Με ενδιαφέρει πολύ ο κοινωνικός ρόλος της Τοπικής Αυτοδιοίκησης και θεωρώ προνομιακή την θέση της ως προς την άσκηση κοινωνικής πολιτικής.
Για τον λόγο αυτό, με αφορμή και την υποψηφιότητα μου ως δημοτικής συμβούλου Καλαμάτας, παρακολούθησα πρόσφατα δυο ημερίδες που διοργανώθηκαν στην πόλη μας, οι οποίες αφορούσαν στα δικαιώματα των ΑμεΑ και γενικότερα τα δικαιώματα των ατόμων που βιώνουν κοινωνικό αποκλεισμό.
Της Πιπίνας Π. Κουμάντου *
Πίστευα ότι τα τριάντα χρόνια της εμπειρίας μου στην άσκηση μάχιμης δικηγορίας θα με βοηθούσαν να κατανοήσω βαθύτερα τις ανάγκες της κοινωνίας των πολιτών που βιώνουν τον αποκλεισμό και να σχηματοποιήσω ένα υπόδειγμα σχέσεων ανάμεσα σε αυτήν την κοινωνία και τους φορείς της Τοπικής Αυτοδιοίκησης.
Δυστυχώς όμως… Στο τέλος των δύο ημερών αντί να φύγω σοφότερη, έφυγα βαθύτατα προβληματισμένη.
Διαπίστωσα ότι η πολυπλοκότητα των φαινομένων του κοινωνικού αποκλεισμού είναι δαιδαλώδης. Διαφορετικής υφής προβλήματα και μορφές περιθωριοποίησης, που αφορούν ίδια ή διαφορετικά πρόσωπα ταυτόχρονα, ποικίλες δομές οργάνωσης αυτών των προσώπων και των συγγενών τους, ποικίλες δομές καταπολέμησης του κοινωνικού αποκλεισμού, αλληλοεπικαλύψεις, ατέλειωτη γραφειοκρατία, ανταγωνιστικές παρεμβάσεις συνθέτουν το παζλ της κοινωνικής πρόνοιας.
Πολυπλοκότητα που έχει ως αποτέλεσμα η κοινωνική πολιτική της Τοπικής Αυτοδιοίκησης να εξαντλείται στην διαμεσολάβηση για την διανομή επιδομάτων και στην διοργάνωση συσσιτίων, την λειτουργία κοινωνικών παντοπωλείων, φαρμακείων κλπ.
Όλα αυτά είναι αξιέπαινες ενέργειες και μάλιστα στο βαθμό που υποστηρίζονται από εθελοντές είναι και άξιες προβολής και ενδυνάμωσης, ωστόσο δεν λύνουν το πρόβλημα του κοινωνικού αποκλεισμού. Μάλλον τον συντηρούν. Έτσι, συχνά, ο χώρος αυτός γίνεται αντικείμενο ψηφοθηρίας, αφού αυτός που έχει σημασία είναι πάντα ο Ένας. Ο ιεραρχικά ανώτερος. Ακόμα και εάν αυτός δεν έχει την απαραίτητη γνώση και εμπειρία. Αρκεί να τηρούνται οι κανόνες και τα πρότυπα. Αυτό προκαλεί τελικά δυσαρέσκεια στους λήπτες των κοινωνικών υπηρεσιών και σταδιακά σε απώλεια της εμπιστοσύνης στις δημοτικές υπηρεσίες και τους δημοτικούς άρχοντες.
Υπάρχει δηλαδή και στον χώρο της κοινωνικής πρόνοιας το βασικό μειονέκτημα που απαντάται στο βεμπεριανό γραφειοκρατικό, ιεραρχικό μοντέλο.
Στην σύγχρονη όμως εποχή, μέσα σε ένα διαρκώς μεταβαλλόμενο και εξελισσόμενο περιβάλλον και ειδικά στον χώρο της κοινωνικής πρόνοιας ,δεν μπορούμε να συνεχίσουμε να διατηρούμε το ίδιο μοντέλο διοίκησης όπως αυτό διαμορφώθηκε από τον Max Weber κατά τον 19ο αιώνα.
Μονόδρομος είναι η αλλαγή του τρόπου διοίκησης και άσκησης κοινωνικής πολιτικής των Δήμων προς ένα συμμετοχικό μοντέλο, ένα μοντέλο οργάνωσης δικτύου συνεργασιών μεταξύ Δήμου και ιδιωτικών φορέων κοινωνικής πολιτικής, λιγότερο τυπικού και περισσότερο συμμετοχικού και συνεργατικού.
Για να λειτουργήσει το μοντέλο αυτό της διοίκησης στο χώρο της κοινωνικής πρόνοιας, χρειάζεται βαθιά γνώση του τοπικού περιβάλλοντος και των ιδιαιτεροτήτων που αυτό έχει, γνώση που προέρχεται από την συνεργασία μεταξύ των δημοτικών κοινωνικών υπηρεσιών και των ίδιων των χρηστών κοινωνικών υπηρεσιών, συνεχής αξιολόγηση των αναγκών σε τοπικό επίπεδο, εργασία σε ομάδες, ανάπτυξη σχέσεων εμπιστοσύνης και σεβασμού και αντίληψη ότι ο κοινωνικός αποκλεισμός δεν είναι στατικός αλλά διαρκώς μεταβαλλόμενος. Συνεπώς ο ίδιος ο Δήμος θα πρέπει να εντοπίζει τα άτομα που έχουν ανάγκη την υποστήριξη του και όχι το αντίθετο.
Δεν είναι εύκολη αυτή η μετάβαση από το γραφειοκρατικό μοντέλο διοίκησης και άσκησης πολιτικών κοινωνικής πρόνοιας. Για την ακρίβεια είναι δύσκολη αφού πρέπει να προηγηθεί η επιθυμία των επιμέρους ατόμων που απασχολούνται στον χώρο, είτε είναι εργαζόμενοι είτε χρήστες των υπηρεσιών κοινωνικής πρόνοιας, για αλλαγή της φιλοσοφίας τους, των «πιστεύω» τους, των προτύπων συμπεριφοράς τους.
Ωστόσο αξίζει να προσπαθήσουμε. Και σε ό,τι με αφορά δεσμεύομαι να το κάνω, εφόσον με τιμήσουν με την ψήφο τους οι συνδημότες μου.
* Η κα Πιπίνα Κουμάντου είναι Υποψηφία Δημοτικής Συμβούλου Καλαμάτας Με τον συνδυασμό «Δημιουργική Πρωτοβουλία» Υποψηφίου Δημάρχου Θανάση Βασιλόπουλου
