Η ευρωπαϊκή ημέρα ανεξάρτητης διαβίωσης τιμάται στις 5 Μαίου και καθιερώθηκε το 2013 από την ΕΕ. Η ημέρα αυτή αποτελεί μια υπενθύμιση ότι όλα τα άτομα με αναπηρία έχουν δικαίωμα να ζουν με αυτονομία και αξιοπρέπεια, ενώ ταυτόχρονα είναι και ένα κάλεσμα προς όλα τα κράτη να υιοθετήσουν πολιτικές προώθησης της ανεξάρτητης διαβίωσης. Στοχεύει στη διασφάλιση της μέγιστης δυνατής ανεξαρτησίας για τα άτομα με αναπηρία και την επίτευξη της καθολικής κοινωνικής συμπερίληψης.
Του Γιώργου Σταμάτη*
Σε αυτό το πλαίσιο, ο θεσμός του προσωπικού βοηθού συνιστά τη βασικότερη έκφανση του θεμελιώδους δικαιώματος στην ανεξάρτητη διαβίωση για τα άτομα με αναπηρία, ενός δικαιώματος που αποτελεί την κορωνίδα της σχετικής Σύμβασης των ΗΕ και αντανακλά τη φιλοσοφία του δικαιωματικού μοντέλου προσέγγισης της αναπηρίας. Ο προσωπικός βοηθός αναδεικνύεται ως το πλέον ισχυρό μέσο, που μπορεί να εξασφαλίσει τη μετάβαση από τον περιορισμό και την εξάρτηση, στην αυτοδιάθεση, την ενδυνάμωση και την ελευθερία των επιλογών. Ειδικότερα, η προσωπική βοήθεια συνίσταται στην παροχή της αναγκαίας υποστήριξης στα άτομα με αναπηρία που τη χρειάζονται, σύμφωνα με τις εξατομικευμένες τους ανάγκες, επιθυμίες, στόχους και προσδοκίες.
Η θεσμοθέτηση του πιλοτικού προγράμματος για τον προσωπικό βοηθό στη χώρα μας από την κυβέρνηση της ΝΔ, υλοποιώντας τη δέσμευση του Κυριάκου Μητσοτάκη προς το αναπηρικό κίνημα, εντασσόμενο στο συνολικότερο πλέγμα των ενεργητικών πολιτικών που εφαρμόζουμε, σηματοδοτεί την ουσιαστική μεταστροφή μας στο δικαιωματικό μοντέλο θεώρησης της αναπηρίας. Ο προσωπικός βοηθός ενεργεί υπό την καθοδήγηση του ωφελούμενου, αίροντας τα φυσικά και λειτουργικά εμπόδια. Έτσι υλοποιείται στην πράξη το δικαίωμα του ατόμου για αυτονομία και αυτοδιάθεση, γιατί η αναπηρία είναι πτυχή της ανθρώπινης ποικιλομορφίας και όχι τροχοπέδη στα όνειρα, τους στόχους, τις επιλογές. Με την υποστήριξη του προσωπικού βοηθού το άτομο με αναπηρία έχει τον έλεγχο των αποφάσεων για τη ζωή του σε ίση βάση με τους υπόλοιπους πολίτες, επιλέγει πώς και με ποιόν θα ζήσει, μπορεί να εργαστεί και να μετέχει ισότιμα σε όλες της πτυχές της κοινωνικής και πολιτικής ζωής, ζει δηλ. με ισότητα, αυτονομία και αξιοπρέπεια. Παράλληλα, ο προσωπικός βοηθός συμβάλλει στην πρόληψη και αποφυγή της ιδρυματοποίησης, αφού αίρονται οι φραγμοί και οι πρακτικές διαχωρισμού και απομόνωσης των ατόμων με αναπηρία, οι οποίες παρατηρούνται είτε στα ιδρύματα, είτε ακόμη και στα σπίτια τους. Ενισχύει την ορατότητα των ατόμων με αναπηρία, αλλάζοντας παράλληλα τις στάσεις και αντιλήψεις της κοινωνίας ως προς την αναπηρία, αφού η αλληλεπίδραση είναι το πλέον ισχυρό μέσο για την άρση των στερεοτύπων. Σε αυτό το πλαίσιο, συντελεί στην αποδοχή των ατόμων με αναπηρία από την κοινωνία και στην ενίσχυση της ενσυναίσθησης, έτσι ώστε να μη δημιουργούμε εμπόδια και να διαμορφώνουμε στο μέτρο που μας αναλογεί συνθήκες προσβασιμότητας και συμπερίληψης.
Πέρα όμως από τα οφέλη που προσφέρει στα άτομα με αναπηρία, με τη θέσπιση της υπηρεσίας του προσωπικού βοηθού έχει δημιουργηθεί πλέον ένα νέο επάγγελμα, με εξασφαλισμένη αμοιβή και ασφάλιση.
Επιπρόσθετα, η εμβληματική αυτή μεταρρύθμιση συνιστά μια διπλή κοινωνική επένδυση. Αφενός επενδύουμε στην αξιοποίηση του κοινωνικού κεφαλαίου και του δυναμικού των ατόμων με αναπηρία και αφετέρου χτίζουμε μια κοινωνία στη βάση των αναγκών όλων των πολιτών, πιο δημοκρατική, πιο συμπεριληπτική, πιο ανθρώπινη, στη βάση των αρχών της ισότητας, της αλληλεγγύης, της κοινωνικής δικαιοσύνης.
* Ο Γιώργος Σταμάτης είναι Βουλευτής Επικρατείας της Ν.Δ.
