«Τέκνον εμόν, ποίον σε έπος φύγεν έρκος οδόντων;» ρωτά ο Δίας την Αθηνά, μαλώνοντάς την. «Τι λόγος σου ξέφυγε», ή επί το ποιητικότερον, «ποιες λέξεις βγήκαν απ’ τον κλοιό των δοντιών σου», θέλει να της πει. Τι κοτσάνα ξεφούρνισες, όπως θα το έλεγε η βουλευτής του ΣΥΡΙΖΑ με τα λουμπουτέν που παραδέχθηκε: «στα αγροτικά, τον ήπιαμε». Τι είπε ο στόμας της, και τι είπε ο στόμας αρχηγού κόμματος ο οποίος περηφανεύτηκε στη Βουλή πως εκείνοι είναι άνδρες, και ως άνδρες «σπρώχνουν»; (το λέω πολύ κομψά, διότι σέβομαι τον αναγνώστη).
Ο πατέρας των θεών δεν θα μπορούσε, μέσα σε ένα ομηρικό έπος, να μιλήσει ανάρμοστα στη θεϊκή του θυγατέρα. Άλλο αυστηρά, άλλο με εκφράσεις που συνήθως δεν χρησιμοποιούμε στην καθημερινότητά μας, διότι τις θεωρούμε πέρα από τα όρια. Σε έναν καυγά; Σε μια πιο λαϊκή συζήτηση; Οργισμένοι; Ισως και να τις λέγαμε. Αλλά εις επήκοον όλης της κοινωνίας;
Πάντοτε πηγαίνοντας πίσω θα σταματάμε για να ξεδιψάσουμε στο απαράμιλλο «Μέτρον άριστον» των προγόνων. Το μέτρο είναι το καλύτερο, το καλυτερότερο, το άριστο, όπως θέλετε πείτε το. Περιττόν ειπείν ότι το σωστό δεν είναι «παν μέτρον άριστον», αυτό αποτελεί επίδειξη άγνοιας και τίποτα περισσότερο. Μην το ακούσω ξανά, παρακαλώ!
Μέτρον άριστον, η επιτομή της φιλοσοφίας των προγόνων, ώστε να φερόμαστε παντού όπως πρέπει και όπως περιμένουν οι άλλοι. Στο σπίτι, στο σχολείο, στη δουλειά, στις διακοπές, στη διασκέδαση, στην κοινωνία. Απαραίτητος συνοδός, το όριο. Τα όρια, δηλαδή. Βάζουμε όρια στο παιδί μας, στον μαθητή μας, στον συνάδελφό μας αλλά και στο αφεντικό μας, στους φίλους μας, όρια σε όλους. Κι εκείνοι, πρέπει να βάζουν τα δικά τους όρια σε εμάς.
«Επ!» έλεγε ο πατέρας μας, χωρίς να χρειαστεί καν να υψώσει τη φωνή του κάθε φορά που κάποια έκφραση του όχλου παρεισέφρεε στο λεξιλόγιό μας. Δεν συμπλήρωνε κάτι. Πλην, ξέραμε ότι αυτό δεν επιτρέπεται να το ξαναπούμε. Ηταν πέρα από κάθε συζήτηση πως τα όρια ήταν για να τηρούνται και πως θα ακούγαμε αυτό που μας έλεγαν έστω και αν διαφωνούσαμε. Καταπίεση; Κι όμως, όχι. Δεν είχαμε ανατραφεί με την άποψη ότι επιτρέπονται όλα, αλλά με την άποψη ότι όλα έχουν ένα όριο. Το ξεπερνούσαμε συχνά, άλλοτε δεχόμασταν επιπλήξεις και άλλοτε όχι από γονείς, δασκάλους, καθηγητές και έτσι διαμορφώναμε τον χαρακτήρα μας.
Τίποτα το πρωτότυπο για την κοινωνία εκείνης της εποχής. Ναι, μα στα παιδιά μας κάναμε ακριβώς το αντίθετο: ξεχάσαμε και τα μέτρα, ξεχάσαμε και τα όρια.
Δεν πάει καλά στο σχολείο το παιδί; Αντί να του πούμε «διάβαζε και σοβαρέψου» κάνουμε παρατήρηση στον καθηγητή, γιατί του βάζει κακό βαθμό. Ωραία λύνεις το πρόβλημα έτσι. Αντί να πάρει κάτω από τη βάση και να το ξανασκεφτεί, επιβραβεύεται μέσω του γονιού. Ο καθηγητής; Δεν έχει δικαίωμα να αντιδράσει πιο δυναμικά απέναντι στο βλαστάρι μας. Και εννοώ, πάντοτε, λεκτικά. Να το κατσαδιάσει, ή να του πει πως πρέπει να αλλάξει κάτι. Σχεδόν μονίμως βρίσκει τον μπελά του.
Δεν νοσταλγώ τους καιρούς που πήγαινε ο πατέρας τον γιο ή την κόρη στον δάσκαλο και του έλεγε «παρ’τους δάσκαλε να τους κάνεις ανθρώπους». Κάπου στη μέση της διαδρομής βρίσκεται η σωστή συμπεριφορά. Ούτε σωματικές τιμωρίες, αλλά ούτε και παντελής έλλειψη τιμωριών. Ετσι δεν μαθαίνει πως οι πράξεις του έχουν επιπτώσεις.
Τι διδάσκεται λοιπόν το παιδί; Πως έχει δικαίωμα να κάνει ό,τι θέλει. Ξεχνώντας πως η ελευθερία του ξεκινά από εκεί που σταματά η ελευθερία του άλλου και πως και η δική του σταματά όταν ξεκινά η ελευθερία του απέναντι. Για να πω κάτι από τα πλέον επώδυνα: πολλαπλασιάζονται τον τελευταίο καιρό τα τροχαία δυστυχήματα. Ποιος είπε πως φταίνε οι οδηγοί που δεν ξέρουν ότι ταχύτητες 200 και 250 χιλιομέτρων δεν είναι παρά μόνο για πίστες; Ούτε στους πλέον καλοσυντηρημένους αυτοκινητόδρομους της Ευρώπης διανοείται κάποιος να οδηγήσει ξέφρενα. Η τροχαία θα τον κάνει τ’ αλατιού. Στην Ελλάδα, άντε να το πει κανένας Ιαβέρης (να αγιάσει το στόμα του) και οι άλλοι τίποτα. Καθόμαστε και θρηνούμε τα νιάτα που φεύγουν, ενώ οι κόντρες στην παραλιακή συνεχίζονται, οι νέοι πίνουν και οδηγούν και θεωρούν ότι τα γκάζια πρέπει να είναι «τσίτα». Το ότι φεύγουν επειδή δεν έμαθαν σωστή οδηγική συμπεριφορά, επειδή δεν έχουν μέτρο και όριο, ποιος θα το πει;
Ετσι, φτάνουμε να μιλάμε και στη Βουλή όπως στο καφενείο. Να χρησιμοποιούμε λέξεις που δεν θα χρησιμοποιούσαμε μπροστά στα παιδιά μας, φερ’ ειπείν, στη γιορτή του συμπέθερου, ή στη βάφτιση του εγγονού. Φανερό πως φταίει η έλλειψη μέτρου και ορίων.
Πολύ καλά έκανε ο προεδρεύων στη συνεδρίαση και είπε στον κύριο πρόεδρο να ανακληθούν οι επίμαχες λέξεις. Και ανακλήθηκαν, που σημαίνει πως ο ίδιος παραδέχεται ότι έκανε λάθος. Ναι, αλλά να μη ξαναγίνει. Η Βουλή είναι ο κορυφαίος θεσμός της Δημοκρατίας, δεν γίνεται να μιλάμε μέσα και έξω από αυτήν χωρίς σεβασμό προς το αξίωμά μας και προς το Σώμα. Απαξ και ψηφίζει ο λαός, οφείλεις να είσαι τύπος και υπογραμμός. Και σε αυτά που λες και σε αυτά που κάνεις.
Υπάρχει και ο λαϊκισμός, θα πείτε. Υπήρχε, υπάρχει και θα υπάρχει.
Όπως μάθαμε με πολύ αίμα, οποιαδήποτε παρέκκλιση από τους κανόνες του δημοκρατικού πολιτεύματος μπορεί να οδηγήσει σε μέλαινες δρυμούς.
Χθες η επέτειος ανακάλυψης του Αουσβιτς από τον Κόκκινο Στρατό. Τότε, που φρικίασε ακόμα και η ανθρωπότητα. Ολοι, πλην των κτηνών που διέπραξαν τα εγκλήματα. Μόνο κάποιες στιγμές στάθηκαν σκεπτικοί οι πρωτεργάτες ναζί, όταν οι Αμερικάνοι έδειξαν ντοκιμαντέρ με τα εγκλήματά τους στα στρατόπεδα συγκέντρωσης, κατά τη δίκη τους στη Νυρεμβέργη. Πιθανώς επειδή φοβήθηκαν ότι η καταδίκη τους έχει εξασφαλιστεί. Διότι ανθρωπιά, δεν είχαν, ώστε να σκύψουν το κεφάλι ως ένοχοι.
«Ας είναι για αιώνες κραυγή απελπισίας και προειδοποίηση για την ανθρωπότητα. Πoτέ Ξανά» λέει η πινακίδα στο Αουσβιτς, όπου χθες πήγε- και καλά έκανε- ο Στέφανος Κασσελάκης. Για να δούμε, πόσο το εννοεί η κοινωνία που χτίσαμε τις τελευταίες δεκαετίες! Γιατί βλέπω κάτι ακροδεξιά κόμματα να σηκώνουν κεφάλι στην Ευρώπη και τρελαίνομαι. Και στην Ελλάδα τσιμπάνε ποσοστά.
Σοβαρευτείτε.
Πάμε τώρα να γελάσουμε.
«Μεσολόγγι: Τα λεφτά, οι λύρες και οι χρυσοθήρες – Τι φοβάται ο κρεοπώλης και δεν ομολογεί;» Προφανώς μη του παίξει λύρα κανένας Απόλλωνας και τον αποκαλύψει. Τι άλλο;
«Η δικογραφία θα αποσταλεί για εξιχνίαση». Ποιος ξέρει τι εγκλήματα θα έχει κάνει! Πχοιος! Όχι μονάχα να την εξιχνιάσουν, αλλά και να τη… συλλήψουν.
«Το οποίο παρουσιάζει πρόβλημα τόσο με την υγρασία όσο και τις πλημμύρες, όπως καταδεικνύει η παρουσία σε αυτό ευάριθμων αντλιών.». Εχουμε πει δεκάδες φορές πως χρησιμοποιούμε μόνο λέξεις που ξέρουμε. Ευάριθμος, σημαίνει μικρός ως προς τον αριθμό. Λίγες αντλίες είναι τοποθετημένες ή πολλές; Μπορείς να το πεις απλά μπας και βγάλουμε άκρη;
«Ο συγκεκριμένος πλανήτης έχει περίοδο περιστροφής 677 περίπου ημερών». Περίπου 677 ή περίπου ημερών; Γιατί όπως το είπε η παρουσιάστρια σε παιχνίδι γνώσεων, το δεύτερο φαίνεται να ισχύει. Μαύρη είναι η νύχτα στα βουνά, κατά το αγαπημένο μου εμβατήριο.
«Τὸ μόνον τῆς ζωῆς του ταξείδιον» του Γ. Βιζυηνού μπορεί να τιτλοφορηθεί « Το μόνο της ζωής μου ταξίδι»; Δεν μπορεί. Δεν μεταφράζουμε τίτλους κατά το δοκούν. Ιδίως, το ματαξαναεπαναλαμβάνω πάλι, όταν ο συγγραφεύς δεν ευρίσκεται εν ζωή ο έρημος. Διορθωθείτε, αδέρφια, κρίμα είναι.
Η φίλη Χρύσα Φ. έγραψε στο Facebook για άλλο τηλεπαιχνίδι. Αξίζει να διαβάσουμε την ανάρτηση αυτούσια:
«Το παρακάτω το έγραψα ως σχόλιο σε μια παρεμφερή ανάρτηση φίλου, αλλά μετά σκέφτηκα ότι δεν γίνεται να μοιράζομαι τέτοιες γνώσεις επιλεκτικά, και είπα να το μεταφέρω και εδώ.
Παρακολουθούσα λοιπόν προχθές, την ώρα του μεσημεριανού πάντα, το […] (είναι γνωστή αυτή μου η γαστρονομική συνήθεια, όπως και η άποψή μου ότι το τηλεπαιχνίδι προσφέρεται για άκρως ενδιαφέρουσες εκπαιδευτικές, πολιτιστικές και κοινωνιολογικές παρατηρήσεις – και για brain shaming ). Και τι έμαθα, καλό να έχουν η κάπου κοντά στα σαράντα παίκτρια και η idol woman παρουσιάστρια; Ότι ο Αλέξανδρος Παπαδιαμάντης είναι συγγραφέας ή/ και ποιητής (έχει γράψει λίγα, εκλεκτά στο είδος τους ποιήματα, αλλά προφανώς δεν υπήρχε περίπτωση να το ξέρει αυτό η παίκτρια, που έπαιζε… ζάρια με τις λέξεις), ότι το γνωστότερο έργο του είναι το «Έγκλημα και τιμωρία» και ότι κατάγεται από το νησί του Ντάνου (αυτό το τελευταίο ήταν το tip της παρουσιάστριας για βοήθεια στην παίκτρια). Επίσης, ότι μπορεί να περιγραφεί με τις λέξεις ιστορία, επανάσταση, πόλεμος, Καποδίστριας και δεν ξέρω/μη με κοιτάτε εμένα από τη νεότερη παίκτρια (περί τα είκοσι) της πεντάδας. Μα στο Θεό μου, επιμελήτρια κειμένων είμαι, ευθύνη διά παν πραγματολογικό στοιχείο έχω, να μην ξέρω ποιος είναι ο Ντάνος;»
Διορθώνεται εύκολα αυτό. Με την ανελλιπή παρακολούθηση κάποιων τηλεοπτικών εκπομπών. Θα γράφουμε και διαγωνίσματα μετά. Μια χαρά θα περνάμε.
Λεμονάκι μυρωδάτο της εβδομάδας: «Τα μυστικά του βάλτου» χαρακτηρίζει τηλεπαρουσιαστής την έρευνα για τον Μπάμπη στους βάλτους του Μεσολογγίου, πριν να εντοπισθεί η σωρός. Κάποιος δεν διάβασε Πηνελόπη Δέλτα. Το «Στα μυστικά του βάλτου» είναι ένα από τα αριστουργηματικά βιβλία της, με ιστορικό υπόβαθρο, το οποίο γαλούχησε γενιές Ελλήνων και συνεχίζει μέχρι και σήμερα να εμπνέει και να ενθουσιάζει τους αναγνώστες του. Τι σχέση έχει ο Μακεδονικός αγώνας στη λίμνη των Γιαννιτσών με το έγκλημα στο Μεσολόγγι;
Μετά θα βγάζουμε κραυγές για το Μακεδονικό; Αμ, ξέρουμε τίποτα;
