Στην ανάγκη να δοθεί πρώτιστη έμφαση στην κοινωνική συνοχή, στην αποκέντρωση των αποφάσεων και των πρωτοβουλιών που αφορούν τους δήμους στις μεγάλες πόλεις, αλλά κυρίως στη διαρκή πάλη για την προάσπιση της δημοκρατίας, συμφώνησαν ο δήμαρχος Αθηναίων Χάρης Δούκας και ο πρώην δήμαρχος της Νέας Υόρκης Μπιλ Ντι Μπλάζιο, στη συζήτηση που είχαν στο πλαίσιο του Athens Democracy Forum 2025, σήμερα, στο Ωδείο Αθηνών.
Αναφορικά με τη δυσκολία να διοικηθούν στις ημέρες μας οι μεγαλουπόλεις του κόσμου, δεδομένης της ραγδαίας αύξησης του πληθυσμού και των καθημερινών προβλημάτων τους, ο δήμαρχος Αθηναίων επεσήμανε πως για το θέμα αυτό θα πρέπει να εστιάσουμε πρωτίστως στα ζητήματα της κοινωνικής συνοχής και της δημοκρατίας. Όπως τόνισε, «είναι μεν σημαντικό να διαχειρίζεσαι και να ενεργείς πάνω στα καθημερινά ζητήματα, αλλά είναι εξίσου σημαντικό να διατηρήσεις ζωντανή την πόλη και να αφουγκράζεσαι τι νοιώθει ο κόσμος και να παραμένεις συνδεδεμένος μαζί του».
Όπως τόνισε ο κ. Δούκας, η Αθήνα έχει περίπου 10 εκατ. τουρίστες και ενώ κάποιος μπορεί να ισχυρισθεί ότι αυτό συνεπάγεται ανάπτυξη, ταυτόχρονα βοηθά να αυξάνονται οι ανισότητες και το χάσμα μεταξύ πλουσίων και φτωχών. Συνεπώς ο δυσκολότερος στόχος των δημάρχων είναι να επιτευχθεί η κοινωνική συνοχή και να μη μείνει κάποιος πίσω. «Οι μεγάλες πόλεις έχουν πολλές δυσκολίες. Η Αθήνα έχει πολλές δυσκολίες, όμως γεγονός είναι πως έχουμε πολλούς προοδευτικούς δημάρχους σε πολλές πόλεις, ενώ δεν έχουμε προοδευτικές εθνικές πολιτικές σε παγκόσμιο επίπεδο. Αυτό σημαίνει πως η δημοκρατία είναι ακόμη ζωντανή στις πόλεις και είναι δυναμική κι αναπτύσσεται, και κατ’ εμέ αυτή πρέπει να αποτελεί την προτεραιότητά μας όσον αφορά τη διακυβέρνηση των μεγάλων πόλεων», τόνισε ο κ. Δούκας.
Όσον αφορά τις συνεργασίες και τις συμμαχίες που χρειάζονται οι δήμοι ώστε να προωθήσουν τις πολιτικές τους για την κοινωνική συνοχή, ο κ. Δούκας τόνισε πως πρωτίστως χρειάζεται καλόπιστη σύμπραξη με τις κυβερνήσεις, καθώς οι δήμοι στερούνται επαρκών χρημάτων, προσωπικού, δικαιοδοσίας και διαχείρισης υποδομών. Επίσης, πρόσθεσε, χρειάζεται διαφάνεια και λογοδοσία στο πεδίο ευθύνης των Δήμων και κυρίως είναι αναγκαίες οι συμμαχίες μεταξύ δημοτικών αρχών, όχι μόνον στην Ελλάδα, αλλά και στο εξωτερικό, καθώς πολλά από τα προβλήματα είναι κοινά. Ιδίως για ό,τι αφορά το στεγαστικό πρόβλημα, αφού και η κοινωνική κατοικία δεν πρέπει να θεωρείται οικονομικό προϊόν, αλλά δημόσιο αγαθό και δεν πρέπει να το αντιμετωπίζουμε με όρους κέρδους, αλλά να βρίσκουμε χρήματα για να στεγάζουμε ανθρώπους. Γι’ αυτό είναι κρίσιμο να υπάρχουν τέτοιες συμμαχίες, ώστε ο κόσμος να μας εμπιστεύεται, τόνισε.
Αναφορικά με το πρόβλημα του υπερτουρισμού, ο κ. Δούκας τόνισε πως δεν θα πρέπει να χρηματιστηριοποιήσουμε την κατοικία, που είναι ένα κοινωνικό αγαθό. Ο δήμαρχος Αθηναίων πρόσθεσε πως βάσει των μελετών υπάρχει υπερκορεσμός σε πολλές περιοχές της Αθήνας και γι’ αυτό υπάρχουν σχέδια για τον περιορισμό των βραχυπρόθεσμων μισθώσεων. Όπως υπογράμμισε, δεν είμαστε ακόμη σαν τη Βαρκελώνη, αλλά θα πρέπει να δράσουμε ως εάν να ήμασταν ήδη στην ίδια κατάσταση. Γι’ αυτό, είπε ο κ. Δούκας, η ανάγκη να αντιμετωπίσουμε από κοινού την κατάσταση έχει οδηγήσει στη Mayors Alliance for Housing in Europe, τη συμμαχία Ευρωπαίων δημάρχων για την κοινωνική κατοικία.
Εξειδικεύοντας, ο δήμαρχος Αθηναίων αναφέρθηκε στην προσπάθεια να μην αλλοιωθεί ο χαρακτήρας της Πλάκας, να μην υπάρχει μόνον ο τουρισμός, αλλά και κάτοικοι και προς την κατεύθυνση αυτή υπογράμμισε τη συνεννόησή του με τα ξενοδοχεία της περιοχής, ώστε να περιορισθεί η υπερβάλλουσα καθ’ ύψος δόμηση και οι νέες κατασκευές, ώστε να καταπολεμηθεί και η κλιματική κρίση. «Προσπαθούμε να κρατήσουμε την Αθήνα ζωντανή και σε ισορροπία με τους τουρίστες, ώστε να μην ελαττωθεί και το τουριστικό προϊόν της», τόνισε ο κ. Δούκας.
Ο δήμαρχος Αθηναίων επέμεινε ιδιαίτερα στο σχέδιο που αποτυπώνει η λεπτομερής μελέτη, που έχει καταθέσει και στην ΕΕ, για τη δημιουργία έως το 2030 ενός αριθμού 20.000 κοινωνικών κατοικιών. Όπως επεσήμανε, η Αθήνα είναι η μόνη πόλη μεταξύ των μελών της Mayors Alliance for Housing που δεν διαθέτει κοινωνικές κατοικίες. Ο δήμαρχος τόνισε τη δυσκολία τού να μη διαθέτει ο δήμος προϋπολογισμό, απεκάλυψε όμως πως σύντομα δέκα διαμερίσματα θα δοθούν σε δικαιούχους στο πλαίσιο του προγράμματος για την κοινωνική κατοικία. Ο ίδιος πρόσθεσε πως το αίτημα των δημάρχων είναι για περισσότερη αποκέντρωση, να δοθούν περισσότερα χρήματα και δύναμη στις δημοτικές αρχές για να κατασκευάσουν σπίτια, να προωθήσουν την κοινωνική συνοχή. Όπως επεσήμανε, το δίλημμα που πρέπει να αντιμετωπισθεί είναι ανάμεσα στον συγκεντρωτισμό και την αποκέντρωση, στο να δώσεις δύναμη στους λίγους ή στους πολλούς και τίθεται επιτακτικά το ζήτημα να ξανασχεδιάσουμε τις δημοκρατικές δομές ώστε να δώσουμε δύναμη και συνοχή στους ίδιους τους πολίτες.
Ο κ. Δούκας τόνισε επίσης πως οι δήμαρχοι και μάλιστα οι προοδευτικοί, αντιμετωπίζουν πολλές δυσκολίες σε όλον τον κόσμο: υπάρχουν συλλήψεις, ακόμη και φυλακίσεις. Εξέφρασε δε την αλληλεγγύη του στον πρώην δήμαρχο Κωνσταντινούπολης Εκρέμ Ιμάμογλου και στον συνάδελφό του στη Βουδαπέστη για τις διώξεις που υφίστανται επειδή προασπίζονται τις δημοκρατικές διαδικασίες, την κοινωνική συνοχή και μάχονται για τα δικαιώματα και τις ανισότητες. «Πολλές κυβερνήσεις δεν θέλουν προοδευτικούς δημάρχους που λύνουν προβλήματα», τόνισε ο δήμαρχος Αθηναίων. Επεσήμανε δε, πόσο και πώς οι δήμαρχοι προσπαθούν να γεφυρώσουν τις κοινωνικές ανισότητες και αδικίες που δημιουργούν διάφορες πολιτικές, υπογραμμίζοντας πως στην ίδια την Αθήνα 5.000 επιπλέον οικογένειες τη φετινή χρονιά προσέφυγαν στις υπηρεσίες του δήμου για βοήθεια ώστε να εξασφαλίζουν το απαραίτητο φαγητό.
Όπως τόνισε ο δήμαρχος Αθηναίων, είναι καίριας σημασίας να γνωρίζουν οι πολίτες ότι στον δήμο μπορούν να βρουν την αλληλεγγύη που χρειάζονται, ιδίως όταν αισθάνονται παραπλανημένοι από τις σειρήνες του λαϊκισμού -όπως συνέβη και με την «πράσινη ενέργεια», όπου ο κόσμος αντιλήφθηκε πως το φθηνό προϊόν που του προσφέρθηκε, στα χέρια των ολιγοπωλίων έγινε ακριβό. Πρόσθεσε πως είναι αναγκαίο να αποκατασταθεί η εμπιστοσύνη του κόσμου και κλείνοντας τόνισε: «Γι’ αυτό θα πρέπει να παλέψουμε ώστε να δώσουμε δύναμη στον λαό».
Από την πλευρά του, ο κ. Ντι Μπλάζιο επεσήμανε με τη σειρά του πως υπάρχει κρίση της κοινωνικής συνοχής και ανισοτήτων, που δεν είναι βιώσιμη, στις πόλεις όλου του κόσμου. Για τον ίδιο, το κύριο ζήτημα είναι η αποκατάσταση της δημοκρατικής δυναμικής και της συμμετοχής των πολιτών, αφουγκραζόμενοι τις ανάγκες των πολιτών. Οι δημοκρατίες σε όλον τον κόσμο δεν πρόκειται να αποκατασταθούν μόνον μέσα από κυβερνητικές αποφάσεις. Αυτό είναι μεγάλο λάθος, τόνισε ο κ. Ντι Μπλάζιο, προσθέτοντας πως η ελπίδα βρίσκεται στη βάση.
Όπως πρόσθεσε, είναι σημαντικό να ενισχύσουμε το αίτημα του κόσμου για δημοκρατία και συμμετοχή, προτείνοντας ως παράδειγμα τους «συμμετοχικούς προϋπολογισμούς» (participatory budgeting), που ισχύουν στη Ν. Υόρκη, όπου οι πολίτες κρίνουν και αποφασίζουν σε ποιο έργο υποδομής, κατά προτεραιότητα, μπορούν να διατεθούν τα χρήματα. Όπως τόνισε ο κ. Ντι Μπλάζιο, σήμερα από θεσμικής άποψης πηγαίνουμε πολλά χρόνια πίσω. Οι κυβερνήσεις είναι όλο και περισσότερο εξαρτημένες από τις ελίτ, τους χρηματοδότες τους, όμως σε τοπικό επίπεδο υπάρχει τρομερή ενέργεια στην κοινωνική βάση και θα πρέπει να εξασφαλίσουμε ώστε οι πολίτες, οι Αθηναίοι εν προκειμένω, να μπορούν να αποφασίζουν για την πόλη τους και να μπορούν να αξιώνουν άμεση δημοκρατία κι όχι να περιμένουν αποκλειστικά από την κυβέρνηση.
Ο κ. Ντι Μπλάζιο υπογράμμισε πως το μοντέλο μίσθωσης AirBnB αποτελεί μία παγκόσμια επιδημία, αλλά κυρίως έχει γίνει και μοντέλο για τις κυβερνήσεις, ώστε να νομοθετούν με γνώμονα αποκλειστικά το κέρδος, αποκλείοντας από τις αποφάσεις τον λαό. Τώρα όμως, πρόσθεσε, οι πολίτες αντιδρούν σε τοπικό επίπεδο και είναι σημαντικό να βλέπει ο κόσμος ότι οι κυβερνήσεις επιτυγχάνουν να τον προστατεύσουν από τους κερδοσκόπους, γιατί αυτό αναβιώνει την πίστη στη δημοκρατία και το ποσοστό συμμετοχής στα κοινά.
Ο πρώην δήμαρχος της Ν. Υόρκης συμφώνησε με τον κ. Δούκα πως η λύση βρίσκεται στην αποκέντρωση, φέροντας το παράδειγμα των ΗΠΑ, όπου το ομοσπονδιακό μοντέλο λειτουργεί, ακόμη και στο επίπεδο της επιβολής φορολογίας στα μεγάλα εισοδήματα, το οποίο αποτελεί ένα φλέγον αίτημα και σε παγκόσμιο επίπεδο. Στο σημείο αυτό, ο κ. Ντι Μπλάζιο έκανε έναν διαχωρισμό ανάμεσα στον καλό κι ωφέλιμο λαϊκισμό, που αφορά την αντιμετώπιση και λύση απτών προβλημάτων των πολιτών, για την εξασφάλιση χρηματοδοτήσεων για το κοινό καλό και στον μαυλιστικό λαϊκισμό όσων πολιτικών είναι υποτελείς στους χρηματοδότες τους, τους γραφειοκρατικούς μηχανισμούς και τις ελίτ και στόχος τους είναι η εξουσία και μόνο. Όπως τόνισε, εάν δεν επιλύσουμε απτά προβλήματα, τότε είναι εύκολο στις αντιδημοκρατικές δυνάμεις να παριστάνουν τις προοδευτικές και να σφετερίζονται τη λαϊκή αγανάκτηση.
