπιστίας του τρόπου παραγωγής των αποτελεσμάτων (δεν υπονοώ θέματα διαβλητότητας).
Αλλά ας δούμε τι κάνουν οι Αμερικάνοι, οι οποίοι ενώ έχουν ετήσιους διαγωνισμούς και βραβεία για τον κινηματογράφο (Academy Award – Oscars), την μουσική (Grammy Awards), το θέατρο (Tony Awards), την τηλεόραση (Emmy Awards) κλπ., δεν έχουν έναν διαγωνισμό τύπου Eurovision…! Γιατί άραγε ?
Επειδή δεν έχουμε αρκετό χώρο για να εξετάσουμε την διαφορά “φιλοσοφίας” των Αμερικανών σε σχέση με των Ευρωπαίων, σε όλα αυτούς τους τύπους των διαγωνισμών και βραβείων, ας δούμε λιγάκι πως λειτουργεί η Ακαδημία Κινηματογράφου (Academy of Motion Picture Arts and Sciences) στις ΗΠΑ, που απονέμει τα περίφημα όσκαρς.
Κατ’ αρχήν δεν ενδιαφέρεται να πουλήσει μηνυματάκια sms και να μαζέψει λεφτουδάκια με αυτόν τον τρόπο, όπως κάνει η Eurovision. Την ενδιαφέρει πάνω απ’ όλα να διατηρηθεί το υψηλό καλλιτεχνικό επίπεδο και η αξιοπιστία στην έκδοση των αποτελεσμάτων. Αυτά είναι τα δύο βασικά περιουσιακά στοιχεία. Σε αυτά στηρίζεται το κύρος του θεσμού και αυτά φροντίζουν να διαφυλάσσουν με μεγάλη επιμέλεια και σωφροσύνη, οι Αμερικάνοι. Αντίθετα οι Ευρωπαίοι ζητούν την ψήφο από τα κρατικά κανάλια, όπου υποτίθεται έχει συσταθεί μία “επιτροπή” (από ίσως κάποιους βολεμένους του πελατειακού κράτους, όπως π.χ. στην ΕΡΤ). Αυτές οι ψήφοι μετρούν κατά 50%. Και μετά προστίθενται και οι ψήφοι του κοινού, από κάθε χώρα-μέλος, που δεν μπορεί όμως να ψηφίζει τον εαυτόν της. Οι οποίες μετρούν και αυτές κατά το υπόλοιπο ήμισυ. Συνεπώς, παρατηρούμε ότι οι ειδικοί… δηλαδή οι συνθέτες, στιχουργοί, τραγουδιστές, παραγωγοί, στελέχη δισκογραφικών εταιριών, μουσικοκριτικοί, μουσικοί παραγωγοί ραδιοτηλεόρασης, μάναντζερς καλλιτεχνών, διοργανωτές συναυλιών κλπ., δεν έχουν λόγο…! Η εξειδίκευση απλώς δεν έχει λόγο στο Φεστιβάλ της Eurovision. Εκτιμούν, αποφασίζουν και ψηφίζουν όλοι οι άλλοι… πλην των ειδικών, των ειδημόνων και των επαγγελματιών του χώρου της μουσικής.
Στις ΗΠΑ, η Ακαδημία Κινηματογράφου αριθμεί πάνω από 8.000 μέλη, των οποίων τα ονόματα δεν είναι γνωστά. Ξέρουμε όμως ότι αποτελούνται από ηθοποιούς, σε ποσοστό περίπου 22%, σκηνοθέτες, διευθυντές φωτογραφίας, οπερατέρ, μοντέρ, σκηνογράφους, σχεδιαστές κοστουμιών, συνθέτες, στιχουργούς, παραγωγούς και αναγνωρισμένους από όλα τα σχετικά με την μεγάλη οθόνη επαγγέλματα, καθώς και καταξιωμένους κριτικούς του κινηματογράφου σε έγκυρα μέσα.
Είναι τόσο προσεγμένη η δουλειά που γίνεται, που ενώ το 2007 ξεκίνησε μιά προσπάθεια να αυξηθούν τα μέλη, που τότε αριθμούσαν λίγο κάτω από τις 6.000 και πράγματι υλοποιήθηκε αυτό μετά από την ένταξη υποψηφίων του αγαλματιδίου αλλά και συστημένων (από τουλάχιστον 2 μέλη) επιτυχημένων επαγγελματιών, από τότε το σώμα των ψηφοφόρων δεν αυξήθηκε και αυτό αναλόγως και αυτόματα…! Παραμένουν με δικαίωμα ψήφου μόνον οι περίπου 6 χιλιάδες. Διότι η Ακαδημία δεν θέλει να χάσει την αξιοπιστία του ο μηχανισμός απονομής υποψηφιοτήτων, με μία απότομη πρόσθεση νέων μελών. Αναμένεται ασφαλώς, μέσα στα προσεχή χρόνια, να αυξάνεται το σώμα των ψηφοφόρων, προσθέτοντας μέλη από την “λίμνη” των νεωτέρων. Ας σημειωθεί ότι τόσο η διαδικασία ψηφοφορίας, η οποία από το 2013 συμπεριλαμβάνει πλέον και online σύστημα, όσο και οι ίδιες οι ψήφοι, είναι επικυρωμένες από την εταιρία auditing PriceWaterhouseCoopers.
Οταν έρχεται εκείνη η κορυφαία και παγκοσμίως γνωστή και συγκλονιστική στιγμή όπου απονέμεται ένα βραβείο Oscar, είναι εύλογο να δημιουργούνται και αρνητικά συναισθήματα, απογοητεύσεις, διαμαρτυρίες, ενστάσεις κλπ. Αλλά η προσπάθεια διασφάλισης παραγωγής του πιό δίκαιου, αξιοκρατικού και αποδεκτού αποτελέσματος, είναι φανερή, είναι τεκμηριωμένη και κατά συνέπεια διασφαλίζει τόσο το ενδιαφέρον του κοινού όσο και των δημιουργών για τις επόμενες διοργανώσεις. Σε πλήρη αντίθεση με την Eurovision, όπου οι καταξιωμένοι δημιουργοί και καλλιτέχνες έχουν γυρίσει την πλάτη τους στον “ευρωπαϊκό” αυτόν θεσμό. Ο οποίος αναμένεται του χρόνου να γνωρίσει νέες περιπέτειες διότι ο Yaakov Litzman, επικεφαλής του υπερ-ορθόδοξου εβραϊκού κόμματος “Agudat Yisrael”, ο οποίος είναι και υφυπουργός Υγείας του Ισραήλ, δεν έχασε χρόνο και την μεθεπομένη του διαγωνισμού της Eurovision, έστειλε επιστολή στους υπουργούς Τουρισμού, Επικοινωνιών και Πολιτισμού και Αθλητισμού, απαιτόντας να μην παραβιασθούν οι ιεροί θρησκευτικοί νόμοι και κανόνες, όταν θα διοργανωθεί ο διαγωνισμός στην χώρα τους. Υπονοώντας κατ’ αρχήν ότι το Σάββατο είναι ιερό και σημαντικό για εκείνους και ότι δεν θα μπορούσε ο τελικός του Φεστιβάλ να προγραμματισθεί ημέρα Σάββατο, όπως συνήθως γίνεται.
* Ο Ιωσήφ Αβράμογλου είναι γνωστός μουσικός παραγωγός και αναλυτής και κάνει εκπομπές στον ΘΕΜΑ RADIO 104.6
