Εχουν περάσει χιλιάδες χρόνια από τότε που ένα παιδί με το όνομα Αλέξανδρος μεγάλωσε έχοντας ένα έπος ηρώων στο προσκεφάλι του. Μιλάμε για την «Ιλιάδα» του Ομήρου και βεβαίως για τον Μέγα Αλέξανδρο, που ήθελε τόσο να μοιάσει στον Αχιλλέα, στον Αγαμέμνονα και στους άλλους Αχαιούς βασιλιάδες.
Οι πρόγονοί μας, μάς κληροδότησαν στους μύθους τους ωραίες ιστορίες που μιλούσαν για αρχαίους ήρωες. Μάς κληροδότησαν και το παράδειγμά τους, να μιμούμαστε όποιον στη ζωή του επιλέγει ανάλογους δρόμους. Στη στήλη «Αρχαία μυστικά και μυστήρια» θα παρουσιάσουμε μύθους και ιστορίες ηρώων όπως και μυστικά για την αρχαία Αθήνα, τη Σπάρτη και άλλα πολλά.
Μια φορά και έναν καιρό λοιπόν – αφού κι οι μύθοι παραμύθια είναι- ένας νεαρός από την αρχαία Ιωλκό, εκεί κοντά στον σημερινό Βόλο, μάζεψε συνομήλικους του μεγαλύτερους για ένα μεγάλο ταξίδι. Θα πήγαιναν στην Κολχίδα, να φέρουν το Χρυσόμαλλο Δέρας, μια χρυσή προβιά κριαριού, το οποίο βρέθηκε σε εκείνο το μακρινό βασίλειο ύστερα από ένα περιπετειώδες επουράνιο ταξίδι.
Πάμε να πιάσουμε την ιστορία από την αρχή. Χρόνια πριν ο νεαρός από την Ιωλκό γεννηθεί, ο βασιλιάς Αθάμας, από τον αρκετά κοντινό Ορχομενό, θέλησε να θυσιάσει τον γιο του Φρίξο, γιατί οι σοδιές δεν είχαν πάει καθόλου καλά. Ο Φρίξος και η αδερφή του Ελλη ήταν τα παιδιά που είχε αποκτήσει με τη θεά Νεφέλη, με την οποία χώρισε αργότερα.
Χωρίζουν λοιπόν οι θνητοί τις θεές; Να που γινόταν και αυτό. Κατόπιν ο Αθάμας νυμφεύθηκε την Ινώ, θυγατέρα του Κάδμου. Καθόλου καλή, η Ινώ φθονούσε τα δύο βλαστάρια της Νεφέλης. Ετσι, κατέστρωσε ένα σατανικό σχέδιο για να απαλλαγεί από αυτά, ψήνοντας όλους τους σπόρους της πόλης ώστε να μην μπορούν να βλαστήσουν. Από πού θα ζητούσαν συμβουλή οι αγρότες; Φυσικά από το μαντείο των Δελφών, που δεν ήταν μακριά. Η πείνα καραδοκούσε κι εκείνοι περίμεναν ανυπόμονα.
Η κακή σύζυγος δεν επρόκειτο να το αφήσει έτσι. Η Ινώ δωροδόκησε τους απεσταλμένους να πουν ψέματα ότι το μαντείο ζήτησε να θυσιαστεί ο Φρίξος. Ποιος πατέρας το κάνει αυτό; Κι όμως, εκείνους τους καιρούς ό,τι έλεγαν οι θεοί ήταν θέσφατο. Ο Αθάμας λοιπόν αποφάσισε να σκοτώσει τον γιο του. Πριν ωστόσο δολοφονηθούν, ο Φρίξος και η Έλλη διασώθηκαν από ένα ιπτάμενο χρυσόμαλλο κριάρι που έστειλε η Νεφέλη. Καθισμένοι στη ράχη του πέταξαν ανατολικά. Φτάνοντας στα σημερινά Δαρδανέλια, η Ελλη έπεσε και πνίγηκε στη θάλασσα. Εκτοτε ο πορθμός πήρε την ονομασία Ελλήσποντος.
Ο Φρίξος έφτασε στην Κολχίδα όπου τον φιλοξένησε ο Αιήτης και του έδωσε μια από τις κόρες του για γυναίκα. Το χρυσό δέρμα του κριαριού δόθηκε στον βασιλιά ως δώρο και εκείνος θεωρώντας το θεϊκή ευλογία που ήρθε από τον ουρανό, το κρέμασε σαν φυλακτό σε μια ιερή βελανιδιά, βάζοντας έναν ακοίμητο δράκοντα να το φυλάει. Σύμφωνα με τον μύθο, τον δράκο έστειλε ο θεός Αρης.
Υπήρξε στ’ αλήθεια ένα κριάρι με χρυσή προβιά; Ό,τι είναι αδύνατο σύμφωνα με την πραγματικότητα, είναι δυνατό με τη βοήθεια της φαντασίας. Στην Κολχίδα, που έχει εντοπισθεί με ανασκαφές στη δυτική Γεωργία είχαν αφθονία ορυκτών και πλούσιες σοδιές. Επομένως, ήταν ένα πλούσιο βασίλειο.
Γνωστή κυρίως για τον χρυσό της ανέπτυξε την τέχνη τη χρυσοχοΐας όπως αποδεικνύεται και από πολλά ευρήματα στο λατρευτικό της κέντρο, το Βάνι. Γενικά, καθ’ όλη την εποχή του Χαλκού (3.300- 1200 π.Χ.) η ανατολική ακτή στη Μαύρη Θάλασσα είχε βασίλεια που άκμαζαν, ενώ στα τέλη της 2ης χιλιετίας π.Χ. πολλές περιοχές της Κολχίδας είχαν παρουσιάσει έντονη αστικοποίηση.
Γνώσεις για την κατεργασία μετάλλων είχαν και στη Μαγνησία. Φαίνεται ωστόσο πως το μετάλλευμα είχε εξαντληθεί κατά την περίοδο δημιουργίας του μύθου του Ιάσωνα και των Αργοναυτών. Επομένως, η Αργοναυτική εκστρατεία είχε στον πυρήνα της την αναζήτηση χρυσού στην Κολχίδα.
Όπως λέει στο Thepresident.gr η Βασιλική Σισμάνη – Αδρύμη, επίτιμη έφορος αρχαιοτήτων και ανασκαφέας της μυκηναϊκής Ιωλκού είναι πολύ πιθανό ο μύθος να προέκυψε από τον τρόπο συλλογής χρυσού στο άλλο βασίλειο. «Ακόμα και σήμερα» λέει «μπορεί να δει κανείς να βάζουν δέρματα προβάτων σε ποτάμια για να συλλέξουν ψήγματα από χρυσάφι που κατεβαίνουν μαζί με τα νερά». Η ίδια έχει δει σε ένα ταξίδι της εκεί.
Το Χρυσόμαλλο Δέρας δεν ήταν χρυσό, άρα, η «σύλληψή» του πάντως «πάτησε» σε υπαρκτή συνήθεια της εποχής. Και οι Αργοναύτες δεν ξεκίνησαν μια τόσο μακρινή και περιπετειώδη εκστρατεία για μια απλή προβιά, αλλά για να βρουν νέες πηγές προμήθειας χρυσαφιού.
Ο μύθος ωστόσο έχει και άλλα σημεία, στα οποία θα αναφερθούμε σε άλλα δημοσιεύματα.
Στο επόμενο: Ηταν Ελληνες ο Ιάσων και οι Αργοναύτες;
