Παγκόσμια Ημέρα Ελληνικής Γλώσσας ανακηρύχθηκε Η 9η Φεβρουαρίου, ημέρα του θανάτου του εθνικού ποιητή Διονύσιου Σολωμού (1857). Η Υπουργός Πολιτισμού Λίνα Μενδώνη, κατά τη διάρκεια των εργασιών της 43ης Γενικής Συνόδου της UNESCO, στη Σαμαρκάνδη, παρέστη και εκφώνησε ομιλία στην εκδήλωση, που οργάνωσε η Μόνιμη Ελληνική Αντιπροσωπεία του Οργανισμού, με την ευκαιρία αυτής της ανακήρυξης.
Η υπουργός λαμβάνοντας το λόγο, μετά την προβολή των μηνυμάτων του Πρωθυπουργού Κυριάκου Μητσοτάκη και του Προέδρου της Κύπρου Νίκου Χριστοδουλίδη, ξεκίνησε λέγοντας ότι η ελληνική γλώσσα «έχει οικουμενική ακτινοβολία. αποτελώντας την παλαιότερη ινδοευρωπαϊκή γλώσσα, με γραπτά τεκμήρια. Τόνισε πως στο πέρασμα των αιώνων, «η ελληνική αναπόφευκτα εξελίχθηκε, για να καταλήξει στην κοινή νεοελληνική, η οποία τροφοδοτείται, διαρκώς και γόνιμα, από τις παλαιότερες μορφές της. Ομιλείται και γράφεται ακατάπαυστα, σχεδόν τέσσερις χιλιετίες. Δεν μιλούμε, ασφαλώς, τη γλώσσα του Ομήρου, ούτε του Σοφοκλή. Όμως, η αττική διάλεκτος, που εξελίχθηκε στην ελληνιστική γλώσσα, τη lingua franca της εποχής της, αποτελεί τη βάση της νεοελληνικής. Ο οικουμενικός δυναμισμός της ελληνικής συνιστά, άλλωστε, απτή ιστορική πραγματικότητα».
Όλες οι γλώσσες αποτελούν αποθετήριο του υλικού και του άυλου πολιτισμού των λαών, σημείωσε η υπουργός, διακρίνοντας γιατί η ελληνική ξεχωρίζει. Ξεχωρίζει διότι, με τη μακραίωνη ιστορία της και την αδιαμφισβήτητη επίδρασή της στη γένεση και την εξάπλωση του δυτικού πολιτισμού, αποτέλεσε και αποτελεί κατ’ εξοχήν όχημα επαφής και διάδρασης των πολιτισμών της ανθρωπότητας, το αυθεντικό ετυμολογικό αρχέτυπο στη γένεση του ευρωπαϊκού λόγου.
Μετέπλασε δημιουργικά το αλφάβητο, που δανείστηκε από τους Φοίνικες. Και το ελληνικό αλφάβητο, με τη σειρά του, γέννησε το λατινικό, το πιο διαδομένο σύστημα γραφής παγκοσμίως. Το ίδιο ισχύει και για την εσωτερική δομή της ελληνικής, με την ορθογραφία, τη φωνητική, τη γραμματική και το συντακτικό της, ακόμη και στα ιδιώματα και τις διαλέκτους του, η οποία αποτελεί το θεμέλιο για τις περισσότερες ινδοευρωπαϊκές γλώσσες.
Και τόνισε: «Η ακτινοβολία, όμως, της ελληνικής έγκειται στην εδραίωσή της ως ιδανικού οχήματος για την έκφραση και την ενσάρκωση των προϊόντων της ανθρώπινης διάνοιας. Στις επιστήμες, τα Γράμματα και τις κατακτήσεις της τεχνικής, η ελληνική γλώσσα έχει κυρίαρχη θέση, καθώς δάνεισε όχι μόνο όρους και λέξεις, αλλά στάθηκε το υπόβαθρο για τη βέλτιστη οργάνωση και
συστηματοποίηση ιδεών, υποθέσεων και θεωριών, αλλά και το εργαλείο για την επαλήθευσή τους και την πρακτική εφαρμογή τους.
Από τα έπη του Ομήρου και του Ησιόδου, τα ελληνικά αποτελούν έκτυπο παράδειγμα της οργανικής σύνδεσης γλώσσας και πολιτισμού. Η παράδοση, μάλιστα, της προφορικότητας δε χάνεται απλά στα βάθη των αιώνων. Ταξίδεψε στις χιλιετίες για να δώσει έξοχα δείγματα γραμματείας, φτάνοντας ως τα νεότερα ελληνικά δημοτικά τραγούδια, καταδεικνύοντας τη σημασία της γλώσσας για τη δημιουργία, την εξέλιξη, τη διάσωση και την άνθιση και του υλικού και του άυλου πολιτισμού.»
Η ελληνική υπήρξε η γλώσσα των ομηρικών επών, των ελεγειών του Πινδάρου, των τραγωδιών του Ευριπίδη και των κωμωδιών του Αριστοφάνη. Η γλώσσα της ιστοριογραφίας του Θουκυδίδη, της οντολογίας και της γνωσιοθεωρίας του Πλάτωνα, της λογικής και της μεταφυσικής του Αριστοτέλη.
Η γλώσσα της αθηναϊκής δημοκρατίας και των θεσμών της, αλλά και του βασιλείου του Μεγάλου Αλεξάνδρου, για να επιβληθεί στη συνέχεια ως η γλώσσα της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας και να περάσει στους λογίους της Αναγέννησης. Υπήρξε, η γλώσσα των Ευαγγελιστών και το όχημα του κηρύγματος του Αποστόλου Παύλου.
«Η ακτινοβολία της ελληνικής» είπε η Υπουργός Πολιτισμού, «έγκειται στην εδραίωσή της ως ιδανικού οχήματος για την έκφραση και την ενσάρκωση των προϊόντων της ανθρώπινης διάνοιας. Στις επιστήμες, τα γράμματα και τις κατακτήσεις της τεχνικής, η ελληνική γλώσσα έχει κυρίαρχη θέση, καθώς δάνεισε όχι μόνο όρους και λέξεις, αλλά στάθηκε υπόβαθρο για τη βέλτιστη οργάνωση και συστηματοποίηση ιδεών, υποθέσεων και θεωριών, αλλά και εργαλείο για την επαλήθευσή τους και την πρακτική εφαρμογή τους».
Στη συνέχεια η Λίνα Μενδώνη για να δώσει ένα απτό παράδειγμα του πλούτου και της δυναμικής της ελληνικής γλώσσας, την αδιαμφισβήτητη συμβολή της στην παγκόσμια επιστημονική ορολογία και πώς διαπερνά βασικές έννοιες της επιστήμης και της τεχνολογίας έκλεισε το λόγο της ακολουθώντας το παράδειγμα του Ξενοφώντα Ζολώτα, το 1959. Μιλώντας αγγλικά και χρησιμοποιώντας μόνον ελληνικές λέξεις, απέδειξε την παγκόσμια επιρροή της ελληνικής γλώσσας, η οποία συνεχίζει να εμπλουτίζει τον επιστημονικό λόγο στις σύγχρονες γλώσσες του δυτικού κόσμου, ενθουσιάζοντας το πολυπληθές ακροατήριο. Κλείνοντας, στα ελληνικά την ομιλία της, κατέληξε:
«Οι σημερινοί Έλληνες είμαστε υπερήφανοι για τη γλώσσα «που μας έδωσαν ελληνική», όπως έχει γράψει ο νομπελίστας ποιητής Οδυσσέας Ελύτης. Είμαστε υπερήφανοι, γιατί η ελληνική γλώσσα δεν μας ανήκει αποκλειστικά ως μητρική μας γλώσσα. Είμαστε οι θεματοφύλακες της οικουμενικής της απήχησης».
Αγγελική Κώττη
