«Η εργασία σε μεγαλύτερη ηλικία δεν είναι υποχώρηση μπροστά στις δημογραφικές προκλήσεις, είναι απάντηση σε αυτές».
Αυτό υπογράμμισε η Α΄ αντιπρόεδρος του ΕΒΕΑ, εκτελεστική αντιπρόεδρος του Ιδρύματος Μείζονος Ελληνισμού και πρόεδρος του Κέντρου Πολιτισμού «Ελληνικός Κόσμος», Σοφία Κουνενάκη Εφραίμογλου, κατά την τοποθέτησή της στο 2ο Διαγενεακό Discussion Forum, με τίτλο «Από τη Σιωπή στη Συνηγορία για μια Κοινωνία Όλων των Ηλικιών!», που πραγματοποιήθηκε στο Χαροκόπειο Πανεπιστήμιο.
Μιλώντας για το κρίσιμο ζήτημα της εργασίας σε μεγαλύτερη ηλικία, η κ. Εφραίμογλου ανέδειξε ότι πρόκειται για ένα θέμα βαθιά κοινωνικό και πολιτισμικό, πέρα από το οικονομικό του σκέλος. «Η μακροβιότητα είναι μια νίκη της ανθρωπότητας, αλλά κάθε νίκη απαιτεί και προσαρμογή. Αν ζούμε περισσότερο, πρέπει να ζούμε και ενεργά περισσότερο», τόνισε χαρακτηριστικά.
Σύμφωνα με τα στοιχεία του ΟΟΣΑ (Α’ τρίμηνο 2025), συνέχισε η ίδια, το 38% του ελληνικού πληθυσμού είναι άνω των 55 ετών, ενώ το προσδόκιμο ζωής ξεπερνά τα 82 έτη. Παρά τα παραπάνω, το ποσοστό απασχόλησης των 55-64 ετών φτάνει μόλις στο 57,9%, έναντι άνω του 63% στην ΕΕ.
«Αυτό σημαίνει ότι ένα πολύτιμο κομμάτι του ανθρώπινου δυναμικού μας, μένει ανενεργό, τη στιγμή που αντιμετωπίζουμε έλλειψη εργαζομένων και έντονο δημογραφικό πρόβλημα», σημείωσε.
Τα εμπόδια: Θεσμικά, κοινωνικά, τεχνολογικά
Η Α΄ αντιπρόεδρος του ΕΒΕΑ στάθηκε σε τρεις βασικούς άξονες που εμποδίζουν τη συμμετοχή των μεγαλύτερων σε ηλικία εργαζομένων:
1. Θεσμικά εμπόδια, όπως η μείωση σύνταξης σε όσους συνεχίζουν να εργάζονται, η φορολογική επιβάρυνση, αλλά και η απουσία ευέλικτων μορφών απασχόλησης.
2. Κοινωνικά στερεότυπα, με την αντίληψη ότι η εργασία «τελειώνει» σε μια ορισμένη ηλικία, αγνοώντας τη δυναμική και τις δεξιότητες που διαθέτουν πολλοί μεγαλύτεροι εργαζόμενοι.
3. Τεχνολογικές προκλήσεις, καθώς το ψηφιακό χάσμα και η έλλειψη πρόσβασης σε προγράμματα επανεκπαίδευσης οδηγούν σε αποκλεισμό.
Την ίδια στιγμή, όμως, όπως υπογράμμισε, υπάρχουν ισχυρά κίνητρα για παραμονή στην εργασία: κοινωνική σύνδεση, νοητική εγρήγορση, ψυχική υγεία και αίσθηση προσφοράς.
Έρευνες δείχνουν ότι όσοι εργάζονται μετά τα 60 έχουν έως και 30% μικρότερο κίνδυνο κατάθλιψης, ενώ οι επιχειρήσεις με ηλικιακά διαφοροποιημένες ομάδες εμφανίζουν έως 20% υψηλότερη παραγωγικότητα.
«Η εμπειρία, η συνέπεια και η ψυχραιμία των μεγαλύτερων εργαζομένων είναι ανεκτίμητα προσόντα. Δεν πρόκειται για κοινωνική ευαισθησία, αλλά για στρατηγική επιλογή», δήλωσε.
Οι επιχειρήσεις και η ευθύνη του reskilling
Απαντώντας στο ερώτημα αν οι επιχειρήσεις είναι διατεθειμένες να επενδύσουν στην κατάρτιση συνταξιούχων ή εργαζομένων μεγαλύτερης ηλικίας, η κ. Εφραίμογλου εξέφρασε την πεποίθηση ότι «ναι, υπό προϋποθέσεις».
Ήδη, όπως τόνισε, μεγάλες επιχειρήσεις σε κλάδους όπως οι τηλεπικοινωνίες, η ενέργεια και οι χρηματοπιστωτικές υπηρεσίες, εφαρμόζουν πρακτικές επανεκπαίδευσης χωρίς διακρίσεις ηλικίας. «Η διεθνής εμπειρία δείχνει ότι το reskilling στους 60+ είναι αποδοτική επένδυση – όχι κόστος», είπε.
Στοιχεία του ΟΟΣΑ επιβεβαιώνουν ότι κάθε 1 ευρώ που επενδύεται στη διά βίου μάθηση ατόμων άνω των 55, αποδίδει έως και 1,6 ευρώ μέσα σε τρία χρόνια, ενώ η εσωτερική κινητικότητα μειώνεται κατά 30%.
Ωστόσο, στην Ελλάδα, όπως επισημάνθηκε, το πεδίο παραμένει υποανάπτυκτο, κυρίως λόγω απουσίας θεσμικών κινήτρων και παγιωμένων αντιλήψεων για «χαμηλή απόδοση» των μεγαλύτερων εργαζομένων.
Πλέγμα δράσης
Για να αξιοποιηθεί αυτό το ανθρώπινο δυναμικό, πρότεινε ένα τριπλό πλαίσιο δράσης:
– Θεσμικά κίνητρα από την Πολιτεία για τις επιχειρήσεις που επενδύουν στην κατάρτιση μεγαλύτερων σε ηλικία εργαζομένων.
– Εσωτερικά προγράμματα μάθησης από τις επιχειρήσεις, προσαρμοσμένα στις ανάγκες αυτών των ομάδων.
– Αλλαγή νοοτροπίας σε επίπεδο κοινωνίας, με έμφαση στο ότι η μάθηση δεν έχει ηλικία.
«Η τεχνολογία μπορεί να αποτελέσει τον μεγάλο εξισωτή: με τα online μαθήματα και τα εργαλεία μικρομάθησης, η πρόσβαση στη γνώση είναι πιο εύκολη από ποτέ», υπογράμμισε.
Κλείνοντας την ομιλία της η κ. Εφραίμογλου κάλεσε τόσο την Πολιτεία όσο και τις επιχειρήσεις να δράσουν με προνοητικότητα και στρατηγική σκέψη. «Η αξιοποίηση των μεγαλύτερων εργαζομένων δεν είναι επιλογή, είναι αναγκαιότητα. Και η Ελλάδα μπορεί -και πρέπει- να ηγηθεί μιας τέτοιας αλλαγής» όπως είπε.
«Η αξία ενός ανθρώπου δεν μετριέται με τα χρόνια, αλλά με τη βούληση να παραμένει ενεργός, δημιουργικός και χρήσιμος. Μια κοινωνία που αναγνωρίζει τη συμβολή όλων των ηλικιών είναι πιο δίκαιη, πιο ανθεκτική και πιο βιώσιμη» κατέληξε η κ. Εφραίμογλου.
