Πολύ πριν ξεκινήσει η ενεργειακή κρίση, η οποία απειλεί να τινάξει τις ευρωπαϊκές οικονομίες στον αέρα και να προκαλέσει έντονες κοινωνικές αναταραχές σε όλη την Ευρώπη, είχε ξεκινήσει μια διεθνής εκστρατεία τρόμου με αιχμή του δόρατος την κλιματική αλλαγή. Σε καθημερινή βάση γινόμαστε αποδέκτες σεναρίων αποκάλυψης και επερχόμενης καταστροφής. Με την εισβολή του Πούτιν στην Ουκρανία, η οποία οδήγησε στην κατακόρυφη επιδείνωση της ενεργειακής κρίσης, έχουμε πλέον ανακαλύψει ότι η πιο επικίνδυνη απειλή για τον πλανήτη και πολύ περισσότερο για την Ευρώπη και τους λαούς της είναι η κλιματική πολιτική και πιο συγκεκριμένα η επιρροή της στην οικονομική πολιτική διεθνώς.
Γράφει ο Δημήτρης Γ. Απόκης
Οι κεντρικές τράπεζες διεθνώς και άλλες ρυθμιστικές αρχές βρίσκονται στη μέση μιας στρατηγικής εισαγωγής διαφόρων μορφών προσομοίωσης ακραίων καταστάσεων για το κλίμα στην διαμόρφωση της πολιτικής τους. Η Ομοσπονδιακή Τράπεζα των ΗΠΑ, η Τράπεζα της Αγγλίας και η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα, μεταξύ άλλων, θέλουν να μάθουν πώς οι διακυμάνσεις της παγκόσμιας θερμοκρασίας στα επόμενα εκατό χρόνια, είναι πιθανόν να επηρεάσουν αρνητικά τους συντελεστές στάθμισης κεφαλαίου και κινδύνου της Citi ή της Barclays ή της Deutsche Bank, σήμερα. Η μόδα είναι για την ποσοτικοποίηση, με παράλογη ψεύτικη ακρίβεια, του κόστους της αντασφάλισης των κινδύνων πλημμύρας ή πυρκαγιάς, ή των συμπιεσμένων εταιρικών κερδών ενός θερμότερου μέλλοντος.
Δυστυχώς, εάν πρέπει να αναζητήσουμε ένα κλιματικό κίνδυνο για τη χρηματοπιστωτική σταθερότητα, το μόνο που πρέπει να κάνουμε είναι να κοιτάξουμε τι συμβαίνει γύρω μας. Και πρόκειται για ένα κίνδυνο διαμετρικά αντίθετο από αυτών που προέβλεπαν οι τρομοκρατικές προβλέψεις των χρηματοδοτών της πράσινης και οικολογικής τεχνολογίας – ανάπτυξης. Πρόκειται για μια ιστορία που τα δεινά της Ευρώπης λένε πολύ γλαφυρά και πολύ σύντομα μπορεί να επεκταθεί και στον υπόλοιπο κόσμο.
Στη Μεγάλη Βρετανία βρίσκεται σε εξέλιξη ένα κύμα πτωχεύσεων επιχειρήσεων που υπερβαίνει οτιδήποτε παρατηρήθηκε κατά τη διάρκεια του πανικού και της ύφεσης μετά το 2008. Περίπου 100.000 επιχειρήσεις μπορεί να οδηγηθούν σε πτώχευση τους επόμενους μήνες. Πρόκειται κατά τα άλλα για υγιείς επιχειρήσεις με ετήσια έσοδα τουλάχιστον 1 εκατομμύριο λίρες. Οι επιχειρηματικές αποτυχίες αυτής της κλίμακας θα επισκίαζαν τις περίπου 65.000 επιχειρήσεις οποιουδήποτε μεγέθους που χρεοκόπησαν τη διετία 2008 – 2010.
Ο ένοχος για αυτή την τραγική κατάσταση, είναι οι τιμές της ενέργειας, οι οποίες σύμφωνα με έγκυρες αναλύσεις, αντιπροσωπεύουν περίπου το ένα τέταρτο των πιθανών πτωχεύσεων. Οι τιμές αυξάνονται για τις βρετανικές επιχειρήσεις σε κλίμακα αρκετών εκατοντάδων τοις εκατό κάθε φορά και μερικές φορές με απότομες απαιτήσεις καταθέσεων από επιχειρήσεις κοινής ωφέλειας που φοβούνται ακριβώς ένα κύμα πτωχεύσεων.
Τα πράγματα είναι εξίσου άσχημα και πιθανόν χειρότερα στη Γερμανία, τη μεγαλύτερη οικονομία της ευρωζώνης. Περίπου το 73% των μικρομεσαίων επιχειρήσεων σύμφωνα με έρευνα, ανέφεραν ότι αισθάνονται μεγάλη πίεση από τις τιμές της ενέργειας και το 10% αυτών δηλώνουν ότι πιστεύουν ότι αντιμετωπίζουν «υπαρξιακές» απειλές για τις επιχειρήσεις τους, μέσα στο επόμενο εξάμηνο. Και αυτό είναι το αισιόδοξο σενάριο. Μια ακόμη έρευνα, διαπίστωσε ότι το 34% των ερωτηθέντων περιγράφει τις τιμές της ενέργειας ως «υπαρξιακή πρόκληση». Οι επιχειρηματικές αποτυχίες θα αναζωπυρωθούν στις αλυσίδες εφοδιασμού και γρήγορα στις τράπεζες.
Οι ευρωπαϊκές κυβερνήσεις έχουν αρχίσει να νιώθουν την ανάσα της απειλής των ραγδαία αυξανόμενων τιμών ενέργειας και η μέχρι στιγμής απάντηση τους στο πρόβλημα είναι η δημιουργία μιας, πιθανόν, μεγαλύτερης απειλής. Σκεπτόμενες με βασικό κριτήριο την αποφυγή του πολιτικού κόστους, έχουν επιλέξει ως πολιτικά βιώσιμη λύση για τον επερχόμενο τρομακτικά δύσκολο χειμώνα είναι οι επιδοτήσεις μνημειώδους κλίμακας. Εκατοντάδες δισεκατομμύρια για τα νοικοκυριά και τις επιχειρήσεις (και τις επιχειρήσεις κοινής ωφέλειας) σε ολόκληρη την ηπειρωτική Ευρώπη έχουν ήδη ανακοινωθεί και οι απελπισμένες – ανήμπορες πολιτικές ηγεσίες δεν φαίνεται να σκοπεύουν να σταματήσουν εκεί. Αυτή η επιλογή, θα απαιτήσει σημαντικό δανεισμό επιπλέον της καταστροφικής έκδοσης ομολόγων κατά τη διάρκεια της πανδημίας.
Όλα αυτά συνιστούν μια εξαιρετική απειλή για τη χρηματοπιστωτική σταθερότητα. Οι τράπεζες και άλλες χρηματοπιστωτικές εταιρείες αναπόφευκτα θα βρεθούν στο χείλος του γκρεμού εάν ή όταν επέλθει ένα τσουνάμι πτωχεύσεων λόγω των αστρονομικών τιμών ενέργειας. Εν τω μεταξύ, θα κληθούν να διαχειριστούν έκτακτα επίπεδα νέου κρατικού δανεισμού, επιπλέον του πρόσθετου δανεισμού που συνήθως κάνουν οι κυβερνήσεις κατά τη διάρκεια της ύφεσης για τη χρηματοδότηση της βοήθειας κοινωνικής πρόνοιας. Όλα αυτά ενώ τα επιτόκια αυξάνονται σημαντικά μετά από αρκετά χρόνια που βρίσκονταν σε σχεδόν μηδενικά επίπεδα.
Μπορεί λοιπόν κανείς να αντιληφθεί τι ακριβώς θα σημαίνουν όλα αυτά για το χρηματοπιστωτικό σύστημα; Από ότι φαίνεται, φυσικά και όχι. Κανείς δεν έχει μπει σοβαρά στον κόπο να κάνει «τεστ αντοχής» στις καταστροφικές αυξήσεις των τιμών ενέργειας. Όχι μόνο αυτό, αλλά για παράδειγμα η Τράπεζα της Αγγλίας ισχυρίζεται ότι έχει μοντελοποιήσει τον οικονομικό αντίκτυπο που θα επιτρέψει στις παγκόσμιες θερμοκρασίες να αυξηθούν κατά 3,3 βαθμούς Κελσίου τις επόμενες δεκαετίες. Προβλέπει επίσης, ότι ο οικονομικός αντίκτυπος της μετάβασης σε ένα μέλλον μηδενικών εκπομπών CO2 θα είναι μέτριος.
Οι πολιτικές ηγεσίες ζουν το μύθο τους και κατηγορούν τον Πούτιν και την εισβολή του στην Ουκρανία για την τρέχουσα ενεργειακή καταστροφή. Αλλά αυτό που μετέτρεψε αυτή την εφάπαξ μετατόπιση της σχετικής τιμής της ενέργειας σε παγκόσμια καταστροφή ήταν δύο δεκαετίες πολιτικής πράσινης ενέργειας εκ των προτέρων.
Στην Ευρώπη, αυτό περιλαμβάνει μια εμμονή στις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας που δεν είναι σε θέση να τροφοδοτήσουν τις βιομηχανικές οικονομίες ελλείψει τεχνολογιών μπαταριών που δεν υπάρχουν, μια άρνηση αξιοποίησης των εγχώριων αποθεμάτων ορυκτών καυσίμων, όπως το σχιστολιθικό φυσικό αέριο, και μια βαθιά και παράλογη εχθρότητα προς την πυρηνική ενέργεια σε πολλά μέρη της ηπείρου.
Αυτό έχει δημιουργήσει ένα ενεργειακό σύστημα επικίνδυνης ακαμψίας και αναποτελεσματικότητας ανίκανο να προσαρμοστεί σε ένα πλήγμα όπως η μερική έξοδος της Ρωσίας από την ευρωπαϊκή αγορά φυσικού αερίου. Είναι σχεδόν αναπόφευκτο ότι το επικείμενο αποτέλεσμα θα είναι ύφεση στην Ευρώπη. Και ας ελπίσουμε, ότι δεν θα προκαλέσει επίσης μια παγκόσμια χρηματοπιστωτική κρίση.
Καλή η εγρήγορση και η ανησυχία για την κλιματική αλλαγή, αλλά ο κίνδυνος από τα πράσινα άλογα τείνει να αποτελέσει ακόμη μεγαλύτερη απειλή. Είναι καιρός, κάποιοι να σοβαρευτούν και ειδικά οι πολιτικές ηγεσίες πριν μπει δυναμίτης στα θεμέλια της Ευρώπης και του υπόλοιπου κόσμου.
Ο Δημήτρης Γ. Απόκης είναι Αναλυτής Διεθνών Σχέσεων, Διεθνολόγος και Δημοσιογράφος, Απόφοιτος του The Paul H. Nitze, School of Advanced International Studies, The Johns Hopkins University, Μέλος του The International Institute for Strategic Studies, και επί σειρά ετών Ανταποκριτής στην Washington DC, διαπιστευμένος στο Λευκό Οίκο, το Στέητ Ντιπάρτμεντ και το Πεντάγωνο
