Η αδυναμία των πολιτικών ηγεσιών στην Ευρώπη, να διαμορφώσουν μια συγκροτημένη και κυρίως ρεαλιστική στρατηγική αντιμετώπισης του Βλαντιμίρ Πούτιν και της δεινής κρίσης που έχει προκαλέσει στην καθημερινότητα των ευρωπαίων πολιτών, είναι βέβαιο ότι θα εκφραστεί όπου από εδώ και στο εξής στήνονται κάλπες, και όσο μάλιστα η κρίση αυτή συνεχίζεται το εκλογικό τίμημα για τους κυβερνώντες θα είναι βαρύτερο.
Του Δημήτρη Γ. Απόκη *
Η απόφαση του Πούτιν, να αρχίσει το σκληρό πόκερ με τη ροή φυσικού αερίου προς την Ευρώπη αυτή την εβδομάδα, είναι ξεκάθαρο ότι απειλεί να πλήξει τους Ευρωπαίους ηγέτες εκεί που πονάει.
Ο πρόσφατα επανεκλεγμένος Πρόεδρος της Γαλλίας, Εμανουέλ Μακρόν, είναι πολύ πιθανόν, εάν επαληθευτούν οι ενδείξεις, να είναι ο πρώτος από τους ηγέτες που θα γίνει αποδέκτης αυτής της οργής των ψηφοφόρων.
Το πολιτικό κόμμα του κ. Μακρόν και οι σύμμαχοί του, κρίνονται σήμερα στον δεύτερο και τελικό γύρο των κοινοβουλευτικών εκλογών, και οι δημοσκοπήσεις δείχνουν ότι οι υποψήφιοι του για την Εθνοσυνέλευση, απειλούνται από την κρίση πληθωρισμού που έχει πλήξει και τη Γαλλία.
Αλλά και στις άλλες μεγάλες οικονομίες της Ευρώπης πλησιάζουν εκλογές στο άμεσο μέλλον και πιο κοντά στον χειμώνα, όταν η έλλειψη ρωσικού φυσικού αερίου από τα νοικοκυριά και τις επιχειρήσεις της Ευρώπης, θα είναι πιο έντονη.
Η Γερμανία, η οποία εξαρτάται ακόμη περισσότερο από τις προμήθειες ρωσικού φυσικού αερίου, έχει την πρώτη εκλογική δοκιμασία τον Οκτώβριο, όταν το κρατίδιο της Κάτω Σαξονίας διεξάγει περιφερειακές εκλογές. Η Ιταλία, άλλος ένας μεγάλος εισαγωγέας ρωσικού αερίου, πρόκειται να έχει εθνικές εκλογές μέχρι τα μέσα του επόμενου έτους.
Η πίεση που ασκεί ο Πούτιν στις ευρωπαϊκές τιμές της ενέργειας έχει ήδη αναγκάσει τις κυβερνήσεις να ανεβάσουν τις δαπάνες για να αμβλύνουν το πλήγμα για τους καταναλωτές. Η Ιταλία θέσπισε φορολογικές ελαφρύνσεις για να μειώσει το ενεργειακό κόστος για τα νοικοκυριά χαμηλού εισοδήματος και ορισμένες επιχειρήσεις. Η Ρώμη μείωσε επίσης τον φόρο καυσίμων, μειώνοντας την τιμή στην αντλία για τους καταναλωτές. Τα μέτρα είχαν προγραμματιστεί να λήξουν σύντομα, ωστόσο η κυβέρνηση εξετάζει το ενδεχόμενο παράτασης.
Ο κ. Μακρόν προσπάθησε να κατευνάσει τους ψηφοφόρους με 28 δισεκατομμύρια δολάρια σε κυβερνητικές δαπάνες για να περιορίσει την τιμή του φυσικού αερίου και της ηλεκτρικής ενέργειας και να δώσει εκπτώσεις στη βενζίνη.
Παρόλα αυτά, οι κινήσεις του Γάλλο Προέδρου, δεν δείχνουν να αποτρέπουν την άνοδο του ακροαριστερού Ζαν-Λουκ Μελανσόν, ο οποίος έχει ενώσει ομάδα αριστερών κομμάτων και έχει κατέβει ως ενιαίος συνασπισμός στις εκλογές για την Εθνοσυνέλευση.
Έχει υποσχεθεί, να προχωρήσει πολύ περισσότερο από τον Μακρόν, μειώνοντας τις τιμές των βασικών αγαθών, όπως οι μπαγκέτες και τα ζυμαρικά. Ο Μελανσόν τάχθηκε επίσης υπέρ της μακροπρόθεσμης κυβερνητικής παρέμβασης στην κρίση. Ο Μακρόν, αν και φοβάται ένα νέο κύμα διαμαρτυριών, είναι επιφυλακτικός να παρέμβει στην αγορά για μεγάλο χρονικό διάστημα.
Είναι πλέον ξεκάθαρο, ότι βλέπουμε μια βαθιά διαταραχή του ευρωπαϊκού οικονομικού μοντέλου και θα υπάρξουν συνέπειες για την κοινωνική και πολιτική κατάσταση στην Ευρώπη. Η Γερμανία και άλλες χώρες έχτισαν την οικονομική τους δύναμη με το ανταγωνιστικό πλεονέκτημα της πρόσβασης σε φθηνή ενέργεια από τη Ρωσία. Δυστυχώς, σήμερα αναγκάζονται να επανεξετάσουν το επιχειρηματικό τους μοντέλο και αυτό με την πολιτική που ακολουθούν, λόγω της παράνομης εισβολής στην Ουκρανία, έναντι της Μόσχας, είναι κάτι πολύ δύσκολο.
Αυτή τη στιγμή στην Ευρώπη υπάρχει αρκετό φυσικό αέριο για να περάσει το καλοκαίρι, λόγω πολύ χαμηλότερης ζήτησης. Από τη στιγμή που ο Πούτιν εισέβαλε στην Ουκρανία, οι χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης, κάνουν αγώνα δρόμου για να αναπληρώσουν τα αποθέματα στις εγκαταστάσεις αποθήκευσης φυσικού αερίου, τα οποία έχουν μειωθεί περίπου κατά 50%.
Οι οικονομικές επιπτώσεις, ωστόσο, ήδη επιδεινώνονται, καθώς ο αυξανόμενος πληθωρισμός και το φάσμα μιας απότομης οικονομικής κρίσης κλονίζουν την εμπιστοσύνη των καταναλωτών. Ο πληθωρισμός στις χώρες της Ευρωζώνης έχει ανέλθει σε επίπεδα ρεκόρ 8,1%.
Ο κ. Μακρόν γνωρίζει πολύ καλά τις συνέπειες των υψηλών τιμών ενέργειας. Η αύξηση των τιμών των καυσίμων πυροδότησε τις διαδηλώσεις από τα κίτρινα γιλέκα, οι οποίες στα τέλη του 2018 μετατράπηκαν σε ταραχές, που ξέσπασαν στη λεωφόρο των Ηλυσίων Πεδίων, αφήνοντας καταστήματα κατεστραμμένα, αυτοκίνητα να καίγονται και την Αψίδα του Θριάμβου να υφίσταται σοβαρές ζημιές. Οι διαδηλώσεις εξαπλώθηκαν σε όλη την Ευρώπη και κυριάρχησαν στην πολιτική ρητορική, σε πολλές χώρες, για μήνες.
Οι απλοί πολίτες στη Γαλλία βρίσκονται στα όρια τους, και κάποια στιγμή, θα γίνει έκρηξη, και θα υπάρξουν και πάλι μαζικές διαμαρτυρίες. Και από αυτή την πίεση που υφίστανται οι πολίτες κερδίζει ο Μελανσόν.
Η Γαλλία δεν είναι η μόνη χώρα που δαπανά πλουσιοπάροχα για να αμβλύνει τις επιπτώσεις της ενεργειακής κρίσης. Στη χώρα μας για παράδειγμα οι δαπάνες για την προστασία και ενίσχυση νοικοκυριών και επιχειρήσεων έχει ξεπεράσει το επίπεδο της ετήσιας οικονομικής παραγωγής. Η Ισπανία και η Ιταλία δαπανούν περισσότερο από 2%, η Γαλλία και η Γερμανία περισσότερο από 1%.
Να μην εθελοτυφλούμε, αυτές οι δαπάνες σαφώς δεν είναι βιώσιμες, αλλά δεν υπάρχει και εύκολη διέξοδος. Η Ευρώπη δεν πρόκειται ποτέ να επιστρέψει στην προηγούμενη ενεργειακή σχέση που είχε με τη Ρωσία και οι επιπτώσεις θα γίνουν αισθητές για πολύ μεγάλο χρονικό διάστημα.
Οι πρώτες επιπτώσεις είναι πιθανό να έρθουν σήμερα στις γαλλικές εκλογές. Παρά τις παροχές του Μακρόν για να απαλύνει τις επιπτώσεις από το κόστος ενέργειας, ίσως να είναι αργά και να μην είναι αρκετές για να αποτρέψουν το κύμα οργής.
Αυτό είναι κάτι που ισχύει συνολικά στην Ευρώπη, αλλά ακόμη και στις Ηνωμένες Πολιτείες. Η επιστροφή μερικών λεπτών στην αντλία δεν πρόκειται να κάνουν τα πράγματα καλύτερα.
Αυτό που φαίνεται να μην γίνεται αντιληπτό συνολικά από τις πολιτικές ηγεσίες, είναι ότι ο κόσμος δεν πρόκειται να ικανοποιηθεί από μπαλώματα. Η απουσία σοβαρής και κυρίως ρεαλιστικής στρατηγικής τόσο στην αντιμετώπιση της κρίσης στην Ουκρανία, αλλά και στην διαχείριση της οικονομικής κρίσης σε όλα τα επίπεδα της καθημερινότητας των πολιτών που έχει προκύψει από αυτήν, είναι εξαιρετικά πιθανό να οδηγήσει την πλειοψηφία των πολιτών, σε μια τιμωριτική συμπεριφορά στις κάλπες, όπου αυτές στήνονται, ανεξάρτητα από το εάν η διάδοχη κατάσταση είναι λιγότερο ικανή και λιγότερο σοβαρή πολιτικά.
Ακόμη περισσότερο, μια οριακή νίκη του συνασπισμού του Προέδρου Μακρόν στις σημερινές εκλογές για την Εθνοσυνέλευση, θα είναι θανάσιμο, πολιτικά, λάθος να ερμηνευθεί ως απόδειξη ότι η συνταγή λειτουργεί.
Ο χρόνος για τις πολιτικές ηγεσίες στην Ευρώπη, έχει εξαντληθεί και μαζί του οι υπομονή των πολιτών η τιμωρία στην κάλπη είναι σχεδόν βέβαιη, εάν άμεσα δεν επικρατήσει ρεαλισμός, δεν διαμορφωθεί ρεαλιστική στρατηγική και κυρίως εάν δεν αρχίσουν να λέγονται ψυχρές αλήθειες και να λαμβάνονται δύσκολες και επώδυνες αποφάσεις, κόντρα στην εικονική πραγματικότητα που βιώνει με ευθύνη της ηγεσίας της η Ευρώπη και η Δύση ευρύτερα της δυο τελευταίες δεκαετίες.
* Ο Δημήτρης Γ. Απόκης, είναι Διεθνολόγος και Δημοσιογράφος, ειδικός σε θέματα Αμερικανικής Πολιτικής. Απόφοιτος των πανεπιστημίων The American University, School of International Service, και του The Johns Hopkins University, The Paul H. Nitze, School of Advanced International Studies της Ουάσιγκτον, μέλος του The International Institute for Strategic Studies του Λονδίνου, και υπήρξε επί σειρά ετών διαπιστευμένος ανταποκριτής στο Λευκό Οίκο, στο Στέητ Ντιπάρτμεντ και στο Αμερικανικό Πεντάγωνο.
