Οι χρηματοδοτικές ανάγκες της Ουκρανίας για την περίοδο 2026-2027, το επόμενο Πολυετές Δημοσιονομικό Πλαίσιο, η Διεύρυνση της Ευρωπαϊκής Ένωσης και η γεωοικονομική κατάσταση αποτελούν τα τέσσερα βασικά ζητήματα που απασχολούν το σημερινό Ευρωπαϊκό Συμβούλιο στις Βρυξέλλες.
Με την παρουσία του Ουκρανού Προέδρου Βολοντίμιρ Ζελένσκι, το κύριο θέμα της Συνόδου Κορυφής παραμένει η χρηματοδότηση της Ουκρανίας την επόμενη διετία. Οι αρχηγοί κρατών και κυβερνήσεων καλούνται να υλοποιήσουν τη δέσμευση που ανέλαβαν στο προηγούμενο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο, προκειμένου να καλυφθούν οι επείγουσες οικονομικές, στρατιωτικές και ανθρωπιστικές ανάγκες του Κιέβου.
Σύμφωνα με εκτιμήσεις του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου, οι συνολικές ανάγκες για την περίοδο 2026-2027 αναμένεται να φτάσουν τα 135,7 δισεκατομμύρια ευρώ. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή έχει καταθέσει δύο βασικές προτάσεις, που καλύπτουν περίπου τα δύο τρίτα του ποσού, δηλαδή 90 δισ. ευρώ.
Η πρώτη προβλέπει κοινό δανεισμό της ΕΕ, με εγγύηση τον κοινοτικό προϋπολογισμό, λύση που απαιτεί ομοφωνία και συναντά ισχυρές αντιδράσεις από κράτη-μέλη, μεταξύ των οποίων η Γερμανία, ενώ η Ουγγαρία έχει δηλώσει ανοιχτά την αντίθεσή της.
Η δεύτερη επιλογή, η οποία φαίνεται να κερδίζει έδαφος, είναι το αποκαλούμενο «δάνειο επανορθώσεων», με αξιοποίηση δεσμευμένων ρωσικών περιουσιακών στοιχείων στην ΕΕ. Πρόκειται για λύση που μπορεί να εγκριθεί με ειδική πλειοψηφία και δεν επιβαρύνει άμεσα τους εθνικούς προϋπολογισμούς. Σε αυτή την περίπτωση, η Ουκρανία θα αποπληρώσει το δάνειο μόνο αν η Ρωσία καταβάλει αποζημιώσεις· διαφορετικά, οι κυρώσεις θα παραμείνουν σε ισχύ και τα ρωσικά κεφάλαια θα συνεχίσουν να είναι παγωμένα. Υπενθυμίζεται ότι τα κράτη-μέλη αποφάσισαν πρόσφατα την επ’ αόριστον παράταση του παγώματος των ρωσικών περιουσιακών στοιχείων, χωρίς ανάγκη εξαμηνιαίας ανανέωσης.
Περίπου 210 δισ. ευρώ από τα αποθεματικά της ρωσικής κεντρικής τράπεζας είναι δεσμευμένα σε χρηματοπιστωτικά ιδρύματα της ΕΕ, εκ των οποίων 185 δισ. ευρώ βρίσκονται υπό τη διαχείριση της Euroclear στο Βέλγιο. Η βελγική κυβέρνηση εξακολουθεί να εκφράζει σοβαρές ανησυχίες για τους νομικούς και χρηματοοικονομικούς κινδύνους, ζητώντας σαφείς εγγυήσεις ότι το ενδεχόμενο κόστος θα κατανεμηθεί μεταξύ των εταίρων.
Την ίδια ώρα, χώρες όπως η Ελλάδα και η Ιταλία ζητούν διαβεβαιώσεις ότι τυχόν ενεργοποίηση εγγυήσεων δεν θα επηρεάσει τους εθνικούς στόχους δαπανών, στο πλαίσιο των ευρωπαϊκών δημοσιονομικών κανόνων.
Παράλληλα, το Βέλγιο, η Ιταλία, η Βουλγαρία και η Μάλτα υπέγραψαν κοινή δήλωση, ζητώντας τη συνέχιση της διερεύνησης «εναλλακτικών επιλογών» με μικρότερο οικονομικό και νομικό ρίσκο.
Οι διαπραγματεύσεις συνεχίστηκαν μέχρι αργά το βράδυ της Τετάρτης σε επίπεδο πρέσβεων, με την πλειοψηφία των κρατών-μελών να εμφανίζεται καταρχήν θετική στο δάνειο επανορθώσεων, υπό την προϋπόθεση ύπαρξης επαρκών εγγυήσεων και μηχανισμών αλληλεγγύης. «Πρέπει να βρεθεί συμφωνία – αλλιώς το μήνυμα για την ΕΕ θα είναι καταστροφικό», ανέφεραν ευρωπαίοι διπλωμάτες.
Ο πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, Αντόνιο Κόστα, άφησε ανοιχτό το ενδεχόμενο παράτασης της Συνόδου έως ότου υπάρξει αποτέλεσμα, ενώ η Ύπατη Εκπρόσωπος Κάγια Κάλας ξεκαθάρισε ότι οι ηγέτες δεν θα αποχωρήσουν χωρίς απόφαση. Από την πλευρά του, ο Γερμανός καγκελάριος Φρίντριχ Μερτς προειδοποίησε ότι ενδεχόμενη αποτυχία συμφωνίας για την Ουκρανία θα είχε μακροχρόνιες αρνητικές συνέπειες για την Ευρώπη. Όπως τόνισε, το σημερινό Ευρωπαϊκό Συμβούλιο καλείται να αποδείξει ότι η ΕΕ μπορεί να παραμείνει ενωμένη «σε μια κρίσιμη καμπή της ιστορίας».
Σε ό,τι αφορά τα υπόλοιπα θέματα, οι ηγέτες της ΕΕ θα πραγματοποιήσουν μια πρώτη στρατηγική συζήτηση για τον μακροπρόθεσμο προϋπολογισμό 2028-2034. Η πρόταση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής κατατέθηκε τον Ιούλιο του 2025, ενώ η δανική προεδρία έχει ήδη προχωρήσει το προπαρασκευαστικό έργο. Στόχος, σύμφωνα με τον Αντόνιο Κόστα, είναι η επίτευξη συμφωνίας έως το τέλος του 2026, ώστε τα νέα προγράμματα να τεθούν σε ισχύ το 2028.
Για τη διεύρυνση της ΕΕ, την οποία ο πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου χαρακτηρίζει «γεωστρατηγική επένδυση στην ειρήνη, την ασφάλεια, τη σταθερότητα και την ευημερία», οι ηγέτες θα εξετάσουν την πρόοδο ορισμένων υποψήφιων χωρών. Ορισμένες εξ αυτών, όπως επισημαίνεται, ενδέχεται να πληρούν τις προϋποθέσεις ένταξης στο όχι τόσο μακρινό μέλλον, με την ενταξιακή διαδικασία να παραμένει αυστηρά αξιοκρατική και συνδεδεμένη με μεταρρυθμίσεις.
Κατά το δείπνο εργασίας, οι ηγέτες θα συζητήσουν τη γεωοικονομική κατάσταση και τις επιπτώσεις της στην ανταγωνιστικότητα της Ένωσης. Η συζήτηση θα επικεντρωθεί στην αντιμετώπιση εξωτερικών πιέσεων, στην επιτάχυνση της εμπορικής ατζέντας και στην ενίσχυση της στρατηγικής αυτονομίας της ΕΕ.
Στην ημερήσια διάταξη περιλαμβάνονται επίσης η κατάσταση στη Μέση Ανατολή, καθώς και ζητήματα άμυνας, ασφάλειας και μετανάστευσης, τα οποία αναμένεται να συζητηθούν συνοπτικά.
