Μήπως έχετε χρόνια να επισκεφθείτε την Κνωσό, ρώτησε η υπουργός Πολιτισμού Λίνα Μενδώνη τον βουλευτή του ΠΑΣΟΚ- Κινήματος Αλλαγής κ Φραγκίσκο Παρασύρη. Αιτία, όσα αναφέρονται σε ερώτησή του που συζητήθηκε στη Βουλή. Η υπουργός αμφισβήτησε την εγκυρότητα των γραφομένων στην ερώτηση και έδωσε απάντηση περί του τι ακριβώς συνέβη με την πτώση αντιγράφου τοιχογραφίας στον αρχαιολογικό χώρο.
Σύμφωνα με όσα είπε η υπουργός, «στις 17/05/2025 η Κνωσός επλήγη από ριπές ανέμων 9 μποφόρ, υπό τη μορφή ανεμοστρόβιλου. Το Μέγαρο της Βασίλισσας, όπου και το αντίγραφο της τοιχογραφίας, είναι μη προσβάσιμο. Είναι, δηλαδή, κλειστό για το κοινό, αλλά… όχι για τους ανέμους. Το Μέγαρο της Βασίλισσας, περιμετρικά, διαθέτει μεγάλα ανοίγματα, τα πολύθυρα, προς τους εξωτερικούς χώρους και ανοιχτό φωταγωγό, μέσω των οποίων δημιουργούνται ισχυρά ρεύματα αέρος. Αυτό το γνωρίζει, όποιος έχει επισκεφθεί το Ανάκτορο, καθώς το μέγαρο βρίσκεται στην πορεία των επισκεπτών που κατέρχονται στην ανατολική πτέρυγα.»
Και συνεχίζει πως στο κείμενο της ερώτησης αναφέρεται: «είναι γνωστό πως η σειριακή υποψηφιότητα των 4 ανακτόρων περιελήφθη στον ενδεικτικό κατάλογο στις 16/01/2014 και μόλις το 2017 ξεκίνησαν οι απαραίτητες ενέργειες για τη σύνταξη του φακέλου υποψηφιότητας προς την UNESCO, μέσω της σύναψης μιας Προγραμματικής Σύμβασης μεταξύ του Υπουργείου Πολιτισμού και της Περιφέρειας Κρήτης. Το 2018 εγκρίθηκε από την Περιφέρεια το σχετικό ποσό και τελικά στις 24/04/19 υπεγράφη Προγραμματική Σύμβαση, με προϋπολογισμό 140.000€». Όμως, τα πραγματικά γεγονότα είναι διαφορετικά.
«Από το 2017 ως τον Ιούνιο του 2019 έχουμε κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ. Πράγματι, τον Απρίλιο του 2019 υπεγράφη η Προγραμματική Σύμβαση, προϋπολογισμού 140.000€ με την Περιφέρεια Κρήτης. Όμως, εξαιτίας λάθους στη σύνταξη της Προγραμματικής, από πλευράς του Υπουργείου Πολιτισμού, που παρέπεμπε σε ασυμβατότητα με το τότε θεσμικό πλαίσιο, η Προγραμματική δεν ήταν δυνατόν να προχωρήσει και από τον συγκεκριμένο προϋπολογισμό απορροφήθηκαν μόνο 38.500 ευρώ. Προκειμένου να προχωρήσει η κατάρτιση του φακέλου υποψηφιότητας, το Υπουργείο Πολιτισμού διέθεσε 145.000€, από το δικό του προϋπολογισμό. Το έργο ξεκίνησε στις 30/11/20 και ολοκληρώθηκε στις 30/09/23.
Επίσης, από το κείμενο της ερώτησης, αντιλαμβάνομαι ότι δεν είναι απολύτως σαφής για σας, η χωροθέτηση του Μεγάρου της βασίλισσας, στο σύνολο του ανακτορικού συγκροτήματος. Τα βασιλικά διαμερίσματα, το Μέγαρο του Βασιλέως και το Μέγαρο της Βασίλισσας αποτελούν μέρος του ανακτόρου και είναι κλειστά για το κοινό από τη δεκαετία του 1980. Η αποκατάσταση του Μεγάρου του Βασιλέως, ολοκληρώθηκε με χρηματοδότηση από το ΠΕΠ Κρήτης ΕΣΠΑ 2014 -2020. Το έργο εντάχθηκε το Σεπτέμβρη του 2019, επί δικής μας διακυβέρνησης, με προϋπολογισμό 1.000.000 ευρώ και φορέα υλοποίησης την Εφορεία Αρχαιοτήτων Ηρακλείου. Το 2019, όταν αναλάβαμε δεν βρήκαμε καμία ώριμη μελέτη για την Κνωσό. Ακολούθησε ένας αγώνας δρόμου και συντονισμένες προσπάθειες για την ωρίμανση των μελετών, προϋπολογισμού 350.000€, από πόρους του Υπουργείου Πολιτισμού. Οι μελέτες για την αποκατάσταση ενός μνημείου, κύριε Βουλευτά, δεν είναι καθόλου εύκολη υπόθεση. ρέπει να επιλυθούν επιστημονικά και επιστημολογικά θέματα, κατά τη διάρκεια εκπόνησης των μελετών, και φυσικά είναι το ίδιο το μνημείο το οποίο, σε πάρα πολλές περιπτώσεις, υπαγορεύει τους χρόνους του.»
Η υπουργός Πολιτισμού τόνισε πως οι αρμόδιες υπηρεσίες του Υπουργείου Πολιτισμού εκπόνησαν ένα σύνολο μελετών, που επιτρέπουν τη χρηματοδότηση των αντίστοιχων έργων από το ΕΣΠΑ 2021- 2027. Επιπλέον, κατά την τρέχουσα προγραμματική περίοδο, σε άριστη συνεργασία με την περιφέρεια Κρήτης εκπονήσαμε στρατηγική, ολοκληρωμένης χωρικής επένδυσης, εμβληματικών διαδρομών Κρήτης, με κύριο αντικείμενο την αναβάθμιση της εμπειρίας των επισκεπτών στα μινωικά ανακτορικά κέντρα, με έμφαση στην Κνωσό, τη Φαιστό και τα Μάλια. Από τη συγκεκριμένη ΟΧΕ, έχουν διασφαλιστεί πόροι για τα εξής έργα:
Κτίρια υποδοχής και αναβάθμιση χώρων εισόδου του αρχαιολογικού χώρου στο Μινωικό ανάκτορο της Κνωσού, προϋπολογισμού 3.300.000. Αποκατάσταση και ανάδειξη του Μεγάρου της βασίλισσας και διαδρομές επισκεπτών, προϋπολογισμού 1.800.000.
Εγκατάσταση μόνιμου υδροδοτικού και πυροσβεστικού δικτύου, προϋπολογισμού 2.000.000 ευρώ.
Παράλληλα, στο Ταμείο Ανάκαμψης ολοκληρώνεται το έργο «Εθνική στρατηγική για την προσαρμογή της προστασίας των μνημείων πολιτιστικής κληρονομιάς στις επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής», προϋπολογισμού 2.000.000 ευρώ και στο έργο περιλαμβάνεται και η Κνωσός.
Με χρηματοδότηση από το Ταμείο Ανάκαμψης υλοποιείται το έργο «Συστήματα καταγραφής και παρακολούθησης της επίδρασης της κλιματικής αλλαγής, στις συνθήκες μικροπεριβάλλοντος για τη διατήρηση των υλικών των μνημείων», προϋπολογισμού 2.500.000 ευρώ. Ήδη στο πλαίσιο του έργου αυτού έχουν εγκατασταθεί συστήματα παρακολούθησης στην Κνωσό.
Με 750.000€, από το Ταμείο Ανάκαμψης, υλοποιήθηκε η, εκ βάθρων, επισκευή και αναβάθμιση του πωλητηρίου που λειτουργεί από τον Μάϊο του 2024. Από τον Απρίλιο του 2024, λειτουργούν ζώνες επισκεψιμότητας, μέσω ηλεκτρονικού εισιτηρίου και έχουν βοηθήσει πάρα πολύ στην τάξη της ροής των επισκεπτών.
«Αυτός, κύριε Βουλευτά, είναι ο απολογισμός των έργων και της μέριμνας της κυβέρνησης μας, για την Κνωσό» είπε η κα Μενδώνη. «Πότε έγιναν περισσότερα έργα; Σας παρακαλώ, να μου το πείτε. Όλα αυτά, σύμφωνα με το κείμενο της ερώτησης σας, αποδεικνύουν την απουσία ουσιαστικού ενδιαφέροντος του Υπουργείου Πολιτισμού για την Κνωσό!
Λυπάμαι, πραγματικά, γιατί δεν εγκαλείτε, με τον τρόπο αυτό, την ηγεσία του Υπουργείου Πολιτισμού. Εγκαλείτε όλα τα στελέχη του Υπουργείου που μοχθούν καθημερινά, για την ευπρέπεια και τη συντήρηση του συγκεκριμένου χώρου.»
Στη δευτερολογία της σημείωσε πως έχουν μπει σκαλωσιές για την αποκατάσταση και υπάρχουν λινάτσες (στην τοποθέτησή τους στάθηκε ο βουλευτής). «Βεβαίως, υπάρχουν λινάτσες διότι όταν στήνονται σκαλωσιές για να μπορέσει να γίνει μία επισκευή, βεβαίως με τους κανόνες ασφαλείας πρέπει να μπουν λινάτσες. Αυτά τα οποία λένε τα δημοσιεύματα είναι λίγο περίεργο να τα υιοθετούμε χωρίς δεύτερη σκέψη. Αυτή τη στιγμή γίνονται εργασίες. Έχουν μπει σκαλωσιές και δουλεύει προσωπικό. Άρα, οι λινάτσες, για λόγους ασφαλείας, είναι επιβεβλημένες.»
Κατόπιν, τόνισε: «Εάν δεν υπήρχε πρόβλημα, δεν θα χρειαζόντουσαν να κάνουμε μελέτες. Δεν θα χρειαζόταν να εξασφαλίσουμε τους πόρους από την ΟΧΕ των Μινωικών Ανακτόρων, η οποία έγινε από κοινού με την Περιφέρεια, προκειμένου να γίνει το έργο. Εάν ήταν όλα τέλεια, θα ήταν όλα ανοικτά. Πότε γίνονται, όμως, όλα αυτά; Ξεκινούν το 2019 και είναι σε εξέλιξη.
Και οι 900.000, κύριε Βουλευτά, είναι οι πόροι από το 2014-2020. Από το 2021-2027, όπως σας είπα -διαβάστε και στα πρακτικά για να μην τα επαναλαμβάνω- είναι διασφαλισμένα 8.000.000, από τη συγκεκριμένη ΟΧΕ. Είναι απολύτως διασφαλισμένα. Και σας είπα και ποιες είναι οι μελέτες. Αλλά, δεν είναι μόνο αυτό. Μας είπατε ότι όλα τα έχει κάνει η Περιφέρεια Κρήτης.
Ακούστε, με την Περιφέρεια Κρήτης, τον κύριο Σταύρο Αρναουτάκη και τους συνεργάτες του, έχουμε μια εξαιρετική συνεργασία. Όμως, ο φάκελος υποψηφιότητας δεν έγινε από την Περιφέρεια Κρήτης. Έγινε από το ΥΠΠΟ!
Ανέφερα ήδη- το επαναλαμβάνετε- από πού θα χρηματοδοτηθούν οι μελέτες για τα έργα που σας ανέφερα. Μα, σας είπα: Από την ΟΧΕ, την οποία φτιάξαμε, από κοινού, με την Περιφέρεια. Αν υπάρχει πρόγραμμα συνολικής φροντίδας; Βεβαίως, υπάρχει πρόγραμμα συνολικής φροντίδας. Αλλά, σε έναν μείζονα αρχαιολογικό χώρο τα πράγματα πρέπει να προτεραιοποιούνται. Και όταν τα βασιλικά διαμερίσματα είναι κλειστά από το τέλος της δεκαετίας του 1980, είναι καιρός να έχουν προτεραιότητα. Για αυτό, ακριβώς, και επενδύουμε αυτά τα ποσά, τα οποία επενδύουμε. Επίσης, σε έναν αρχαιολογικό χώρο δεν γίνεται μία αναστήλωση in vitro, έτσι ξαφνικά, πάμε να κάνουμε μία αναστήλωση. Ο αρχαιολογικός χώρος θέλει ένα ολιστικό πρόγραμμα προστασίας και ανάδειξης και από εκεί και πέρα γίνεται τμήμα-τμήμα και αυτό είναι το οποίο υλοποιεί το ΥΠΠΟ. Ακόμη και αν είχαμε άπειρους πόρους, δεν μπορούμε να παρεμβαίνουμε όχι στην Κνωσό, αλλά σε οποιοδήποτε μνημείο ως να είναι ένα σύγχρονο κτίριο και βάζουμε χιλιάδες ανθρώπους να δουλεύουν πάνω σε αυτό. Σας το είπα και προηγουμένως: Τα μνημεία υποδεικνύουν και το χρόνο και τον τρόπο παρέμβασής τους.
Επίσης, στην ερώτησή σας, αναφέρετε ότι από στέλεχος του ΥΠΠΟ σε τοπικά μέσα, γνωρίζετε ότι για τις τοιχογραφίες έχει να γίνει συντήρηση από το 2003. Σας ενημερώνω, λοιπόν, ότι σύμφωνα με το ημερολόγιο που τηρείται στην Εφορεία Αρχαιοτήτων, οι τοιχογραφίες ελέγχθηκαν από αρχαιολόγους και συντηρητές τον Σεπτέμβρη του 2024.»
