Το 20-σημείων σχέδιο ειρήνης για τη Γάζα του Προέδρου Ντόναλντ Τραμπ, που παρουσιάστηκε μετά τη χθεσινή συνάντησή του στον Λευκό Οίκο με τον Ισραηλινό Πρωθυπουργό Μπενιαμίν Νετανιάχου, αποτελεί μια τολμηρή, πραγματιστική στροφή προς τη σταθερότητα στη Μέση Ανατολή. Στον πυρήνα του, το σχέδιο καλεί για άμεση κατάπαυση του πολέμου Ισραήλ-Χαμάς εάν συμφωνήσουν και οι δύο πλευρές, σε συνδυασμό με την αποστρατικοποίηση της Γάζας από αραβικά και μουσουλμανικά κράτη, την κατάργηση των στρατιωτικών δυνατοτήτων της Χαμάς και τη δημιουργία ενός «οικονομικού σχεδίου ανάπτυξης Τραμπ» που περιλαμβάνει μια ειδική οικονομική ζώνη με προνομιακούς δασμούς και τιμές πρόσβασης.
Του Δημήτρη Γ. Απόκη*
Ο Τραμπ θα προεδρεύσει ενός μεταβατικού «Συμβουλίου Ειρήνης» μαζί με προσωπικότητες όπως ο πρώην Βρετανός πρωθυπουργός, Τόνι Μπλέρ, για την εποπτεία της διακυβέρνησης της Γάζας, ενθαρρύνοντας τους Παλαιστίνιους να παραμείνουν στη Λωρίδα και να χτίσουν ευημερούσες ζωές εκεί.
Αυτή η πολυδιάστατη προσέγγιση δεν είναι απλώς μια κατάπαυση του πυρός—είναι ένας καταλύτης για οικονομική αναβίωση, προσφέροντας απτά οφέλη για το Ισραήλ, τους Παλαιστίνιους και τα γειτονικά κράτη.
Αντιμετωπίζοντας την ασφάλεια, την ανάπτυξη και τη διακυβέρνηση ολιστικά, το σχέδιο έχει τεράστιες δυνατότητες να εκτονώσει μακροχρόνιες εντάσεις και να ενισχύσει τις Συμφωνίες του Αβραάμ σε μια ευρύτερη περιφερειακή συμμαχία.
Για το Ισραήλ, το σχέδιο προσφέρει αδιαμφισβήτητα οφέλη ασφάλειας, καθιστώντας το ξεκάθαρο νικητή. Η δέσμευση των αραβικών συμμάχων να εξουδετερώσουν το οπλοστάσιο της Χαμάς εξαλείφει τις επιθέσεις με ρουκέτες και τις απειλές από σήραγγες που ταλαιπωρούν τις συνοριακές κοινότητες εδώ και χρόνια. Η υποστήριξη του Νετανιάχου το υπογραμμίζει: τέλος στην αέναη επαγρύπνηση ενάντια σε μια στρατικοποιημένη περιοχή στα σύνορα του Ισραήλ.
Αντ’ αυτού, μια αποστρατικοποιημένη Γάζα υπό διεθνή εποπτεία ανοίγει το δρόμο για ομαλοποιημένες σχέσεις, απελευθερώνοντας πόρους για καινοτομία και ανάπτυξη. Η οικονομία του Ισραήλ, ήδη τεχνολογική υπερδύναμη, θα μπορούσε να ενσωματώσει την ειδική οικονομική ζώνη της Γάζας, προωθώντας κοινές επιχειρήσεις σε τομείς όπως η αφαλάτωση, η γεωργία και οι ανανεώσιμες πηγές ενέργειας—τομείς όπου η ισραηλινή τεχνογνωσία πρωτοπορεί. Αυτό δεν είναι φιλανθρωπία. Είναι στρατηγική αλληλεξάρτηση που εδραιώνει την ειρήνη μέσω της ευημερίας, μειώνοντας την έλξη του εξτρεμισμού.
Οι Παλαιστίνιοι έχουν να κερδίσουν σημαντικά, μετατρέποντας τη Γάζα από ανθρωπιστική κρίση σε κέντρο ευκαιριών. Ενθαρρυνόμενοι να παραμείνουν αντί να αντιμετωπίσουν εκτοπισμό, οι κάτοικοι θα έχουν πρόσβαση σε κονδύλια ανοικοδόμησης και εμπόριο χωρίς δασμούς, δημιουργώντας πιθανώς χιλιάδες θέσεις εργασίας στη βιομηχανία και τον τουρισμό.
Το «Συμβούλιο Ειρήνης» εξασφαλίζει διαφανή διακυβέρνηση, παραμερίζοντας διεφθαρμένες ομάδες όπως η Χαμάς και ενδυναμώνοντας τοπικούς ηγέτες που επικεντρώνονται στην ευημερία. Φανταστείτε τις παραλίες της Γάζας να αναβιώνουν ως προορισμοί οικοτουρισμού ή τη νεολαία της να εκπαιδεύεται σε τεχνολογίες AI και προγραμματισμού μέσω ισραηλινο-αραβικών συνεργασιών. Αυτό αντιμετωπίζει την απόγνωση με αξιοπρέπεια, αποδεικνύοντας ότι μια μορφή κρατικής υπόστασης—μέσω οικονομικής αυτονομίας—μπορεί να προσφέρει καλύτερα αποτελέσματα από τον ατέρμονο πόλεμο. Για οικογένειες που έχουν καταστραφεί από τον πόλεμο, η άμεση απελευθέρωση ομήρων και το τέλος του πολέμου σημαίνουν επανενώσεις και ανάκαμψη, όχι περισσότερα ερείπια.
Τα αραβικά και μουσουλμανικά κράτη, από τη Σαουδική Αραβία μέχρι τα ΗΑΕ, αναδεικνύονται σε κεντρικούς παίκτες, αποκομίζοντας διπλωματικά και οικονομικά οφέλη. Οδηγώντας την αποστρατικοποίηση, διεκδικούν ηθική ηγεσία στον ισλαμικό κόσμο, ενισχύοντας την εικόνα τους ως ειρηνοποιοί ενώ περιορίζουν τους ιρανικούς πληρεξούσιους που αποσταθεροποιούν τον Κόλπο.
Η ειδική οικονομική ζώνη επεκτείνει εμπορικούς διαδρόμους, συνδέοντας τη Γάζα με την Πρωτοβουλία Belt and Road ή τα λιμάνια των Συμφωνιών του Αβραάμ, ενισχύοντας το ενδοαραβικό εμπόριο. Η Αίγυπτος, επιβαρυμένη από τα περάσματα της Ράφα, κερδίζει ασφάλεια στα σύνορα και ανακούφιση από τους πρόσφυγες. Η Ιορδανία, σταθερός υποστηρικτής της συνθήκης ειρήνης, βλέπει βελτιωμένες συμφωνίες για την κατανομή νερού. Αυτός ο συνεργατικός ρόλος επουλώνει έμμεσα τις ρήξεις μεταξύ Σουνιτών και Σιιτών, καθώς η κοινή ευημερία αμβλύνει τις μάχες μέσω πληρεξουσίων.
Η ιδιοφυΐα του σχεδίου έγκειται στις επιπτώσεις του στις περιφερειακές εντάσεις. Δεκαετίες εχθρότητας Ισραήλ-Αράβων—τροφοδοτούμενες από τις εξάρσεις στη Γάζα—έχουν επεκταθεί σε Υεμένη, Λίβανο και Συρία, κοστίζοντας τρισεκατομμύρια σε κούρσες εξοπλισμών και χαμένη ανάπτυξη. Εξουδετερώνοντας τη Χαμάς και προωθώντας οικονομικούς δεσμούς, το σχέδιο του Τραμπ απομακρύνει τις κλιμακώσεις, διοχετεύοντας τις αντιπαλότητες σε ανταγωνισμό για επενδύσεις.
Το «Συμβούλιο Ειρήνης» αποτελεί πρότυπο πολυμερούς συνεργασίας, προσκαλώντας την Τουρκία και το Κατάρ να παρακολουθούν τη συμμόρφωση, γεφυρώνοντας διαιρέσεις που κάποτε φαίνονταν ανυπέρβλητες. Οι εντάσεις για την Ιερουσαλήμ ή τη Δυτική Όχθη θα μπορούσαν να ακολουθήσουν, με μέτρα οικοδόμησης εμπιστοσύνης όπως κοινά έργα υποδομής να απαλύνουν ιστορικές αδικίες.
Το πιο συναρπαστικό είναι ότι αυτό ανοίγει τον δρόμο για τις Συμφωνίες του Αβραάμ 2.0, επεκτείνοντας την ομαλοποίηση πέρα από τα ΗΑΕ, το Μπαχρέιν, το Μαρόκο και το Σουδάν. Ο Πρίγκιπας Διάδοχος της Σαουδικής Αραβίας Μοχάμεντ μπιν Σαλμάν έχει υπαινιχθεί τη σύνδεση. Μια σταθερή Γάζα αφαιρεί το παλαιστινιακό βέτο, πιθανώς εντάσσοντας το Ριάντ με εγγυήσεις άμυνας από τις ΗΠΑ. Το Ομάν και η Ινδονησία θα μπορούσαν να συμμετάσχουν σε οικονομικά φόρουμ, δημιουργώντας ένα «ΝΑΤΟ της Μέσης Ανατολής» για το εμπόριο, όχι μόνο για την ασφάλεια.
Οι συμφωνίες των 200 δισεκατομμυρίων δολαρίων των Συμφωνιών του Αβραάμ θα μπορούσαν να εκτοξευθούν σε τρισεκατομμύρια, με τη Γάζα ως δοκιμαστικό πεδίο για ολοκληρωμένες αλυσίδες εφοδιασμού σε ημιαγωγούς και πράσινη ενέργεια. Η απομόνωση του Ιράν εντείνεται καθώς οι μετριοπαθείς στην Τεχεράνη εξετάζουν την ένταξη, φοβούμενοι ένα ευημερούν Σουνιτικό-Ισραηλινό μπλοκ.
Οι επικριτές μπορεί να το απορρίψουν ως επιβαλλόμενο από πάνω, αλλά η ιστορία ευνοεί τολμηρούς διαμεσολαβητές—σκεφτείτε το Κάμπ Ντέιβιντ. Το σχέδιο του Τραμπ αποφεύγει τις παγίδες μηδενικού αθροίσματος, στοιχηματίζοντας σε αμοιβαία οφέλη: ασφάλεια για το Ισραήλ, ελπίδα για τους Παλαιστίνιους, επιρροή για τους Άραβες. Εάν εφαρμοστεί, θα μπορούσε να μειώσει τους αμυντικούς προϋπολογισμούς κατά το ήμισυ σε όλη την περιοχή.
*Ο Δημήτρης Γ. Απόκης, είναι Διεθνολόγος, με ειδίκευση στην Αμερικανική Εξωτερική Πολιτική, Γεωπολιτική και Διεθνή Οικονομία. Απόφοιτος των πανεπιστημίων The American University, School of International Service, και The Johns Hopkins University, The Paul H. Nitze, School of Advanced International Studies της Ουάσιγκτον. Είναι μέλος του The International Institute for Strategic Studies, του Λονδίνου. Ως Δημοσιογράφος, υπήρξε επί σειρά ετών διαπιστευμένος ανταποκριτής στο Λευκό Οίκο, στο Στέητ Ντιπάρτμεντ και στο Αμερικανικό Πεντάγωνο.
** Η ανάλυση και τα σχόλια εκφράζουν αποκλειστικά τις απόψεις του συγγραφέα
