Χθες στο Κάστρο του Ουίνδσορ έγινε αυτό που πολλοί παρατηρητές χαρακτήρισαν ως την πιο εντυπωσιακή υποδοχή στην ιστορία, Προέδρου και Πρώτης Κυρίας των ΗΠΑ από το Βρετανικό Στέμμα. Ο Πρόεδρος Ντόναλντ Τραμπ και η Πρώτη Κυρία Μελάνια Τραμπ, έγιναν δεκτοί από τον Βασιλιά Κάρολο Γ΄ και τη Βασίλισσα Καμίλα, με μια εξαιρετική επίδειξη βασιλικής μεγαλοπρέπειας: 1.500 στρατιωτικό προσωπικό, 150 άλογα, τιμητικές φρουρές με λαμπερές κόκκινες και χρυσές στολές και μια πομπή με άμαξες μέσα από τους ιστορικούς χώρους του αρχαιότερου κατοικημένου κάστρου στον κόσμο. Αυτή η εκδήλωση, που σηματοδότησε τη δεύτερη επίσημη επίσκεψη του Τραμπ στο Ηνωμένο Βασίλειο —η πρώτη έγινε το 2019 υπό τη Βασίλισσα Ελισάβετ Β΄— ξεχωρίζει όχι μόνο για την πολυτέλειά της αλλά και για τον πρωτοφανή χαρακτήρα της, καθώς κανένας ξένος ηγέτης δεν έχει λάβει τέτοια τιμή δύο φορές από τη Βρετανική Μοναρχία. Η επίσκεψη περιλάμβανε κρατικό δείπνο στην Αίθουσα του Αγίου Γεωργίου, επίσκεψη στον τάφο της Βασίλισσας Ελισάβετ Β΄ και συζητήσεις για το εμπόριο και την άμυνα, υπογραμμίζοντας έναν συνδυασμό παράδοσης, συμβολισμού και στρατηγικής στόχευσης.
Του Δημήτρη Γ. Απόκη*
Η σημασία αυτής της υποδοχής έγκειται στον ρόλο της ως γέφυρα μεταξύ τελετουργικής μεγαλοπρέπειας και γεωπολιτικής ανάγκης. Ιστορικά, οι κρατικές επισκέψεις Αμερικανών προέδρων στο Ηνωμένο Βασίλειο ποικίλλουν σε μεγαλοπρέπεια — η ιππασία του Ρόναλντ Ρέιγκαν το 1982 με τη Βασίλισσα Ελισάβετ στο Ουίνδσορ προκάλεσε μια προσωπική συντροφικότητα, ενώ η επίσκεψη του Ντουάιτ Αϊζενχάουερ το 1959 τόνισε τη συμμαχία μετά τον πόλεμο. Η εκδοχή του Τραμπ το 2025 ξεπερνά αυτές σε καθαρή πολυτέλεια και χρονισμό, λαμβάνοντας χώρα, εν μέσω παγκόσμιας αναταραχής: συνεχιζόμενες συγκρούσεις στην Ουκρανία και τη Μέση Ανατολή, αυξανόμενες εντάσεις με την Κίνα και μια κατακερματισμένη δυτική συμμαχία.
Η επιλογή του Κάστρου του Ουίνδσορ, σύμβολο της διαρκούς βρετανικής κυριαρχίας, ενισχύει τη σταθεροποιητική παρουσία του Στέμματος. Σε αντίθεση με τις κυβερνητικές συνόδους κορυφής, αυτή η εκδήλωση υπό την αιγίδα του Στέμματος υπερβαίνει τις κομματικές πολιτικές, προβάλλοντας συνέχεια σε μια εποχή ρευστότητας. Υποδηλώνει την εξελισσόμενη διπλωματική λειτουργία της μοναρχίας, που καλύπτει το κενό που αφήνει η πολιτικά ευάλωτη κυβέρνηση των Εργατικών.
Πράγματι, η Εργατική κυβέρνηση υπό τον Πρωθυπουργό Κιρ Στάρμερ, που εκλέχθηκε με συντριπτική πλειοψηφία τον Ιούλιο του 2024, το τελευταίο διάστημα, δείχνει σημάδια αποσύνθεσης. Τα ποσοστά δημοτικότητας έχουν καταρρεύσει, με τον Στάρμερ να χαρακτηρίζεται ως «ανίκανος», «αναποφάσιστος» και «αδύναμος» στις δημοσκοπήσεις, αντικατοπτρίζοντας τη δυσαρέσκεια για την οικονομική στασιμότητα, την εσωτερική διαφωνία στο κόμμα και τις ανατροπές πολιτικής σε ζητήματα όπως οι περικοπές κοινωνικών παροχών και οι δεσμεύσεις για πράσινη ενέργεια.
Ένα χρόνο μετά την ανάληψη της εξουσίας, ο Στάρμερ αντιμετωπίζει αυξανόμενη ανταρσία από τους βουλευτές του, που επιδεινώνεται από σκάνδαλα και την αποτυχία να εκπληρώσει τις υποσχέσεις για «αλλαγή», με σχολιαστές να προειδοποιούν ότι η κυβέρνησή του «μπορεί να καταρρεύσει».
Δομικά προβλήματα πλήττουν την Ντάουνινγκ Στριτ, συμπεριλαμβανομένης της ανεπαρκούς μεταρρύθμισης της δημόσιας διοίκησης και της έλλειψης διεπιστημονικής εμπειρογνωμοσύνης για την αντιμετώπιση βαθιά ριζωμένων προβλημάτων, όπως οι καθυστερήσεις στο Εθνικό Σύστημα Υγείας και η έλλειψη στέγης.
Σε αυτό το πλαίσιο, το Στέμμα αναδεικνύεται ως ο «μόνος σταθερός πυλώνας» του Ηνωμένου Βασιλείου. Ο Βασιλιάς Κάρολος Γ΄, παρά τις προσωπικές του προκλήσεις υγείας, διατηρεί τη δημόσια εύνοια μέσω της περιβαλλοντικής υπεράσπισης και του φιλανθρωπικού έργου, παρέχοντας έναν μη κομματικό σταθεροποιητή.
Φιλοξενώντας τον Τραμπ στο Ουίνδσορ — αντί για το πιο πολιτικά φορτισμένο Παλάτι του Μπάκιγχαμ — η μοναρχία θωρακίζει την επίσκεψη από τις ευπάθειες του Στάρμερ, επιτρέποντας στο Ηνωμένο Βασίλειο να προβάλλει δύναμη διεθνώς χωρίς να υπογραμμίζει την εσωτερική ευθραυστότητα.
Αυτή η δυναμική διαμορφώνει βαθιά το μέλλον της «Ειδικής Σχέσης» ΗΒ-ΗΠΑ, έναν όρο που επινόησε ο Ουίνστον Τσόρτσιλ το 1946 για να περιγράψει τις βαθιές δεσμεύσεις πληροφοριών, στρατιωτικής συνεργασίας και πολιτιστικών δεσμών μεταξύ των δύο εθνών.
Η επίσκεψη υποδηλώνει αναζωογόνηση αυτού του δεσμού υπό το δόγμα του Τραμπ «Πρώτα η Αμερική», που δίνει προτεραιότητα στις διμερείς συμφωνίες έναντι των πολυμερών πλαισίων. Οι συζητήσεις κατά τη διάρκεια της επίσκεψης θα επικεντρωθούν, στη συνεργασία στην άμυνα, συμπεριλαμβανομένης της συμφωνίας AUKUS και των δεσμεύσεων του ΝΑΤΟ, καθώς και σε μια «Συμφωνία Οικονομικής Ευημερίας» που ανακοινώθηκε τον Μάιο του 2025 για την ενίσχυση του εμπορίου μετά το Brexit.
Με την κυβέρνηση του Στάρμερ εξασθενημένη, η εμπλοκή του Στέμματος υποδηλώνει μια λεπτή μετατόπιση: η μοναρχία θα μπορούσε να λειτουργήσει ολοένα και περισσότερο ως εναλλακτικό κανάλι διπλωματίας, εξασφαλίζοντας συνέχεια αν η Εργατική κυβέρνηση κλυδωνιστεί ή αντιμετωπίσει πρόωρες εκλογές.
Αυτό δεν είναι χωρίς προηγούμενο. Η Βασίλισσα Ελισάβετ συχνά γεφύρωνε κενά κατά τη διάρκεια διατλαντικών εντάσεων, όπως φαίνεται στις αλληλεπιδράσεις της με 13 Αμερικανούς προέδρους. Για τις ΗΠΑ, η πρόσκληση για τέτοια μεγαλοπρέπεια επιβεβαιώνει την αξία του Ηνωμένου Βασιλείου ως σύμμαχο κλειδί στην Ευρώπη, ειδικά καθώς η ΕΕ αντιμετωπίζει εσωτερικές διαιρέσεις και οι ΗΠΑ στρέφονται προς τις προκλήσεις του Ινδο-Ειρηνικού.
Ωστόσο, η επίσκεψη υπογραμμίζει επίσης τις ευκαιρίες στη νέα γεωπολιτική πραγματικότητα. Το Ηνωμένο Βασίλειο μετά το Brexit, με μεγαλύτερη αυτονομία από το οικονομικό μπλοκ της ΕΕ, ενισχύει τη συνεργασία του με τις ΗΠΑ σε ασφάλεια και εμπόριο, εμβαθύνοντας την Ειδική Σχέση.
Το ΑΕΠ των ΗΠΑ εκτιμάται πλέον ότι είναι σχεδόν οκτώ φορές μεγαλύτερο από αυτό του Ηνωμένου Βασιλείου, προσφέροντας ευκαιρίες για ισχυρές εταιρικές σχέσεις. Οι προτεραιότητες του Τραμπ για δίκαιη κατανομή βαρών στο ΝΑΤΟ ενθαρρύνουν το Ηνωμένο Βασίλειο να ανταποκριθεί στους στόχους δαπανών για την άμυνα, ενισχύοντας τον δεσμό εν μέσω δημοσιονομικών προκλήσεων.
Γεωπολιτικά, η επίσκεψη λαμβάνει χώρα σε ένα φόντο πολυπολικών απειλών: η επιθετικότητα της Ρωσίας στην Ουκρανία απαιτεί ενιαίες διατλαντικές απαντήσεις, ενώ η οικονομική επιθετικότητα της Κίνας προκαλεί τις δυτικές αλυσίδες εφοδιασμού.
Η Στρατηγική Αναθεώρηση Άμυνας του Ηνωμένου Βασιλείου για το 2025 στοχεύει να προσαρμοστεί σε αυτά, αλλά η αστάθεια του Στάρμερ κινδυνεύει να καθυστερήσει την υλοποίηση, δυνητικά αποδυναμώνοντας τις κοινές επιχειρήσεις ΗΒ-ΗΠΑ σε τομείς όπως η κυβερνοάμυνα και η ανταλλαγή πληροφοριών μέσω του Five Eyes.
Προσβλέποντας στο μέλλον, η εντυπωσιακή υποδοχή προμηνύει μια ανθεκτική αλλά εξελισσόμενη Ειδική Σχέση. Αν η κυβέρνηση του Στάρμερ καταρρεύσει —οι δημοσκοπήσεις υποδηλώνουν ευπάθεια σε συντηρητική αναζωπύρωση ή εσωτερικές διαιρέσεις των Εργατικών— το Στέμμα θα μπορούσε να διευκολύνει μια ομαλότερη μετάβαση, διατηρώντας τους δεσμούς με την κυβέρνηση Τραμπ που επικεντρώνεται στο «Παγκόσμια Βρετανία συναντά το Πρώτα η Αμερική».
Αισιόδοξα, αυτό θα μπορούσε να προωθήσει βαθύτερη συνεργασία σε αναδυόμενα ζητήματα όπως η ρύθμιση της τεχνητής νοημοσύνης και η κλιματική ασφάλεια, όπου η προσωπική σχέση του Βασιλιά Καρόλου με τον Τραμπ μπορεί να αποδειχθεί καθοριστική.
Η κοινή γνώμη αντικατοπτρίζει αμφιθυμία. Ενώ οι Βρετανοί εκτιμούν τη συμμαχία, πολλοί τη θεωρούν «τελειωμένη», με τους Αμερικανούς να τη συζητούν πολύ λιγότερο.
Η επίσκεψη, επομένως, είναι ένα masterclass στη συμβολική διπλωματία: ενισχύει τον ρόλο του Στέμματος ως γεωπολιτικό σταθεροποιητή, σηματοδοτεί αντοχή εν μέσω αβεβαιότητας και θέτει το σκηνικό για μια Ειδική Σχέση προσαρμοσμένη στις πραγματικότητες του 21ου αιώνα —πραγματιστική, διμερής και ολοένα πιο εξαρτημένη από θεσμικούς πυλώνες πέρα από τις εφήμερες κυβερνήσεις.
Εν ολίγοις, αυτό το πρωτοφανές θέαμα στο Ουίνδσορ δεν γιορτάζει μόνο ιστορικούς δεσμούς αλλά προβλέπει ένα μέλλον όπου η σταθερότητα της μοναρχίας θα μπορούσε να προστατεύσει τα συμφέροντα του Ηνωμένου Βασιλείου σε μια συμμαχία που δοκιμάζεται από εσωτερική ευθραυστότητα και παγκόσμιες αλλαγές. Καθώς οι άμαξες κυλούσαν και οι φρουροί χαιρετούσαν, ήταν μια υπενθύμιση ότι στη διπλωματία, η μεγαλοπρέπεια συχνά κρύβει βαθιά στρατηγική.
*Ο Δημήτρης Γ. Απόκης, είναι Διεθνολόγος, με ειδίκευση στην Αμερικανική Εξωτερική Πολιτική, Γεωπολιτική και Διεθνή Οικονομία. Απόφοιτος των πανεπιστημίων The American University, School of International Service, και The Johns Hopkins University, The Paul H. Nitze, School of Advanced International Studies της Ουάσιγκτον. Είναι μέλος του The International Institute for Strategic Studies, του Λονδίνου. Ως Δημοσιογράφος, υπήρξε επί σειρά ετών διαπιστευμένος ανταποκριτής στο Λευκό Οίκο, στο Στέητ Ντιπάρτμεντ και στο Αμερικανικό Πεντάγωνο.
** Η ανάλυση και τα σχόλια εκφράζουν αποκλειστικά τις απόψεις του συγγραφέα
