Η διασφάλιση κατάλληλης και ασφαλούς στέγης συνιστά θεμελιώδες ανθρώπινο δικαίωμα και βασικό προαπαιτούμενο για την απρόσκοπτη κοινωνική ένταξη κάθε ατόμου. Σε αντίθεση με άλλες δυτικές χώρες που η αστεγία είχε λάβει διαστάσεις κοινωνικού φαινομένου ήδη από τον περασμένο αιώνα, στην Ελλάδα οξύνθηκε ουσιαστικά την περίοδο της οικονομικής κρίσης. Την ώρα που η Χώρα κλυδωνιζόταν από την έντονη οικονομική περιδίνηση, υπήρξαν συμπολίτες μας που από τη μια στιγμή στην άλλη έχασαν κυριολεκτικά τα πάντα.
Του Γιώργου Σταμάτη *
Το προφίλ των νεοαστέγων ήταν στην πλειονότητα τους άνθρωποι που μέχρι τότε η ζωή τους κυλούσε σχετικά ομαλά, με το σπίτι τους, τη δουλειά τους, την οικογένεια τους. Όμως εξαιτίας ποικίλων παραγόντων, που επέδρασαν συνήθως συνδυαστικά, όπως ανεργία, χαμηλό εισόδημα, έλλειψη οικογενειακού υποστηρικτικού πλαισίου, βρέθηκαν να τελούν σε συνθήκες ακραίας οικονομικής επισφάλειας και έλλειψης στέγης, στερούμενοι όσα μέχρι εχθές θεωρούσαν αυτονόητα.
Σε τέτοιες κρίσιμες στιγμές, όταν το κοινωνικό κράτος ανασυγκροτείται για να ανταπεξέλθει στη νέα πραγματικότητα, έρχεται η κοινωνία των πολιτών ως πολύτιμος αρωγός και συμπαραστάτης και δημιουργεί ένα δίχτυ κοινωνικής παρέμβασης για συμπολίτες μας που βρίσκονται αντιμέτωποι με την ακραία φτώχεια.
Στην περίπτωση της καταπολέμησης της αστεγίας, αλλά κυρίως του στίγματος και του κοινωνικού αποκλεισμού που επιφέρει, η κοινωνία των πολιτών εκφράστηκε και ενεργοποιήθηκε μέσω μιας παρέας κοινωνικά ευαισθητοποιημένων ανθρώπων, οι οποίοι μάλιστα το 2007 είχαν δημιουργήσει την Εθνική Ομάδα Αστέγων, χρησιμοποιώντας το ποδόσφαιρό ως κοινωνικό εργαλείο απεγκλωβισμού των αστέγων από την απομόνωση και επαγρύπνησης της κοινωνίας για να βοηθήσει τους συμπολίτες μας να επανενταχθούν.
Οι άνθρωποι αυτοί αποφάσισαν να υλοποιήσουν και στην Ελλάδα το «κοινωνικό πείραμα» των περιοδικών δρόμου που κυκλοφορούσαν στο εξωτερικό ήδη από τα τέλη του περασμένου αιώνα. Έτσι, μετά από εντατικές προσπάθειες δύο ετών, το πρώτο ελληνικό περιοδικό δρόμου, η «σχεδία» έκανε την εμφάνιση της στους δρόμους της Αθήνας στις 27 Φεβρουαρίου του 2013.
Το επιδραστικό, κοινωνικό αυτό project αποδεικνύει έμπρακτα ότι όταν οι εθελοντικές πρωτοβουλίες διακρίνονται από έντονο κοινωνικό πρόσημο και στοχεύουν στην ενεργητική κοινωνική αλληλεγγύη, τότε αγκαλιάζονται από την κοινωνία και συμβάλλουν στο μετασχηματισμό της, σε μια κοινωνία συμπερίληψης και αποδοχής.
Η «σχεδία» συμπληρώνει φέτος δέκα χρόνια και όπως όλα τα περιοδικά δρόμου, δε διανέμεται στα συνήθη σημεία διάθεσης τύπου και τα περίπτερα, αλλά πωλείται από διαπιστευμένους πωλητές που φέρουν διακριτό κόκκινο γιλέκο στους δρόμους της Αθήνας και της Θεσσαλονίκης, σε στάσεις μετρό, σε πανεπιστημιακές σχολές, στο αεροδρόμιο και άλλα επιλεγμένα πόστα. Έχει ως στόχο να δώσει μια δεύτερη ευκαιρία σε άστεγους, άνεργους και άτομα με πολύ χαμηλά εισοδήματα να ξαναπάρουν τη ζωή στα χέρια τους και να κερδίζουν με αξιοπρέπεια ένα βασικό εισόδημα για την κάλυψη των βιοτικών τους αναγκών.
Αποσκοπεί στην οικονομική στήριξη των αστέγων και των ανθρώπων που τελούν σε συνθήκες ακραίας φτώχειας, όχι μέσω παθητικών μεθόδων, αλλά μέσω της εργασιακής ένταξης. Με αλληλεγγύη, ανθρωπιά και αξιοπρέπεια, αποτελεί έναν πιστό σύμμαχο στον αγώνα για την καταπολέμηση της φτώχειας, ενισχύοντας παράλληλα την κοινωνική κινητικότητα και την κοινωνική συνοχή. Οι ευάλωτοι συμπολίτες μας γίνονται πλέον ενεργό κύτταρο της κοινωνίας, αποκτούν ορατότητα, ενώ η «σχεδία» λειτουργεί παράλληλα και ως πλαίσιο κοινωνικής δικτύωσης και ενδυνάμωσης τους.
Η πλειονότητα των πωλητών καταφέρνει να αποκτήσει αυτονομία, αφού πλέον ανταπεξέρχονται στο ενοίκιο και στα βασικά τους έξοδα. Όπως προκύπτει από τις αφηγήσεις των πωλητών της «σχεδίας» στην τελευταία σελίδα κάθε τεύχους, με τη «σχεδία» νιώθουν να αφήνουν οριστικά πίσω τους το κοινωνικό σκοτάδι στο οποίο είχαν βυθιστεί και να βγαίνουν σ’ ένα ξέφωτο ελπίδας, δημιουργικότητας και προοπτικής για το μέλλον. Πρόκειται για ένα περιοδικό έντυπο γενικού ενδιαφέροντος, με σαφή κοινωνικά χαρακτηριστικά, που βασίζεται σε δημοσιογράφους εθελοντές και στοχεύει στην συλλογική αφύπνιση και στη συνεκτικότητα της κοινωνίας μέσω της ενίσχυσης των κοινωνικών δεσμών.
Και αυτό γιατί όταν συναντάμε στο δρόμο τους πωλητές με το κόκκινο γιλέκο, μας δίνεται η ευκαιρία να διαβάσουμε ένα περιοδικό με ποιοτική ύλη και να ευαισθητοποιηθούμε σχετικά με τα ζητήματα της φτώχειας και της αστεγίας, γιατί μας αφορούν όλους μας ως κοινωνία.
Το περιοδικό «σχεδία» αποτελεί τη ναυαρχίδα ενός ευρύτερου πλέγματος κοινωνικών και περιβαλλοντικών προγραμμάτων και εξωστρεφών δράσεων, με στόχο την προώθηση της ορατότητας και την επανένταξη των οικονομικά ασθενέστερων, ώστε να μην υπάρχουν πλέον αθέατοι πολίτες και την έμπρακτη ενεργοποίηση της κοινωνίας.
Τα σημαντικότερα προγράμματα που έχουν αναπτυχθεί είναι η καμπάνια «Γκολ στη Φτώχεια», το κοινωνικό και περιβαλλοντικό πρόγραμμα «σχεδία art» και ο κόμβος αλληλεγγύης «σχεδία home», καθώς και το κοινωνικό πρόγραμμα περιηγήσεων «αόρατες διαδρομές», προάγοντας την ισότιμη συμμετοχή, τη συμπερίληψη και διάδραση όλων μας μέσα από ένα πλέγμα κοινωνικών δραστηριοτήτων.
Τέτοιες πρωτοβουλίες ενεργούς κοινωνικής υποστήριξης όπως της «σχεδίας», προάγουν την αξία του εθελοντισμού, ενώνουν την κοινωνία και καλλιεργούν ένα συμπαγές αξιακό πρότυπο στη βάση της συμπερίληψης, της αξιοπρέπειας και της αλληλεγγύης.
* Ο κ. Γιώργος Σταμάτης είναι υποψήφιος βουλευτής επικρατείας ΝΔ
