Τις τελευταίες εβδομάδες έχουν ενταθεί οι διαβουλεύσεις για τον διάδοχο του Νορβηγού ΓΓ/ΝΑΤΟ Γενς Στόλτενμπεργκ, ο οποίος αποχωρεί τον ερχόμενο Οκτώβριο από τη θέση του μετά από δεκαετή θητεία. Οι κινήσεις που γίνονται στο παρασκήνιο είναι διαρκείς και όλο πιο έντονες. Επειδή οι αποφάσεις στο ΝΑΤΟ λαμβάνονται με συναίνεση (consensus) δηλαδή όλοι να συμφωνήσουν ή τουλάχιστον κανείς να μην… αντιτεθεί, επιδιώκεται να έχουν επιτευχθεί συναίνεση αρκετά νωρίτερα από την Σύνοδο Κορυφής του ΝΑΤΟ στην Ουάσιγκτον τον ερχόμενο Ιούλιο (9-11) όπου θα εορταστούν και τα 75 χρόνια από την ίδρυση του. Πρόκειται αναμφίλεκτα, για μία δύσκολη διαδικασία επιλογής η οποία παραδοσιακά γίνεται μακριά από τα φώτα της δημοσιότητας και θεωρείται ανάρμοστο οι υποψήφιοι να αυτοπροβάλλονται ακόμα και αν εργάζονται στα παρασκήνια για να κερδίσουν την απαιτούμενη υποστήριξη.
Ο ΓΓ θα πρέπει πρώτα απ’ όλα να είναι ηγέτης μεγάλου κύρους, οπωσδήποτε καθολικής αποδοχής και διεθνούς αξιοπιστίας και να μπορεί εξασφαλίζει τις ισορροπίες μέσα στη Συμμαχία. Αναφορικά με την Ελλάδα η οποία αντιμετωπίζει τον διαχρονικό αναθεωρητισμό της Τουρκίας, μία άλλης χώρας μέλους του ΝΑΤΟ, κατ’ επίφαση Συμμάχου, θα πρέπει να είναι ξεκάθαρος και δίκαιος απέναντι σε αυτήν την κατάσταση καθόσον η Άγκυρα προσπαθεί να εκμεταλλευτεί τις συμμαχικές δομές επ’ ωφελεία της και να μην υιοθετεί εμμέσως τις τουρκικές απαιτήσεις όπως έκανε καθ’ όλη την θητεία του ο Στόλτενμπεργκ.
Έχει αρχίσει να διαφαίνεται ότι υπάρχει ισχυρό ρεύμα υπέρ του Πρωθυπουργού της Ολλανδίας Μαρκ Ρούτε για να είναι ο αντικαταστάτης του Στόλτενμπεργκ που είναι ο μακροβιότερος ΓΓ / ΝΑΤΟ μετά τον Ολλανδό Γιόζεφ Λούνς! Στόχος είναι η επιλογή να έχει «κλείσει» πριν από τις εκλογές για το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και το ανακάτεμα της πολιτικής «τράπουλας» της Ευρώπης και φυσικά να έχει σταθεροποιηθεί στην θέση του ο νέος ΓΓ πριν τις προεδρικές εκλογές στις ΗΠΑ τον Νοέμβριο.
Κάποιοι κύκλοι εντός της Συμμαχίας έχουν «ρίξει στο τραπέζι» και το όνομα της 47χρονης Πρωθυπουργού της Εσθονίας Κάγια υποστηρίζοντας ότι το ΝΑΤΟ θα πρέπει να έχει ΓΓ προερχόμενο από κράτος μέλος της ανατολικής πλευράς που « κατανοεί την υπαρξιακή φύση της ρωσικής απειλής». Άποψη του γράφοντος είναι ότι η κατανόηση της ρωσικής… απειλής μάλλον φθάνει στα όρια της υστερίας κάτι που θεωρούμε ότι δεν είναι η κυρίαρχη τάση εντός του ΝΑΤΟ. Συζητείται επιπλέον και η υποψηφιότητας του Ρουμάνου Προέδρου Κλάους Ιωάννη χωρίς όμως να συγκεντρώνει πιθανότητες και σύμφωνα με την DW, αυτό γίνεται από ρουμανικής πλευράς για να αυξήσει την προβολή του για να ανταγωνιστεί για άλλες κορυφαίες θέσεις όπως η προεδρία του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου.
Ο 57χρονος Μαρκ Ρούτε ο οποίος τυγχάνει να είναι ο μακροβιότερος Πρωθυπουργός της Ολλανδίας δεν διέψευσε ότι ενδιαφέρεται για την ανώτατη πολιτική και διοικητική θέση του ΝΑΤΟ. Έχει μία σημαντική μακρόχρονη πολιτική πορεία που του επιτρέπει να γνωρίζει όλα τα θέματα ασφαλείας σε βάθος και έχει προσωπικές σχέσεις με τους περισσότερους ηγέτες των κρατών – μελών (εθνών κατά την νατοϊκή ορολογία). Το Ηνωμένο Βασίλειο το οποίο υποστηρίζει την επιλογή Ρούτε με ανακοίνωση του Υπουργείου Εξωτερικών επεσήμανε ότι ο Ολλανδός Πρωθυπουργός είναι μια προσωπικότητα που χαίρει μεγάλης υπόληψης εντός του ΝΑΤΟ, με σοβαρά διαπιστευτήρια στην άμυνα και την ασφάλεια και κάποιος που μπορεί να διασφαλίσει ότι η Συμμαχία θα παραμείνει ισχυρή και έτοιμη να υπερασπιστεί τον εαυτό της αν προκύψει τέτοια ανάγκη!
Με την δήλωση του στους δημοσιογράφους την προηγούμενη εβδομάδα ο Εκπρόσωπος του Συμβουλίου Εθνικής Ασφαλείας των ΗΠΑ Τζον Κίρμπι «Οι Ηνωμένες Πολιτείες έχουν καταστήσει σαφές στους συμμάχους μας, τους συμμάχους μας στο ΝΑΤΟ, ότι πιστεύουμε ότι ο κ. Ρούτε θα ήταν ένας εξαιρετικός γενικός γραμματέας του ΝΑΤΟ», εκτιμούμε ότι αν δεν συμβεί κάτι σημαντικό αυτός θα είναι ο διάδοχος του Στόλτενμπεργκ. Στο ίδιο μήκος κύματος κινείται τόσο ο Καγκελάριος Σόλτς όσο και ο Γάλλος Πρόεδρος Μακρόν οι οποίοι θεωρούν ότι η επιλογή αυτή είναι καταλληλότερη για να διαχειριστεί τις σχέσεις με τον Τραμπ σε περίπτωση εκ νέου εκλογής του. Σύμφωνα με πληροφορίες αξιωματούχων του ΝΑΤΟ, 20 έθνη αποδέχονται την επιλογή Ρούτε ενώ κάποια άλλα όπως η Τουρκία, η Πολωνία και Ουγγαρία δεν έχουν ακόμα συναινέσει και εκτιμάται ότι θα επιχειρήσουν να αποκομίσουν οφέλη παζαρεύοντας την συγκατάθεση τους.
Διευκρινίζεται ότι ο ΓΓ/ ΝΑΤΟ δεν έχει εκτελεστική εξουσία και δεν αποφασίζει ο ίδιος για τη Συμμαχία καθόσον οι αποφάσεις λαμβάνονται από το Βορειοατλαντικό Συμβούλιο (North Atlantic Council-NAC) που είναι το ανώτατο διακυβερνητικό όργανο. Είναι όμως Πρόεδρος αυτού του Συμβουλίου και πρώτος μεταξύ ίσων ( primus inter pares). Θα πρέπει να είναι ο ίδιος πολύ ικανός για να επιτυγχάνει συγκέρασμα απόψεων και να δομεί συναίνεση. Ως επικεφαλής του Διεθνούς Επιτελείου (International Staff-IS) που αποτελεί και τη γραφειοκρατία του ΝΑΤΟ όμως προετοιμάζει τις προτάσεις για τις αποφάσεις. Και επειδή είναι ο ανώτατος εκπρόσωπος της Συμμαχίας θα πρέπει να είναι και πολύ ικανός να παρέχει τη συλλογική θέση και όχι τις προσωπικές του απόψεις όπως έκανε πολλές φορές ατυχώς ο Στόλτενμπεργκ!
Με την πολυετή θητεία μου σε θέσεις ευθύνης της Συμμαχίας είτε ως Καθηγητής στην Σχολή του ΝΑΤΟ στην Γερμανία (ΝΑΤΟ School) είτε ως Συντονιστής Αμυντικής Σχεδίασης στο Διεθνές Στρατιωτικό Επιτελείο στο Αρχηγείο του ΝΑΤΟ στις Βρυξέλλες, μελετώντας την 10ετή θητεία του Γενς Στόλτενμπεργκ, θεωρώ ότι απλά έκανε διαχείριση και δεν μπορούμε να μιλάμε για επιτυχή θητεία όπως παρουσιάζεται από μέρος των δυτικών ΜΜΕ. Και αυτό όχι γιατί ως Έλληνες παρακολουθήσαμε μία σκανδαλώδη φιλοτουρκική στάση αλλά λόγω κάποιων βασικών θεμάτων που συνοπτικά παραθέτω παρακάτω.
Πρώτα απ’ όλα άργησε να βρεθεί «μέσα στα νερά του. Αγχωνόταν και του κοβόταν η …ανάσα όταν συναντούσε τον πρόεδρο Τραμπ και δεν έβγαλε «άχνα» όταν του είπε με το γνωστό του ύφος ότι το ΝΑΤΟ είναι απαρχαιωμένο. Επί της θητείας του ο Γάλλος πρόεδρος, Μακρόν, έφθασε στο σημείο να μιλήσει για εγκεφαλικά νεκρό ΝΑΤΟ (και ως ένα σημείο είχε δίκιο) και ως απάντηση συγκρότησε μία αμφίβολης αξιοπιστίας Επιτροπή για να εκδώσει μελέτη πάνω στην οποία θα στηριζόταν η νέα Στρατηγική Αντίληψη της Συμμαχίας (NATO Strategic Concept). Δικαιολόγησε αντί να καταγγείλει το μπλοκάρισμα της Τουρκίας (κάτι που εξαγρίωσε κάποιους Συμμάχους) στην εισδοχή της Φινλανδίας και την παρατεταμένη άρνηση της μέχρι πρόσφατα της Σουηδίας στο ΝΑΤΟ ενώ δεν κατόρθωσε να πείσει τα έθνη να υλοποιήσουν τη δέσμευση της Συνόδου Κορφής στην Ουαλία το 2014 για να δαπανούν 2% του ΑΕΠ για την Άμυνα.
Η εκτίμηση μας είναι ότι το πρώτιστο χαρακτηριστικό στοιχείο του νέου ΓΓ/ΝΑΤΟ ο οποίος θα βρεθεί αντιμέτωπος με μια σειρά από σημαντικές προκλήσεις, θα πρέπει να προέρχεται από χώρα της Ευρωπαϊκής Ένωσης αλλά να είναι και ατλαντιστής και έτσι να ισορροπεί μεταξύ των τάσεων στις δύο πλευρές του Ατλαντικού. Να μην αγνοεί τους φόβους των ΗΠΑ για τον στρατηγικό ανταγωνισμό που έχει με την Κίνα αλλά και να αποφύγει την εμπλοκή του ΝΑΤΟ στον Ινδό-Ειρηνικό όπως επιδιώκει η Ουάσιγκτον. Στο δε μείζον ζήτημα της ευρωατλαντικής ασφάλειας όπως είναι ο πόλεμος στην Ουκρανία και στον αναθεωρητισμό της Ρωσίας να είναι πάνω απ’ όλα πραγματιστής και να μην αφήνει να καλλιεργείται εικονική πραγματικότητα σχετικά με μία μελλοντική επίθεση της Ρωσίας σε …νατοϊκή χώρα. Και για τα καθ’ ημάς θα τον θέλαμε δίκαιο και αντικειμενικό απέναντι στην Τουρκία και στην συμπεριφορά της απέναντι στην χώρα μας.
* Ο Αντιστράτηγος ε.α Κωνσταντίνος Λουκόπουλος είναι Γεωστρατηγικός Αναλυτής
