Με τιμώμενη χώρα τις Φιλιππίνες και σύνθημα «Η φαντασία γεμίζει τον αέρα», η 77η Διεθνής Έκθεση Βιβλίου της Φρανκφούρτης αποτελεί το σημαντικότερο διεθνές σημείο συνάντησης της παγκόσμιας εκδοτικής κοινότητας – αγορά δικαιωμάτων, βήμα πολιτισμικού διαλόγου και γιορτή ιστοριών, συγγραφέων και αναγνωστών. Η έκθεση αναμένεται να προσελκύσει πάνω από 230.000 επισκέπτες, εκ των οποίων 115.000 επαγγελματίες, 4.300 εκθέτες από 92 χώρες, ενώ θα πραγματοποιηθούν περισσότερες από 3.300 εκδηλώσεις.
© Copyright: Domenic Driessen / Frankfurter Buchmesse
Η 77η Έκθεση Βιβλίου της Φρανκφούρτης (15–19 Οκτωβρίου 2025) αναδεικνύεται σε παγκόσμια πλατφόρμα διαλόγου, πολιτισμού και ιδεών, σε μια εποχή όπου οι συγκρούσεις και οι κοινωνικές εντάσεις πολλαπλασιάζονται. Ο διευθυντής της Έκθεσης, Juergen Boos, τονίζει ότι «η σύνδεση των ανθρώπων έχει γίνει πολιτική αποστολή». Όπως υπογραμμίζει, σε έναν κόσμο όπου τα σύνορα επανέρχονται με δύναμη, η ικανότητα της επικοινωνίας και της συνεργασίας αποκτά πολιτικό χαρακτήρα. «Η Έκθεση Βιβλίου της Φρανκφούρτης συνδέει τους ανθρώπους – και φέτος αυτό είναι πιο αναγκαίο από ποτέ», δηλώνει.
Η διοργάνωση λειτουργεί ταυτόχρονα ως παγκόσμια αγορά δικαιωμάτων και αδειών, αλλά και ως γιορτή του λόγου, της φαντασίας και του διαλόγου. Η τελετή έναρξης παρουσιάστηκε με νέα αισθητική, όπου λόγος, μουσική, φως και ήχος συνδυάζονται σε ένα πολυαισθητικό θέαμα. Το σύνθημα της Τιμώμενης Χώρας, των Φιλιππίνων, «Η φαντασία γεμίζει τον αέρα», εκφράζει τη δύναμη της δημιουργικότητας να υπερβαίνει τα σύνορα. Συμμετείχαν ο Γερμανός Υπουργός Πολιτισμού Wolfram Weimer, ο Υπουργός Παιδείας της Έσσης Armin Schwarz, ο Δήμαρχος της Φρανκφούρτης Mike Josef και η Φιλιππινέζα γερουσιαστής Loren Legarda, ενώ το καλλιτεχνικό μέρος περιλαμβάνει τους Philippine Madrigal Singers, τον Timothy Roth και Φιλιππινέζους ποιητές.
Μία από τις σημαντικότερες καινοτομίες της φετινής έκθεσης είναι το Centre Stage στην Αίθουσα 4.1, όπου φιλοξενείται το πρόγραμμα «Frankfurt Calling – Προοπτικές για τον Πολιτισμό και την Πολιτική». Το νέο αυτό φόρουμ εξετάζει ζητήματα ανθρωπίνων δικαιωμάτων, ελευθερίας της έκφρασης, πολέμων στη Γάζα και την Ουκρανία, καθώς και τον ρόλο της τεχνητής νοημοσύνης στην εργασία και την κοινωνία. Μεταξύ των ομιλητών ξεχωρίζουν η βραβευμένη με Νόμπελ Ειρήνης Μαρία Ρέσα, ο πρώην Γ.Γ. του ΝΑΤΟ Γιενς Στόλτενμπεργκ, ο Παλαιστίνιος βιβλιοπώλης Μαχμούντ Μούνα και η Γερμανίδα Υπουργός Δικαιοσύνης Στεφάνι Χούμπιγκ.
Το ενδιαφέρον του κοινού στρέφεται επίσης στη νεότερη γενιά αναγνωστών, με έντονη παρουσία της λογοτεχνίας New Adult και Fantasy. Οι χώροι Festhalle και Αίθουσα 1.2 φιλοξενούν συναντήσεις συγγραφέων και αναγνωστών, όπως τις Bianca Iosivoni και Abby Jimenez, καθώς και την τελετή απονομής των TikTok Book Awards στις 18 Οκτωβρίου. Η Έκθεση παραμένει ανοιχτή για το κοινό από την Παρασκευή, με δυνατότητα πωλήσεων βιβλίων όλες τις ημέρες.
Η ημέρα «Book-to-Screen» ενώνει τον κόσμο του βιβλίου και του κινηματογράφου, με κορυφαία στιγμή τη συζήτηση της Caroline Wahl, της σκηνοθέτιδας Mia Maariel Meyer και της σεναριογράφου Elena Hell, με αφορμή την ταινία 22 Bahnen, που τιμάται με το Βραβείο Καλύτερης Προσαρμογής.
Στη Διάσκεψη για τα Παιδιά, ο εικονογράφος Axel Scheffler ανοίγει τη συζήτηση για τα «Παιδικά βιβλία σε έναν εύθραυστο κόσμο», ενώ το Φεστιβάλ Παιδιών προσφέρει βιωματικές δράσεις με τον αστροναύτη Matthias Maurer.
Το επαγγελματικό πρόγραμμα καλύπτει όλο το φάσμα του εκδοτικού κλάδου — από τον ήχο και τα audiobooks μέχρι την τεχνητή νοημοσύνη, με συμμετοχή ηγετικών στελεχών από Penguin Random House, HarperCollins, Bonnier και Simon & Schuster.
Οι Φιλιππίνες, τιμώμενη χώρα του 2025, παρουσιάζουν ένα πολυδιάστατο πολιτιστικό πρόγραμμα που εκτείνεται πέρα από τη Φρανκφούρτη, στο Βερολίνο και τη Χαϊδελβέργη. Με πάνω από 100 συγγραφείς και καλλιτέχνες, φέρνουν στη Γερμανία μια εμπειρία φαντασίας και κοινότητας. Το «Jeepney Journey» στην πλατεία Rossmarkt και το περίπτερο από μπαμπού και ίνες ανανά προβάλλουν ένα αρχιπέλαγος συνύπαρξης και διαλόγου, σύμβολο της φετινής Έκθεσης που συνδέει λαούς, πολιτισμούς και ιστορίες σε έναν κοινό, ανοιχτό κόσμο.
Η Ελλάδα
Η ελληνική συμμετοχή περιλαμβάνει 61 εκδότες, πολιτιστικούς οργανισμούς και φορείς, εκ των οποίων 19 με φυσική παρουσία, και την παρουσίαση περίπου 800 εκδόσεων ελληνικών έργων, όπως του Υπουργείου Πολιτισμού και των εποπτευόμενων φορέων του, στα ελληνικά και σε άλλες γλώσσες, των πολιτιστικών ιδρυμάτων και των εκδοτικών οίκων, ελληνικών και ξένων που εκδίδουν μεταφράσεις ελληνικών βιβλίων. Ιδιαίτερη θέση έχει το πρόγραμμα επιδότησης μεταφράσεων GreekLit, που υλοποιεί το Ελληνικό Ίδρυμα Βιβλίου και Πολιτισμού.
O υφυπουργός Πολιτισμού, Ιάσων Φωτήλας, παραχώρησε Συνέντευξη Τύπου επικεντρώνοντας στη συμμετοχή της Ελλάδας ως Τιμώμενης Χώρας στη 44η Διεθνή Έκθεση Βιβλίου της Σάρτζα (5–16 Νοεμβρίου 2025) μαζί με τον Ahmed Al Ameri, CEO της Αρχής Βιβλίου της Σάρτζα (Sharjah Book Authority), το Νίκο Μπακουνάκη, πρόεδρο του ΕΛΙΒΙΠ και τη Σίσυ Παπαθανασίου Διευθύντρια Γραμμάτων του Υπουργείου Πολιτισμού.
Η Ελλάδα συμμετέχει και με πρόγραμμα πολιτιστικών εκδηλώσεων που πραγματοποιείται σε συνεργασία με τους Έλληνες εκδότες και το γενικό προξενείο της Ελλάδας στη Φρανκφούρτη, όπου ανάμεσα στα άλλα, περιλαμβάνει συζητήσεις στο πλαίσιο της νέας πρωτοβουλίας του ΥΠΠΟ «Λέσχες Ανάγνωσης του Ελληνικού Βιβλίου, ανά τον κόσμο», παρουσίαση της ελληνικής αγοράς βιβλίου αλλά και των πρόσφατων μεταφράσεων ελληνικής λογοτεχνίας στη γερμανική γλώσσα.
Ο Ιάσονας Φωτήλας
Ο Υφυπουργός Πολιτισμού Ιάσονας Φωτήλας, εκπροσωπώντας την Υπουργό Λίνα Μενδώνη, μίλησε στα διεθνή μέσα για τη διαχρονικότητα του ελληνικού πολιτισμού και τη δύναμη της ελληνικής γλώσσας, με αφορμή την ανακοίνωση ότι η Ελλάδα θα είναι Τιμώμενη Χώρα στην 44η Διεθνή Έκθεση Βιβλίου της Σάρτζα (5–16 Νοεμβρίου 2025).
Ο κ. Φωτήλας τόνισε ότι «το νήμα του Ελληνικού Λόγου» ενώνει το παρελθόν με το παρόν και αποτελεί θεμέλιο επικοινωνίας, συνεργασίας και πολιτισμού, μεταφέροντας την ουσία του ελληνικού “λόγου” ως κάτι βαθύτερο από τη γλώσσα – ως λογική, ποίηση και διάλογο. Υπογράμμισε ότι η συνεργασία Ελλάδας – Ηνωμένων Αραβικών Εμιράτων έχει ήδη ενισχυθεί με τη συμμετοχή της Σάρτζα ως Τιμώμενου Εμιράτου στη 20ή Διεθνή Έκθεση Βιβλίου Θεσσαλονίκης και με το υπογεγραμμένο Πρωτόκολλο Συνεργασίας των δύο χωρών, στο πλαίσιο των πρωτοβουλιών της κυβέρνησης του Κυριάκου Μητσοτάκη.
Η Σάρτζα φιλοξενεί την τρίτη μεγαλύτερη έκθεση βιβλίου παγκοσμίως και τη σημαντικότερη του αραβικού κόσμου, με συμμετοχές από πάνω από 100 χώρες. Στο ελληνικό περίπτερο των 200 τ.μ. θα λάβουν μέρος 58 εκδότες και φορείς, ενώ θα παρουσιαστούν περίπου 600 τίτλοι ελληνικών και μεταφρασμένων έργων. Κεντρική θέση θα έχει το πρόγραμμα GreekLit, που επιδοτεί μεταφράσεις ελληνικών βιβλίων στο εξωτερικό.
Κλείνοντας, ο Υφυπουργός σημείωσε ότι σε μια εποχή υπερπληροφόρησης «περισσεύουν τα λόγια αλλά λείπει ο λόγος», εκφράζοντας την πεποίθηση πως η ελληνική συμμετοχή στη Σάρτζα θα αποτελέσει πηγή διαλόγου, επικοινωνίας και πολιτιστικής ανταλλαγής ανάμεσα στους λαούς.
Ο Γερμανός υπουργός Πολιτισμού κηρύσσει «πόλεμο στον ψηφιακό αποικισμό»
Σκληρή ομιλία του Βόλφραμ Βάιμερ στη Διεθνή Έκθεση Βιβλίου της Φρανκφούρτης – Κατηγορεί τις εταιρείες Τεχνητής Νοημοσύνης για «πνευματικό βαμπιρισμό» και λεηλασία της δημιουργικότητας
Στο επίκεντρο της Διεθνούς Έκθεσης Βιβλίου της Φρανκφούρτης βρέθηκε ο υπουργός Πολιτισμού της Γερμανίας Βόλφραμ Βάιμερ, με μια φλογερή ομιλία που προκάλεσε έντονες αντιδράσεις και συζητήσεις σε όλη τη χώρα.
Μιλώντας ενώπιον συγγραφέων, εκδοτών και πολιτικών, ο Βάιμερ εξαπέλυσε ολομέτωπη επίθεση στις μεγάλες εταιρείες Τεχνητής Νοημοσύνης, τις οποίες κατηγόρησε για «ψηφιακό αποικισμό» και «πνευματικό βαμπιρισμό» εις βάρος των δημιουργών.
«Λεηλατούν τον πολιτισμό όπως άλλοτε οι αποικιοκράτες»
«Οι αλγόριθμοι απορροφούν τη δημιουργικότητα εκατομμυρίων ανθρώπων και την ανασυσκευάζουν ως προϊόν, χωρίς αναφορά ή αμοιβή για τους δημιουργούς», είπε ο Γερμανός υπουργός, χαρακτηρίζοντας την πρακτική αυτή «ψηφιακό αποικισμό».
«Όπως κάποτε οι αποικιοκρατικές δυνάμεις λεηλατούσαν φυσικούς πόρους, σήμερα οι εταιρείες τεχνητής νοημοσύνης λεηλατούν τον πολιτισμό», υπογράμμισε.
Ο Βάιμερ έκανε λόγο για μια νέα μορφή εκμετάλλευσης, όπου η ανθρώπινη έμπνευση μετατρέπεται σε “καύσιμο” για μηχανές που λειτουργούν χωρίς συναισθήματα, χωρίς επίγνωση και χωρίς ευθύνη.
«Οι μηχανές δεν αναπνέουν – δεν έχουν παλμό»
Σε ιδιαίτερα ποιητικό τόνο, ο υπουργός μίλησε για την ουσία της ανθρώπινης δημιουργίας:
«Οι μηχανές δεν αναπνέουν. Δεν έχουν καρδιά, ούτε παλμό. Δεν γνωρίζουν τη συγκίνηση που κάνει έναν άνθρωπο να γράψει ένα ποίημα ή να ζωγραφίσει έναν πίνακα», είπε χαρακτηριστικά, προσθέτοντας πως η Έκθεση Βιβλίου της Φρανκφούρτης είναι «το τελευταίο προπύργιο ελεύθερης δημιουργίας, εκεί όπου γιορτάζεται η ελευθερία του λόγου και της σκέψης».
«Τα βιβλία έγιναν λεία – και αυτό πρέπει να τελειώσει»
«Με βαμπιρικό τρόπο, οι αλγόριθμοι απομυζούν το πνευματικό δυναμικό αμέτρητων δημιουργών», είπε ο Βάιμερ.
«Έτσι τα βιβλία και τα έργα τέχνης μετατρέπονται σε λεία μιας βιομηχανίας που δεν αναγνωρίζει πνευματικά δικαιώματα. Αυτό είναι ο ψηφιακός αποικισμός και δεν θα το ανεχθούμε άλλο».
Ο υπουργός προανήγγειλε ότι η κυβέρνηση προετοιμάζει νομοθετική πρωτοβουλία για την προστασία των δημιουργών, που θα επιβάλει διαφάνεια στη χρήση δεδομένων για την εκπαίδευση συστημάτων ΤΝ και θα προβλέπει αναλογική αποζημίωση για τα έργα που χρησιμοποιούνται.
Κάλεσμα στην Ευρωπαϊκή Ένωση
Ο Βάιμερ απηύθυνε κάλεσμα και προς την Ευρωπαϊκή Ένωση να ακολουθήσει τη Γερμανία στον «αγώνα για πνευματική κυριαρχία».
«Όποιος εκπαιδεύει τα συστήματά του πάνω σε ανθρώπινα έργα, πρέπει να το δηλώνει δημόσια και να πληρώνει. Δεν μπορεί η πολιτιστική μας κληρονομιά να λειτουργεί ως δωρεάν ορυχείο δεδομένων για τις εταιρείες του Silicon Valley», είπε.
Αντιδράσεις και πολιτική διάσταση
Η ομιλία του προκάλεσε ενθουσιασμό στο κοινό της Έκθεσης, αλλά και ποικίλες πολιτικές αντιδράσεις.
Η Frankfurter Allgemeine Zeitung τη χαρακτήρισε «την πιο αιχμηρή τοποθέτηση Γερμανού υπουργού απέναντι στις Big Tech», ενώ η Süddeutsche Zeitung έγραψε ότι «ο Βάιμερ διαμόρφωσε ένα μανιφέστο πολιτιστικής κυριαρχίας στην εποχή της ΤΝ».
Από τον χώρο των δημιουργών, συγγραφείς και ενώσεις εκδοτών χειροκρότησαν τη στάση του, ζητώντας «να μην επαναληφθεί το λάθος της μουσικής βιομηχανίας του 2000 — όπου η τεχνολογία προηγήθηκε του νόμου».
«Αν αφήσουμε τις μηχανές να μας ρουφήξουν, θα σωπάσουμε»
Ο Βάιμερ ολοκλήρωσε την ομιλία του με μια φράση που έκανε τον γύρο των κοινωνικών δικτύων:
«Η ελευθερία του λόγου και της σκέψης είναι το οξυγόνο του πολιτισμού μας.
Αν το αφήσουμε να το ρουφήξουν οι μηχανές, θα έχουμε συναινέσει στη σιωπή.»
Ένα πολιτιστικό μανιφέστο
Η Welt σχολιάζει ότι ο Γερμανός υπουργός Πολιτισμού εγκαινίασε μια νέα φάση δημόσιας συζήτησης για την Τεχνητή Νοημοσύνη, όπου το ζήτημα παύει να είναι τεχνικό ή οικονομικό και γίνεται πολιτιστικό και ηθικό.
Η Γερμανία — ως χώρα με ισχυρή εκδοτική παράδοση και κορυφαία βιομηχανία δημιουργικών επαγγελμάτων — επιχειρεί να ηγηθεί ενός ευρωπαϊκού μετώπου υπέρ της προστασίας των δημιουργών και της ανθρώπινης δημιουργικότητας απέναντι στη μηχανική παραγωγή περιεχομένου.
Γ.Μουρούτης
