Την έντονη αντίδραση της Ελλάδας έχει προκαλέσει η πρόσφατη ανακοίνωση της Τουρκίας για τη δημιουργία δύο θαλάσσιων πάρκων σε Αιγαίο και Ανατολική Μεσόγειο, σε περιοχές που περιλαμβάνουν διεθνή ύδατα πέρα από τα τουρκικά χωρικά ύδατα. Μια κίνηση που έχει δημιουργήσει «κυματισμό» στα ήρεμα νερά του Αιγαίου αλλά και στο εσωτερικό της χώρας.
Του Κώστα Πασίση
Η Αθήνα καταγγέλλει την κίνηση ως «απαράδεκτη, μονομερή και παράνομη», υποστηρίζοντας ότι παραβιάζει το διεθνές δίκαιο της θάλασσας και δεν παράγει έννομα αποτελέσματα έναντι των ελληνικών κυριαρχικών δικαιωμάτων.
Η κυβέρνηση θεωρεί ότι η ενέργεια αυτή εντάσσεται στο αναθεωρητικό αφήγημα της «Γαλάζιας Πατρίδας», το οποίο αμφισβητεί την κυριαρχία ελληνικών νησιών και προωθεί τη θεωρία των «γκρίζων ζωνών».
Επίσης στο Μαξίμου δεν είδαν με καλό …μάτι τα τουρκικά θαλάσσια πάρκα. Εκείνο που εκτιμάται είναι ότι η Άγκυρα επιχειρεί να εδραιώσει τις παράνομες αξιώσεις της σε περιοχές της ελληνικής υφαλοκρηπίδας, χρησιμοποιώντας την περιβαλλοντική προστασία ως πρόσχημα και μόνο.
Ταυτόχρονα το ελληνικό υπουργείο Εξωτερικών τόνισε ότι τέτοιες ενέργειες υπονομεύουν τις σχέσεις καλής γειτονίας και θέτουν σε κίνδυνο την προσπάθεια διατήρησης ενός ήπιου κλίματος στις διμερείς σχέσεις.
Επιπλέον, η Ελλάδα επισημαίνει ότι τα θαλάσσια πάρκα της Τουρκίας, ιδιαίτερα αυτά που εκτείνονται κοντά σε ελληνικά νησιά όπως το Καστελλόριζο, αποτελούν ευθεία πρόκληση.
Τα επόμενα βήματα της κυβέρνησης
Η ελληνική κυβέρνηση βρίσκεται σε επιφυλακή και, όπως έχει δηλώσει ο πρωθυπουργός, θα συνεχίσει να ενισχύει τις Ένοπλες Δυνάμεις της χώρας. Ο ίδιος έχει τονίσει ότι η Ελλάδα έχει ήδη καταφέρει να ανατρέψει την ισορροπία στον αέρα, αποκτώντας ένα σημαντικό στρατηγικό πλεονέκτημα.
Σε ό,τι αφορά την Ευρωπαϊκή Ένωση, ο Κυριάκος Μητσοτάκης έστειλε ξεκάθαρο μήνυμα προς την Άγκυρα, αλλά και προς τις Βρυξέλλες, σχετικά με την επιδίωξη της Τουρκίας να αποκτήσει τα μαχητικά Eurofighter και να συμμετάσχει στον ευρωπαϊκό μηχανισμό για την άμυνα, το πρόγραμμα SAFE.
Ο Πρωθυπουργός ξεκαθάρισε ότι η Τουρκία δεν πρόκειται να αξιοποιήσει τα φθηνά ευρωπαϊκά δάνεια αν δεν δείξει έμπρακτα δείγματα γραφής για τη βελτίωση των σχέσεων της με την Ελλάδα.
Επανέλαβε τους όρους που θέτει η Αθήνα, τονίζοντας ότι «αν δεν φύγει το casus belli από το τραπέζι, η Τουρκία δεν θα μπει στο πρόγραμμα των φθηνών δανείων της Ευρωπαϊκής Ένωσης».
Η Ελλάδα διαμηνύει προς πάσα κατεύθυνση ότι ενεργεί με συνέπεια για την προστασία των δικαιωμάτων της και της βιωσιμότητας των θαλασσών της.
Η πολιτική της Αθήνας, όπως φαίνεται, είναι να απαντά άμεσα σε κάθε τουρκική πρόκληση, χωρίς να επιτρέπει τη δημιουργία τετελεσμένων, ενώ ταυτόχρονα αξιοποιεί τη θέση της στην Ευρωπαϊκή Ένωση για να ασκήσει πίεση στην Τουρκία.
Το υπουργείο Εξωτερικών και ο Γιώργος Γεραπετρίτης έχουν ήδη απαντήσει στην τουρκική πλευρά, τονίζοντας πως το νομικό καθεστώς στο Αιγαίο είναι ξεκάθαρο και η άσκηση των δικαιωμάτων της Ελλάδας δεν αποτελεί αντικείμενο διαπραγμάτευσης.
Επίσης η κυβέρνηση αναμένεται να κινηθούν σε δύο άξονες, σε διπλωματικό και αμυντικό.
Στο πρώτο επίπεδο η Ελλάδα θα συνεχίσει να αναδεικνύει την τουρκική παραβατικότητα σε διεθνείς οργανισμούς, όπως ο ΟΗΕ και η UNESCO, όπου η Τουρκία κατέθεσε τον χάρτη των θαλάσσιων πάρκων της.
Παράλληλα, η Αθήνα θα αξιοποιήσει τη θέση της στην Ε.Ε. για να πιέσει την Τουρκία στην κατεύθυνση του σεβασμού στο διεθνές δίκαιο
Τί λένε οι «ειδικοί»
Ο Αλέξανδρος Δεσποτόπουλος, ειδικός επί των διεθνών σχέσεων έχει αναφερθεί επανειλημμένα στο θέμα των θαλάσσιων πάρκων και τη στάση της Τουρκίας.
Σύμφωνα με τις δηλώσεις του, η αντίδραση της Τουρκίας στα ελληνικά θαλάσσια πάρκα ήταν αναμενόμενη.
Ο ίδιος τονίζει ότι τα νομικά επιχειρήματα της Τουρκίας είναι έωλα, καθώς η Ελλάδα ασκεί κυριαρχικά δικαιώματα σε περιοχές όπου η Άγκυρα θεωρεί ότι έχει δικαιοδοσία.
Το πρόβλημα, κατά τον Δεσποτόπουλο, είναι καθαρά πολιτικό, καθώς η Τουρκία ακολουθεί μια αναθεωρητική γεωπολιτική πολιτική.
Επίσης άλλοι συνάδελφοι του επισημαίνουν ότι η Τουρκία, αντί να αντιδράσει άμεσα στις ελληνικές εξαγγελίες για θαλάσσια πάρκα στο Ιόνιο και τις Νότιες Κυκλάδες, επέλεξε να εστιάσει στο Καστελλόριζο, όπου θεωρεί ότι έχει ισχυρότερα νομικά επιχειρήματα.
Ωστόσο – όπως υποστηρίζουν – τα θαλάσσια πάρκα έχουν τη δυνατότητα να διαταράξουν περαιτέρω τις ελληνοτουρκικές σχέσεις, ιδιαίτερα αν η Τουρκία προχωρήσει σε μονομερείς ενέργειες επί του πεδίου.
Προς το παρόν πάντως φαίνεται ότι εντάσσονται σε ένα παιχνίδι τακτικής, με τις δύο χώρες να επιχειρούν να εδραιώσουν τις θέσεις τους χωρίς να διαρρήξουν πλήρως τους διαύλους επικοινωνίας.
