Συζήτηση του Πρωθυπουργού Κυριάκου Μητσοτάκη με πολύτεκνους στο πλαίσιο του συνεδρίου «Το δημογραφικό και η Ελλάδα του 2040: Οικογένεια, οικονομία, σύγχρονος τρόπος ζωής», που διοργανώνει ο «Ελεύθερος Τύπος»
Ο Πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης συμμετείχε σε συζήτηση με δύο πολύτεκνους, τον Δημήτρη Κοτσιφάκο και τον Θεόδωρο Παπασάικα, στο πλαίσιο του συνεδρίου «Το δημογραφικό και η Ελλάδα του 2040: Οικογένεια, οικονομία, σύγχρονος τρόπος ζωής» που διοργανώνει ο «Ελεύθερος Τύπος», στο Ζάππειο Μέγαρο. Τη συζήτηση συντόνισε ο Διευθυντής του «Ελεύθερου Τύπου», Γιάννης Τσαπρούνης.
Στην εισαγωγική του τοποθέτηση, ερωτηθείς για τη στρατηγική της κυβέρνησης για το δημογραφικό, ο Πρωθυπουργός ανέφερε:
Μου κάνετε μία σύντομη ερώτηση, θα χρειαζόμουν πολύ χρόνο να σας απαντήσω πλήρως, όμως, καταρχάς, να σας ευχαριστήσω και για την πρωτοβουλία σας και για την πρόσκληση να συνομιλήσουμε σήμερα με δύο ανθρώπους οι οποίοι θα μας μεταφέρουν τη δική τους εμπειρία του τι σημαίνει να μεγαλώνεις σήμερα μία οικογένεια με πολλά παιδιά στην πατρίδα μας.
Δεν νομίζω ότι χρειάζεται να επαναλάβω τα δημογραφικά δεδομένα, τα οποία αντιμετωπίζουμε συνολικά ως χώρα. Θα ήθελα μόνο να επισημάνω ότι ο χαμηλός αριθμός των γεννήσεων, που συνήθως μονοπωλεί τη συζήτηση για το δημογραφικό, δεν αποτελεί μόνο μία ελληνική ιδιαιτερότητα.
Δυστυχώς, αυτή η τάση των νέων ανθρώπων είτε να καθυστερούν να κάνουν παιδιά είτε να επιλέγουν για διάφορους λόγους -που μπορούμε να συζητήσουμε- να κάνουν λιγότερα παιδιά, φαίνεται να είναι ένα πρόβλημα το οποίο αντιμετωπίζουν πολλές χώρες της Ευρώπης και όχι μόνο, και να μην συνδέεται αποκλειστικά με το οικονομικό επίπεδο, την ευημερία των χωρών, αλλά με άλλους λόγους τους οποίους πρέπει να τους αναλύσουμε πολύ βαθύτερα, αν θέλουμε να αντιμετωπίσουμε το πρόβλημα αυτό.
Πριν από λίγες μέρες βρέθηκαν στη Σιγκαπούρη. Η Σιγκαπούρη είναι μια χώρα με πολύ υψηλό επίπεδο ευημερίας, κατά κεφαλήν εισόδημα το οποίο πλησιάζει τα 100.000 δολάρια και εκεί ο δείκτης των γεννήσεων για πρώτη φορά έπεσε κάτω του 1. Η Νότια Κορέα, η οποία είναι και αυτή μια εξαιρετικά εύπορη χώρα, έχει δείκτη γεννήσεων 0,8.
Αυτό το λέω για να μην θεωρήσουμε ότι η μόνη αντιμετώπιση του προβλήματος του δημογραφικού σχετίζεται με οικονομικά μέτρα. Προφανώς και τα οικονομικά μέτρα έχουν πολύ μεγάλη σημασία. Και για πρώτη φορά στη χώρα μας έχουμε μια συνολική στρατηγική αντιμετώπισης του δημογραφικού, το οποίο αντιμετωπίζει το πρόβλημα σε όλες του τις εκφάνσεις.
Διότι και να μπορούσαμε σήμερα ως δια μαγείας να αυξήσουμε τον αριθμό των γεννήσεων στον αριθμό που θα μας εξασφάλιζε έναν σταθερό πληθυσμό, τα νέα παιδιά τα οποία θα γεννιόντουσαν τον επόμενο χρόνο θα έμπαιναν στον ενεργό πληθυσμό σε 25, 30 χρόνια από τώρα.
Η άλλη όψη του δημογραφικού είναι η γήρανση, η οποία προφανώς και αυτή έχει σημαντικές επιπτώσεις στο ασφαλιστικό μας σύστημα, στις δαπάνες υγείας, αλλά και στον τρόπο με τον οποίο αντιλαμβανόμαστε τον ενεργό πληθυσμό και το τι σημαίνει κάποιος να μπορεί να είναι ενεργός και παραγωγικός από μια ηλικία και πάνω.
Και θέλω εδώ να επισημάνω ότι η απόφαση την οποία πήρε η κυβέρνησή μας να δώσει ουσιαστικά φορολογικά κίνητρα στους συνταξιούχους να εξακολουθούν να εργάζονται, με το να μην περικόπτεται η σύνταξή τους, είχε εξαιρετικά θετικό αντίκτυπο. Παραπάνω από 200.000 συνταξιούχοι αυτή τη στιγμή εργάζονται, φορολογούνται απλά για το εισόδημα το οποίο εισπράττουν, χωρίς, όμως, να χάνουν κανένα συνταξιοδοτικό δικαίωμα.
Όμως, αν έπρεπε να κλείσω αυτή την εισαγωγική μου τοποθέτηση, θα εστίαζα στη μεγάλη προτεραιότητα την οποία δίνει η κυβέρνησή μας στη στήριξη των οικογενειών με παιδιά, στα πλαίσια της μεγάλης φορολογικής μεταρρύθμισης την οποία ήδη έχουμε ψηφίσει και η οποία θα αρχίσει να υλοποιείται από τις αρχές του επόμενου χρόνου. Νομίζω ότι πρέπει να έχουμε μια αίσθηση τι σημαίνει να μεγαλώνεις σήμερα παιδιά, ειδικά πολλά παιδιά, σε μια Ελλάδα στην οποία και εδώ το πρόβλημα της ακρίβειας είναι το πρώτο ζήτημα το οποίο αντιμετωπίζουν τα ελληνικά νοικοκυριά.
Πήραμε, λοιπόν, μια πολύ συνειδητή πολιτική απόφαση: θα στηρίξουμε τις οικογένειες με παιδιά και θα δώσουμε μεγαλύτερες φοροαπαλλαγές ανάλογα με τον αριθμό των παιδιών που έχει κάθε οικογένεια. Και, προφανώς, όσο περισσότερο αυξάνονται τα παιδιά τόσο περισσότερο μειώνεται ο φόρος, ειδικά για τις πολύτεκνες οικογένειες σε πολλές περιπτώσεις ο φόρος εισοδήματος μηδενίζεται.
Αυτή είναι μια πολιτική απόφαση την οποία πήραμε: να κατανείμουμε τον δημοσιονομικό χώρο τον οποίο έχουμε στη διάθεσή μας υπέρ της οικογενειών με παιδιά και υπέρ των νέων. Για να μπορέσουμε να δώσουμε και στους νέους ένα σημαντικό κίνητρο να ξεκινήσουν την επαγγελματική τους σταδιοδρομία χωρίς να έχουν πρόσθετα φορολογικά βάρη.
Νομίζω ότι αυτή είναι μια απόφαση η οποία έχει πολιτικό πρόσημο. Είναι μια απόφαση η οποία συνάδει απόλυτα, θα έλεγα, και με τον χαρακτήρα της κεντροδεξιάς μας παράταξης, της οποίας έχω την τιμή να ηγούμαι σήμερα, και η οποία προτάσσει την οικογένεια ως το «κύτταρο» εκείνο πάνω στο οποίο χτίζεται συνολικά η κοινωνική συνοχή.
Και είμαι σίγουρος ότι οι πολίτες οι οποίοι θα εισπράξουν αυτή την αύξηση στον μισθό τους -διότι περί τούτου πρόκειται τελικά, θα δουν περισσότερα χρήματα στους λογαριασμούς τους από τον Ιανουάριο-, θα αντιληφθούν ότι πράγματι για πρώτη φορά μια κυβέρνηση υλοποιεί μια φορολογική πολιτική συνεκτική, η οποία στοχεύει πολύ συγκεκριμένα και πολύ αποτελεσματικά στην οικογένεια, με πρόσθετα φορολογικά κίνητρα, ανάλογα με τον αριθμό των παιδιών που έχει κάθε ελληνική οικογένεια.
Ερωτηθείς για παρεμβάσεις που θα μπορούσαν να γίνουν για την αντιμετώπιση της μείωσης του πληθυσμού στην περιφέρεια και το brain drain, ζητήματα που συνδέονται με το δημογραφικό, με συνέπειες στην επόμενη μέρα της οικονομίας, την αγορά εργασίας και το ασφαλιστικό, ο Κυριάκος Μητσοτάκης σημείωσε:
Έχετε δίκιο να λέτε ότι το δημογραφικό δεν είναι μόνο ένα ζήτημα το οποίο έχει μία βαθιά εθνική διάσταση -τι σημαίνει στο βάθος των δεκαετιών να συρρικνώνεται ο πληθυσμός μιας χώρας-, αλλά έχει σημαντικότατες οικονομικές διαστάσεις και διαστάσεις που αφορούν την ελληνική περιφέρεια, την ερήμωσή της, τι σημαίνει να μεγαλώνεις σήμερα παιδιά σε ένα απομονωμένο χωριό σε σχέση με το να μεγαλώνουν σε μία πόλη. Γι’ αυτό και η αντιμετώπιση του δημογραφικού δεν μπορεί παρά να μην είναι μια πολυδιάστατη πολιτική, η οποία ακουμπάει πάνω σε όλες αυτές τις πτυχές.
Πάρτε, για παράδειγμα, τα ζητήματα τα οποία αφορούν στη στέγη. Μιλώντας σε πολλά νέα ζευγάρια πρέπει να καταλάβουμε τι είναι αυτό τελικά που τους εμποδίζει ή τους δυσκολεύει να κάνουν παιδιά. Προφανώς, η οικονομική δυσχέρεια και το άγχος του να υποστηρίζεις περισσότερα παιδιά είναι το πρώτο το οποίο συνήθως μας αναφέρουν, αλλά αυτό συνδέεται κατά κανόνα με τα έξοδα τα οποία έχουν να κάνουν για την απόκτηση στέγης.
Μπορεί σήμερα εύκολα ένα νέο ζευγάρι να αποκτήσει το δικό του σπίτι; Και τι εργαλεία μπορούμε να δώσουμε εμείς σε αυτή την κατεύθυνση; Τα προγράμματα «Σπίτι μου Ι» και «Σπίτι μου ΙΙ» -στο «Σπίτι μου ΙΙ», μάλιστα, διευρύναμε και άλλο τα σχετικά κριτήρια- είναι ένα πολύ καλό παράδειγμα του πώς μπορούμε να δώσουμε τη δυνατότητα σε νέους ανθρώπους να αποκτήσουν σπίτι, επιδοτώντας ουσιαστικά το στεγαστικό τους δάνειο, καταβάλλοντας μια δόση στεγαστικού δανείου η οποία θα ήταν αντίστοιχη ή ενδεχομένως και χαμηλότερη από το ενοίκιο το οποίο θα πλήρωναν εάν νοίκιαζαν σπίτι. Ανοίγουμε, δηλαδή, ένα «παράθυρο» στην ιδιοκτησία σε ανθρώπους οι οποίοι θα είχαν δυσκολία σήμερα να αποκτήσουν το δικό τους σπίτι.
Και βέβαια, εδώ πρέπει και οι τράπεζες οι ίδιες, μέσα από τα δικά τους προϊόντα και μέσα από το πώς αντιλαμβάνονται οι ίδιες οι τράπεζες τη στεγαστική πίστη, να είναι ενδεχομένως πιο γενναιόδωρες. Και να στηρίζουν ειδικά νέα ζευγάρια με προϊόντα και με επιτόκια τα οποία να μπορούν να επιτρέπουν στα νέα ζευγάρια να αποκτήσουν το δικό τους σπίτι.
Αλλά, βέβαια, γνωρίζουμε ότι πολλοί συμπολίτες μας είναι στο ενοίκιο. Και πράγματι, εκεί όπου νομίζω ότι σήμερα έχουμε τις μεγαλύτερες δυσκολίες είναι στους συμπολίτες μας οι οποίοι έχουν παιδιά, είναι στο ενοίκιο και αντιμετωπίζουν τη συσσωρευμένη ακρίβεια των τελευταίων ετών. Γι’ αυτό και οι πολιτικές μας για τη στήριξη των ανθρώπων που είναι στο ενοίκιο έχουν τόσο μεγάλη σημασία.
Εμείς πήραμε μια απόφαση και την Παρασκευή, για πρώτη φορά, θα επιστρέψουμε ένα ολόκληρο ενοίκιο στους Έλληνες πολίτες οι οποίοι είναι στο ενοίκιο, έως του ποσού των 800 ευρώ. Αυξάνεται, μάλιστα, αυτό το ποσό ανάλογα με τα προστατευόμενα μέλη. Άρα, πάντα υπάρχει η δημογραφική διάσταση σε κάθε πολιτική μας. Αυτό ισοδυναμεί με μια μείωση του ενοικίου ετησίως κατά 8%. Είναι μια ανάσα την οποία δίνουμε στους συμπολίτες μας οι οποίοι είναι στο ενοίκιο για να μπορέσουν να ανταπεξέλθουν και να τα βγάλουν πέρα σε συνθήκες οι οποίες είναι αντικειμενικά δύσκολες.
Από εκεί και πέρα, αναφερθήκατε στο ζήτημα της ερήμωσης της περιφέρειας, το οποίο συνδέεται σε έναν βαθμό με το δημογραφικό. Εδώ θέλω να πω ότι η ελληνική πολιτεία και το εκπαιδευτικό μας σύστημα φροντίζει να καλύψει τις ανάγκες των παιδιών σε οποιαδήποτε γωνιά της πατρίδας μας και αν βρίσκονται, για το Δημοτικό τουλάχιστον. Γι’ αυτό και έχουμε το παράδειγμα πολλών σχολείων με έναν ή δύο μαθητές αλλά με δάσκαλο ή δασκάλα, γιατί θεωρούμε ότι αυτή είναι η ελάχιστη υποχρέωση την οποία πρέπει να τηρήσουμε απέναντι στους πολίτες οι οποίοι επιλέγουν να ζουν σε απομακρυσμένες περιοχές της πατρίδας μας.
Μερικές φορές το κόστος ζωής μπορεί να είναι φθηνότερο, η ποιότητα ζωής μπορεί να είναι καλύτερη, υπό την προϋπόθεση ότι το κράτος μπορεί να παρέχει τις βασικές υπηρεσίες: παιδεία, υγεία, προσβασιμότητα. Αν καλύπτονται αυτές οι ανάγκες, η μετακίνηση από τα αστικά κέντρα στην περιφέρεια μπορεί υπό προϋποθέσεις να είναι πιο ελκυστική.
Και ένα ακόμα φορολογικό εργαλείο το οποίο χρησιμοποιήσαμε για να στηρίξουμε τους συμπολίτες μας οι οποίοι είναι στην περιφέρεια, κυρίως στα χωριά μας -όντως πολλά χωριά σήμερα έχουν τάσεις ερήμωσης- είναι να καταργήσουμε εντός μιας διετίας τον ΕΝΦΙΑ για όλα τα χωριά, τους οικισμούς κάτω των 1.500 κατοίκων. Αυτή η πρωτοβουλία αφορά σε παραπάνω από 12.000 χωριά στην πατρίδα μας. Είναι μια πρόσθετη οικονομική ελάφρυνση για τους συμπολίτες μας οι οποίοι ζουν στην περιφέρεια.
Κατά συνέπεια, θα επαναλάβω ότι μια συνεκτική δημογραφική πολιτική δεν στηρίζεται μόνο σε ένα μέτρο. Το κύριο μέλημα μας πρέπει να είναι να καταλάβουμε, να μπούμε στο μυαλό των νέων ανθρώπων, να δούμε τι παραπάνω πρέπει να τους προσφέρουμε προκειμένου να τους βοηθήσουμε να πάρουν την απόφαση είτε να κάνουν το πρώτο παιδί είτε να προχωρήσουν από το πρώτο στο δεύτερο είτε από το δεύτερο στο τρίτο.
Να πω και κάτι ακόμα: αυτό συνδέεται σε μεγάλο βαθμό με το γεγονός ότι η ίδια η φύση της οικογένειας έχει αλλάξει. Θέλουμε περισσότερες γυναίκες στην αγορά εργασίας, αυτό είναι κάτι το οποίο ήδη γίνεται, αλλά σε ένα ζευγάρι το οποίο δουλεύουν και οι δύο γονείς πρέπει να είμαστε σίγουροι ότι μπορούμε να παρέχουμε στους γονείς τη δυνατότητα κάποιος να φροντίζει τα παιδιά τους, όταν δεν υπάρχει διαθέσιμος παππούς και γιαγιά. Διότι η παραδοσιακή δομή της ελληνικής οικογένειας προσφέρει μεν αυτό το πλεονέκτημα, αλλά δεν μπορεί να στηριζόμαστε εμείς σε αυτή τη λογική.
Κατά συνέπεια, ολοήμερα σχολεία, μεγαλύτερη πρόσβαση σε βρεφονηπιακούς σταθμούς, πραγματική φροντίδα, ποιοτική φροντίδα των παιδιών σε νεαρή ηλικία, που να επιτρέπει στα εργαζόμενα ζευγάρια να έχουν την ασφάλεια ότι κάποιος θα φροντίζει τα παιδιά τους, αυτά είναι κεντρική προτεραιότητα αυτής της κυβέρνησης.
Και βέβαια, αυτό ως ένα βαθμό σχετίζεται και με τις ευθύνες του ιδιωτικού τομέα. Είχαμε ξεκινήσει ένα πρόγραμμα που είχαμε επιχειρήσει να χρηματοδοτήσουμε από το Ταμείο Ανάκαμψης, το οποίο -θα το πω έτσι γιατί έτσι το αισθάνομαι- δεν πήγε πολύ μακριά: να δώσουμε τη δυνατότητα στις ίδιες τις επιχειρήσεις να δημιουργήσουν εντός των δικών τους γραφείων βρεφονηπιακούς σταθμούς.
Η Βουλή, κ. Πρόεδρε, έχει έναν εξαιρετικό παιδικό βρεφονηπιακό σταθμό και αυτό είναι ένας πρόσθετος λόγος που καθιστά τη Βουλή τόσο ελκυστική. Θα μπορούσαν και οι ίδιες οι εταιρείες να το κάνουν αυτό με μεγαλύτερη ένταση και να προσφέρουν αυτή την πρόσθετη παροχή στους εργαζόμενους.
Όπως μπορούν και οι ίδιες οι εταιρίες -και κάποιες το έχουν κάνει- να επιβραβεύουν τους δικούς τους εργαζόμενους όταν αυτοί ξεπερνούν ένα όριο παιδιών που μπορεί αυτές να το ορίσουν. Και κάποιες εταιρείες ήδη το κάνουν.
Άρα, χρειαζόμαστε και τη συμμετοχή του ιδιωτικού τομέα αν θέλουμε να έχουμε μία πραγματικά συνεκτική στρατηγική για την αντιμετώπιση του δημογραφικού.
Σε ερώτηση για το αν θα μπορούσε να τεθεί ρήτρα δημογραφικού σε κάθε νομοσχέδιο και σε κάθε μεταρρύθμιση, όπως συμβαίνει με τη μελέτη περιβαλλοντικών επιπτώσεων, καθώς και για τον ρόλο που θα μπορούσε να έχει η νόμιμη μετανάστευση, ο Πρωθυπουργός είπε:
Καταρχάς, νομίζω ότι η συζήτηση σήμερα καταδεικνύει ότι το δημογραφικό πρόβλημα δεν είναι αντικείμενο μόνο ενός Υπουργείου.
Εγώ χαίρομαι που η κυβέρνησή μας για πρώτη φορά θεσμοθέτησε ένα Υπουργείο Κοινωνικής Συνοχής και Οικογένειας. Και μόνο το γεγονός ότι αναφερόμαστε στην οικογένεια στον τίτλο ενός Υπουργείου, καταδεικνύει τη σημασία την οποία αποδίδουμε στην προστασία της οικογένειας στην ουσία, όχι μόνο κατ’ εφαρμογήν, τυπικά, της σχετικής συνταγματικής επιταγής.
Γι’ αυτό και η στρατηγική μας για το δημογραφικό είναι μια οριζόντια στρατηγική, η οποία ακουμπάει σε πολλά διαφορετικά Υπουργεία. Ακριβώς γιατί, όπως είπατε, έχει πολλές διαφορετικές πτυχές οι οποίες εκ των πραγμάτων δεν μπορούν να υλοποιηθούν μόνο από ένα Υπουργείο, το οποίο μπορεί μην να συντονίζει την όλη προσπάθεια, όμως είναι σαφές ότι τα ζητήματα αυτά άπτονται αρμοδιοτήτων πολλών άλλων Υπουργείων, πρωτίστως του Υπουργείου Οικονομικών και της χάραξης της κεντρικής οικονομικής πολιτικής της κυβέρνησης.
Διότι, ξέρετε, οι ανάγκες οποιασδήποτε κοινωνίας είναι πάντα ατελείωτες, οι πόροι όμως είναι περιορισμένοι. Και η ίδια η φύση της πολιτικής διεργασίας και διαδικασίας και του πολιτικού διαλόγου ακριβώς συνίσταται στο πώς θα κατανείμουμε τους περιορισμένους πόρους που έχουμε στην διάθεσή μας και ποιες προτεραιότητες θέτουμε.
Εμείς θέσαμε, λοιπόν, μια ξεκάθαρη προτεραιότητα. Είπαμε με τον Υπουργό Οικονομικών: έχουμε να διανείμουμε το ποσό των 1,76 δισεκατομμυρίων ευρώ για το 2026, ούτε ένα ευρώ περισσότερο ούτε ένα ευρώ λιγότερο. Πώς επιλέγουμε να κατανείμουμε αυτό το ποσό;
Προτάξαμε την προστασία της οικογένειας, με τη φορολογική επιβράβευση των οικογενειών, ανάλογα με τον αριθμό των παιδιών, στον πυρήνα της πολιτικής μας. Ήταν μία πολιτική απόφαση. Μπορεί κάποιος άλλος να πει: εγώ δεν θέλω να στηρίξω την οικογένεια, θέλω να μειώσω τον ΦΠΑ. Με το ίδιο ποσό, όμως. Δεν μπορεί να κάνει και τα δύο. Προσέξτε, δεν μπορεί να στηρίζει την οικογένεια και να ψηφίζει τα μέτρα της κυβέρνησης και, ταυτόχρονα, να ζητά πρόσθετα μέτρα οικονομικής ελάφρυνσης.
Άρα, στο ίδιο, θα έλεγα, το DNA των δικών μας πολιτικών επιλογών, το οποίο συνδέεται με την παράταξη μας, βρίσκεται η προστασία της οικογένειας με σημαντικά μέτρα φορολογικής ελάφρυνσης.
Από εκεί και πέρα, με ρωτήσατε για την νόμιμη μετανάστευση, και νομίζω αυτό είναι ένα ζήτημα για το οποίο πρέπει να μιλήσουμε με θάρρος και με ειλικρίνεια, λέγοντας καταρχάς ότι σήμερα η χώρα μας βρίσκεται στην ευχάριστη θέση να έχει μειώσει την ανεργία από το 18% που ήταν το 2019 σε ποσοστά κάτω του 8%. Που σημαίνει ότι πια η δύναμη την οποία έχει ο εργαζόμενος να διεκδικήσει καλύτερες απολαβές είναι πολύ μεγαλύτερη, καθώς έχουμε «πιέσεις» πια στην αγορά εργασίας. Πριν από έξι χρόνια το μεγάλο ζητούμενο ήταν να βρούμε δουλειές στα νέα μας τα παιδιά. Σήμερα μεγαλύτερο πρόβλημα έχουν οι επιχειρήσεις που δεν βρίσκουν εργαζόμενους.
Πριν συζητήσουμε, όμως, για τη νόμιμη μετανάστευση -και δεν θα αποφύγω το ερώτημά σας-, ας δούμε πρώτα τις ευκαιρίες που παρουσιάζονται να αυξήσουμε τη συμμετοχή στην αγορά εργασίας των ίδιων των Ελλήνων πολιτών.
Γυναίκες. Μιλήσαμε για τη σημασία, το είπατε πάρα πολύ ωραία και σας ευχαριστώ πολύ γι’ αυτό το οποίο είπατε ότι μπορεί μία οικογένεια με δύο εργαζόμενους γονείς, που εργάζεται και ο πατέρας και η μητέρα, μπορούν να κάνουν παιδιά και πολλά παιδιά. Και να μπορέσουν, τελικά, να έχουν την ευτυχία του να απολαμβάνουν τη χαρά της οικογένειας χωρίς εκπτώσεις στην επαγγελματική τους διαδρομή.
Εμείς στέλνουμε ένα μήνυμα στις γυναίκες: είμαστε εδώ να σας βοηθήσουμε να κάνετε βήματα συμμετοχής στην αγορά εργασίας. Διότι τα ποσοστά συμμετοχής των γυναικών είναι ακόμα σχετικά περιορισμένα.
Και να σπάσουμε αυτό το ταμπού, ότι μία γυναίκα η οποία έχει παιδιά, ή και περισσότερα παιδιά, δεν μπορεί να δουλεύει. Όχι, μπορεί. Βεβαίως και μπορεί να δουλεύει. Εμείς θα κάνουμε ό,τι περνάει από το χέρι μας για να ενθαρρύνουμε τις γυναίκες να συμμετέχουν στην αγορά εργασίας.
Οι ηλικιωμένοι. Μιλήσαμε πριν τι σημαίνει σήμερα να βγαίνεις στη σύνταξη. Πρέπει να σας πω ότι με πολλούς συνταξιούχους οι οποίοι εργάζονται, με τους οποίους συνομιλώ, προφανώς ο κύριος λόγος είναι το πρόσθετο εισόδημα, είναι και κάτι ακόμα, όμως: είναι αυτή η αίσθηση ότι «είμαι δημιουργικός, είμαι παραγωγικός, δεν θέλω να αποσυρθώ κατά ανάγκη στην ασφάλεια της σύνταξης, όταν αισθάνομαι ότι έχω ακόμα να προσφέρω».
Προγράμματα τα οποία έχουμε τρέξει και δρομολογήσει, όπως το πρόγραμμα «55 – 67» εξαιρετικά επιτυχημένο. Δώσαμε τις ευκαιρίες σε πιο ηλικιωμένους συμπολίτες μας, οι οποίοι μπορεί να μην είχαν συμπληρώσει και τα χρόνια για να μπορέσουν να βγουν στη σύνταξη, να έχουν μία απασχόληση και να είναι εξαιρετικά χρήσιμοι και δημιουργικοί.
Το πώς θα βάλουμε στην αγορά εργασίας άτομα με αναπηρία. Εκεί και αν υπάρχουν ακόμα κοινωνικοί αποκλεισμοί. Εγώ είμαι περήφανος που, για πρώτη φορά, η κυβέρνησή μας έχει μία συνεκτική στρατηγική για τα άτομα με αναπηρία και τις ευκαιρίες που τους δίνουμε να μπορούν να ενταχθούν στην αγορά εργασίας.
Όταν, λοιπόν, αντιμετωπίσουμε όλες αυτές τις προκλήσεις, μπορούμε να συζητήσουμε και για τη νόμιμη μετανάστευση.
Η κυβέρνησή μας στο μεταναστευτικό έχει μία πολύ συγκεκριμένη πολιτική. Είμαστε πολύ αυστηροί με την παράνομη μετανάστευση. Θα κάνουμε ό,τι περνάει από το χέρι μας για να μην μπει κανείς παράνομα στη χώρα μας. Και νομίζω ότι έχουμε αποδείξει, με τη μείωση των ροών, ότι αυτή η πολιτική μπορεί να είναι αποτελεσματική. Μάλιστα, έχουμε συμπαρασύρει και την Ευρώπη στην αυστηροποίηση της μεταναστευτικής πολιτικής, ως προς την προστασία των εξωτερικών συνόρων της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Έχουμε, λοιπόν, δώσει δείγματα γραφής ως προς αυτή την πολιτική.
Όμως, ταυτόχρονα, ξέρουμε ότι έχουμε ανάγκες στην αγορά εργασίας. Αλλά αυτοί οι οποίοι θα έρχονται στη χώρα μας, θα έρχονται νόμιμα. Θα τους επιλέγουμε εμείς, θα έρχονται από χώρες με τις οποίες συνάπτουμε διμερείς συμφωνίες κινητικότητας και μετανάστευσης, με τις οποίες έχουμε καλές σχέσεις, όπως, για παράδειγμα, η Αίγυπτος, ή η Ινδία. Και θα καλύπτουν πραγματικές ανάγκες της αγοράς εργασίας.
Και ναι, αν αυτοί οι άνθρωποι τελικά μείνουν στην Ελλάδα, ενσωματωθούν στην ελληνική κοινωνία, τους κάνουμε να αισθάνονται Έλληνες, δεν έχουμε τίποτα να φοβηθούμε από αυτό.
Και βέβαια, έχουμε και μία υποχρέωση για αυτούς οι οποίοι τελικά έρχονται στη χώρα μας, να κάνουμε έναν διαχωρισμό: ποιοι είναι πρόσφυγες και ποιοι είναι οικονομικοί μετανάστες. Οι οικονομικοί μετανάστες θα γυρίζουν πίσω. Είμαστε πολύ σαφείς σε αυτό και πολύ αυστηροί σε αυτή την πολιτική μας. Αν κάποιος, όμως, είναι πρόσφυγας και δικαιούται διεθνούς προστασίας, πρέπει να τον φροντίσουμε. Και αν μπορούμε να τον εντάξουμε στην παραγωγική διαδικασία και να τον ενσωματώσουμε στην ελληνική κοινωνία, αυτό θα φροντίσουμε να το κάνουμε.
Ο Μάξιμος εδώ ξέρει πολύ καλά τις ανάγκες που υπάρχουν στη Θεσσαλία σε εργάτες γης. Για πρώτη φορά είχαμε έναν περιορισμένο αριθμό προσφύγων από το Σουδάν. Φροντίσαμε και τους κάναμε κάποια προγράμματα ταχύρρυθμης εκμάθησης ελληνικών και για πρώτη φορά αυτοί οι άνθρωποι θα εργαστούν στα χωράφια, εκεί όπου έχουμε πραγματική ανάγκη.
Θεωρώ λοιπόν ότι δεν έχουμε τίποτα να φοβηθούμε από μία τέτοια πολιτική, γιατί μιλάμε για σχετικά μικρούς αριθμούς. Αλλά πριν μιλήσουμε, τονίζω και πάλι, για τη νόμιμη μετανάστευση, ας δούμε τις δυνατότητες συμμετοχής στην αγορά εργασίας εκείνων των Ελλήνων που θα ήθελαν να δουλεύουν και για κάποιους διαφορετικούς λόγους ή δεν μπορούν ακόμα ή δεν θέλουν να το κάνουν.
Στην ερώτηση για το αν, μετά τα μέτρα που εξαγγέλθηκαν στη ΔΕΘ και την εφαρμογή τους που θα αρχίσει τον Ιανουάριο του 2026, θα υπάρξουν νέα μέτρα για τη στήριξη της οικογένειας τα επόμενα χρόνια, ο Κυριάκος Μητσοτάκης επισήμανε:
Εγώ θα σας πρότεινα να «μεταβολίσουμε» πρώτα τα μέτρα τα οποία ακόμα δεν τα έχουμε υλοποιήσει.
Μόλις προχθές οι χαμηλοσυνταξιούχοι πήραν το τακτικό πια, δεν είναι έκτακτο, το τακτικό βοήθημα των 250 ευρώ ως ελάχιστο μέτρο στήριξης για να μπορέσουν να κάνουν καλύτερα Χριστούγεννα. Όπως σας είπα, στο τέλος της εβδομάδας θα πληρωθεί το ένα ενοίκιο. Από τις αρχές του επόμενου έτους θα τεθούν σε εφαρμογή τα μέτρα τα οποία εξαγγείλαμε.
Ήδη έχουν δρομολογηθεί οι αυξήσεις στα στελέχη των Ενόπλων Δυνάμεων, οι οποίες είναι πολύ σημαντικές, αναγνωρίζοντας με αυτόν τον τρόπο την εξαιρετικά κρίσιμη συνεισφορά τους στην ελληνική κοινωνία και στην ασφάλεια της χώρας μας.
Αυτό το οποίο μπορώ να σας πω είναι ότι όσο η οικονομία συνεχίζει να πηγαίνει καλά, όσο τα δημόσια οικονομικά εξακολουθούν να είναι σταθερά, όσο φέρνουμε περισσότερα χρήματα στα δημόσια ταμεία ως αποτέλεσμα μιας συστηματικής στρατηγικής καταπολέμησης της φοροδιαφυγής, τόσο περισσότερα περιθώρια θα έχουμε και για το 2027 να στηρίξουμε την κοινωνία με στοχευμένα μέτρα, τα οποία πιστεύω ότι η κοινωνία θα τα εκτιμήσει.
Γι’ αυτό και κάνω πάντα τη σύνδεση μεταξύ των δημόσιων οικονομικών -τα οποία μερικές φορές μπορεί να μας φαίνονται πολύ αφαιρετικά ή αφηρημένα, να μην τα καταλαβαίνουμε- και της ατομικής προκοπής.
Όταν η χώρα πηγαίνει καλά και το ταμείο του Υπουργείου Οικονομικών είναι γεμάτο, υπάρχουν δυνατότητες στήριξης της κοινωνίας.
Να πω κιόλας ότι αυτή τη στιγμή η Ελλάδα είναι μια εξαίρεση στην Ευρώπη. Οι πιο πολλές ευρωπαϊκές χώρες αυτή τη στιγμή δυσκολεύονται να ψηφίσουν προϋπολογισμούς λιτότητας. Στο Ηνωμένο Βασίλειο η κυβέρνηση θα παρουσιάσει έναν προϋπολογισμό όπου η Υπουργός Οικονομικών θα πρέπει να βρει 20 δισεκατομμύρια λίρες. Και πώς θα τα βρει; Από αυξήσεις φόρων και από περικοπές δαπανών.
Εμείς αυτές τις εποχές τις έχουμε αφήσει για τα καλά πίσω μας. Και αυτή είναι η μεγάλη επιτυχία της οικονομικής μας πολιτικής.
Γι’ αυτό και δεν θα κουραστώ να λέω ότι οι καλύτερες μέρες είναι μπροστά μας, διότι η πορεία την οποία έχουμε χαράξει θεωρώ ότι είναι μη αναστρέψιμη. Και πιστεύω ότι όταν με το καλό ξαναβρεθούμε σε έναν χρόνο ή σε λιγότερο από έναν χρόνο σε μια αντίστοιχη σύνθεση και εξαγγείλουμε την πολιτική μας για το 2027, θα έχουμε τη δυνατότητα κάνοντας, όπως είπα, συγκεκριμένες πολιτικές επιλογές οι οποίες είναι ευθυγραμμισμένες με την ιδεολογία της παράταξής μας, να στηρίξουμε την κοινωνία και πάλι.
Αλλά σε πρώτη φάση θα μας ενθάρρυνα να εστιάσουμε στα πολλά θετικά των επόμενων εβδομάδων και των επόμενων μηνών.
Σε ερώτηση για το αν σκέφτεται η κυβέρνηση να επαναφέρει το μέτρο της χορήγησης πλασματικών ετών ασφάλισης στις πολύτεκνες μητέρες, με βάση τον αριθμό των ανήλικων τέκνων, ο Πρωθυπουργός ανέφερε:
Να πω μόνο ότι ξέρουμε πολύ καλά ότι υπάρχουν λίγες οικογένειες που θα τις χαρακτήριζα υπερπολύτεκνες, χωρίς να υποτιμήσω τη σημασία των πολύτεκνων, οι οποίοι στον ορισμό μας είναι από τέσσερα παιδιά και πάνω.
Για πρώτη φορά, όπως είπατε, έχουμε εισάγει μία λογική πραγματικής αναλογικότητας, ανάλογα με τον αριθμό των παιδιών.
Άκουσα με πολλή προσοχή αυτό το οποίο είπατε, αφήστε με να το μελετήσω και θα επανέλθω.
